1. 3.

1. mart/ožujak (1. 3.) je 60. dan godine po gregorijanskom kalendaru (61. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 305 dana.

Događaji

• 86.pne.. - Rimski vojskovođa Lucije Kornelije Sula zauzeo Atinu i svrgnuo lokalnog tiranina koga je postavio pontski kralj Mitridat VI Eupator.
• 293. — Rimski car Dioklecijan stvorio tetrarhiju, sistem vladavine četiri savladara. Galerije i Konstancije I Hlor proglašeni su cezarima avgusta Dioklecijana i Maksimijana.
• 1498. — Vasko de Gama kao portugalski moreplovac je prvi Evropljanin koji se iskrcao na obale sadašnje afričke države Mozambik na svome putu ka Indiji.
• 1562. — Francuski rimokatolici su, pod vođstvom vojvodea Fransoa od Gize i uz podršku Vatikana u Wassyju poklali 1.200 hugenota (Huguenots) - francuskih protestanata, izazvavši religiozni rat koji je trajao do 1598 godine.
• 1565. — Estasio de Sa osnovao Rio de Žaneiro.
• 1643. — Posle Portugala i Francuske, Španski kralj Karlo III proterao je iz zemlje rimokatolički jezuitski red.
• 1803. — Ohajo se kao 17-ti, priključuje Sjedinjenim Američkim Državama.
• 1815. — Francuski car Napoleon prvi iskrcao se na obalu Francuske, tri dana pošto je s grupicom sledbenika napustio mediteransko ostrvo Elba na kojem je bio zatočen pošto je primoran da abdicira u aprilu.
• 1862. — izlazi prvi broj zadarskog "Narodnog lista", najstarije živuće hrvatske novine.
• 1872. — Osnovan je Nacionalni park Yellowstone, prvi nacionalni park na svijetu.
• 1878. — Pobedom Srbije završen je Drugi srpsko-turski rat.
• 1896. — Etiopija je pobijedila Italiju u odlučujućoj bitki kod Adowe čime je završen Prvi abesinijsko-talijanski rat.
• 1919. — Japanska vlast u Koreji: Samilski pokret u Koreji započeo je brojne mirovne prosvjede diljem zemlje, ali su brutalno ugušeni od japanske policije i vojske.
• 1919. — U Beogradu se sastao prvi jugoslovenski parlament - privremeno narodno predstavništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u kojem je bilo 296 poslanika, postavljenih ukazom vlade.
• 1941. — Bugarska je u Drugom svetskom ratu pristupila Trojnom paktu.
• 1942. — Drugi svetski rat u Jugoslaviji: U Čajniču je od oko hiljadu boraca formirana Druga proleterska brigada NOVJ.
• 1943. — Drugi svetski rat: Britansko ratno vazduhoplovstvo počelo je u Drugom svetskom ratu da sistematski bombarduje evropske železničke sisteme na teritoriji pod kontrolom Nemačke.
• 1946. — Engleska banka prelazi u državno vlasništvo, a njeni dotadašnji akcioneri se obeštećuju.
• 1947. — Međunarodni monetarni fond započeo je svoje financijske operacije.
• 1954. — Na atolu Bikini u Tihom oceanu detonirana je hidrogenska bomba Castle Bravo teška 15 megatona, koja je uzrokovala jednu od najgorih radioaktivnih kontaminacija tijekom nuklearnog testiranja.
• 1954. — U glavnom gradu Venecuele Karakasu otvorena je prva konferencija Organizacije američkih država.
• 1959. — Arhiepiskop Makarios treći vratio se na Kipar iz izgnanstva sa Sejšelskih ostrva, na koja su ga 1956. proterali Britanci.
• 1966. — Posle tri i po meseca leta, na Veneru se spustila sovjetska “Venera 3“, prvi vasionski brod koji je prispeo na neku drugu planetu.
• 1983. — u Cirihu, Svoč grup AG predstavlja javnosti prvi Svoč sat.
• 1985. — U Urugvaju je preuzeo vlast predsednik Hulio Sangineti, čime je okončana devetogodišnja vojna vladavina u toj južnoameričkoj zemlji.
• 1991. — Na prvim slobodnim izborima u Albaniji, Albanska partija rada osvojila je 176 od 250 poslaničkih mesta i zadržala vlast, ali je predsednik partije Ramiz Aljija [Alia] izgubio u svojoj izbornoj jedinici.
• 1992. — Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Incident u Sarajevu prilikom koga su napadnuti pravoslavni svatovi.
• 1992. — U Crnoj Gori se na referendumu 63 odsto građana izjasnilo za zajedničku državu sa Srbijom - Saveznu Republiku Jugoslaviju.
• 1993. — Američki vojni transporteri su iznad istočne Bosne izbacili prve tovare s hranom i lekovima, čime je u Bosni i Hercegovini počela “Operacija padobran“.
• 1994. — Posle četvorodnevnih pregovora pod pritiskom SAD, predstavnici Hrvatske, i bosanskih muslimana i Hrvata su u Vašingtonu potpisali preliminarni sporazum o stvaranju muslimansko-hrvatske federacije u BiH.
• 1996. — Niko od 123 putnika i člana posade nije preživeo pad peruanskog putničkog aviona “Boing 737“, u najtežoj nesreći u istoriji civilnog vazduhoplovstva u Peruu.
• 1997. — Albanska vlada premijera Saljija Beriše podnela je ostavku, posle dvomesečnih krvavih nereda izazvanih krahom štedionica u kojima je desetine hiljada Albanaca izgubilo životnu ušteđevinu.

.

Rođenja

• 1445. — Sandro Botičeli, jedan od najvećih slikara italijanske Renesanse (1510).
• 1810. — Frederic Chopin, poljski pijanist i kompozitor.
• 1817. — Giovanni Dupré, italijanski skulptor.
• 1858. — Georg Simmel, njemački sociolog.
• 1881. — Petar Skok, hrvatski jezikoslovac i romanist († 1956.).
• 1883. — Julije Benešić, hrvatski književnik, prevoditelj i jezikoslovac († 1957.).
• 1886. — Oskar Kokoschka, austrijski ekspresionistički slikar.
• 1891. — Stanislav Vinaver, srpski pesnik i prevodilac.
• 1909. — Mladen Lorković, hrvatski političar, u doba NDH ministar vanjskih poslova († 1945.).
• 1910. — Archer John Porter Martin, britanski hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju.
• 1912. — Josip Tabak, hrvatski prevoditelj, pisac, esejist, novinar i književni kritičar († 2007.).
• 1922. — Yitzhak Rabin, izraelski političar i državnik, dobitnik Nobelove nagrade za mir († 1995.).
• 1926. — Miljenko Stančić, hrvatski slikar († 1977.).
• 1927. — Harry Belafonte, američki pjevač.
• 1929. — Georgi Markov, bugarski književnik.
• 1931. — Lamberto Dini, italijanski političar i državnik.
• 1933. — Špiro Guberina, hrvatski glumac.
• 1948. — Karl Johnson, velški glumac.
• 1952. — Martin O'Neill, nogometaš iz Sjeverne Irske i nogometni trener.
• 1953. — Carlos Queiroz, portugalski nogometni trener.
• 1964. — Paul Le Guen, francuski nogometni trener i igrač.
• 1967. — George Eads, američki glumac.
• 1969. — Javier Bardem, španski glumac.
• 1971. — Dick Norman, belgijski teniser.
• 1976. — Valerio Vermiglio, talijanski odbojkaš.
• 1978. — Jensen Ackles, američki glumac.
• 1983. — Daniel Carvalho, brazilski nogometaš.
• 1984. — Boško Janković, srpski nogometaš.
• 1994. — Justin Bieber, kanadski pop/R&B pjevač.

.

Smrti

• 1643. — Đirolamo Freskobaldi, italijanski čembalista, orguljaš i kompozitor. (* 1583.).
• 1792. — Leopold II., njemačko-rimski car i ugarsko-hrvatski kralj (* 1747.).
• 1911. — Jacobus Henricus van 't Hoff, holandski hemičar.
• 1922. — Pichichi, španjolski nogometaš (* 1892.).
• 1938. — Gabriele D'Annunzio, talijanski pjesnik, dramaturg, političar (* 1863.).
• 1958. — Toma Rosandić, prvi rektor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu.
• 1986. - Olof Palme, švedski političar (* 1927.).
• 1992. — Karlo Štajner, jugoslovenski revolucionar i publicista (* 1902.).
• 2003. — Franjo Glaser, hrvatski nogometni vratar (* 1913.).
• 2012. — Andrew Breitbart, američki bloger i aktivist (* 1969.).

.

Praznici

• Međunarodni dan civilne zaštite.
• Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine.
• Island - Nacionalni dan piva.
• Srpska pravoslavna crkva proslavlja:.
  • Svetih dvanaest mučenika.
  • Svetog Maruta.
  • Svetog prepodobnomučenika Romana.
  • Sveti mučenici Pamfil, Porfirije i drugi 10 mučenika

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar