1565

Ovo je članak o godini 1565.

Godina 1565 (MDLXV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Događaji

• januar - Ivan Grozni optužuje iz Aleksandrove Slobode moskovske boljare za proneveru i izdaju i izjavljuje da će abdicirati; nakon što ga ovi mole za povratak, on traži apsolutnu vlast - nastaje period terora zvani Opričnina (do 1572).
• 26. 1. - Bitka kod Talikote: Dekanski sultanati potukli hinduističko Vidžajanagarsko carstvo.

• veljača - Snage ugarskog kralja Maksimilijana u kontranapadu na Ivana S. Zapolju - zauzeti Tokaj, Serenč i jesenas izgubljeni gradovi; u isto vrijeme u Carigradu dogovoreno produženje mira na osam godina i povratak većine mesta koje je Zapolja zauzeo^[1].
• 13. 2. - Miguel López de Legazpi se iskrcao na filipinsko ostrvo Sebu, na kome će u aprilu biti osnovano prvo špansko naselje na arhipelagu (Cebu).

• 1. 3. - Osnovan Rio de Janeiro, pod nazivom São Sebastião do Rio de Janeiro.
• 13. 3. - Mir između Ugarske i Erdelja, Zapolja pravi teritorijalne ustupke, ali nakon što je sultan čuo za ugarsko zauzeće Tokaja i Serenča zapovjedio pomoć Zapolji.

• 18. 5. - Opsada Malte počinje iskrcavanjem otomanskih trupa na ostrvo, odbranu vodi Veliki majstor Malteškog reda Jean Parisot de la Valette.

• 4. 6. - Bosanski paša Mustafa-paša Sokolović sa 4.000 vojnika došao pod Krupu na Uni, grad brani Matija Bakić sa 28 ljudi ^[2].
• 23. 6. - Pad Krupe.
• 28. 6. - Mehmed-paša Sokolović postaje veliki vezir (do 1579), nakon smrti zemljaka Semiz Ali-paše.
• 30. 6. - Turske čete odbijene od Gradca kod Križevaca^[3].

• 3. 7. - Ispred Susedgrada kmetovi razbili čete bana Erdedija i Franje Tahija koji je trebao preuzeti svoja kupljena prava u tom gradu^[3] (ranije tokom godine Uršula Meknitzer je izbacila Tahijevu obitelj iz grada i uzela mu imovinu^[4]).
  • Korijen mržnje Franje Tahija prema kmetovima.
• 5. 7. - Smrtonosna pijavica u Carigradu^[5].
• 25. 7. - Hrvatsko-slavonski sabor u Zagrebu, smjenjen banovac Ambroz Gregorijanec koji se sukobio s banom kod Susedgrada, pokreće se parnica protiv Uršule.

• 10. 9. - Ban Petar Erdedi porazio Turke Mustafa-paše Sokolovića kod Obreške^[6]; za ovo je 11. 10. dobio grofovsku čast od kralja.
• 11. 9. - Opsada Malte okončana turskim porazom.
• septembar - Španci (Pedro Menéndez de Avilés) osnovali St. Augustine, Florida, najstarije još postojeće naselje u kontinentalnim SAD.

• 12. 10. - Pavao Bizanti postaje kotorski biskup.

• 9. 12. - Umro papa Pio IV., dogodine ga nasleđuje Pio V.

Kroz godinu

• Obnovljena Pećka patrijaršija - živopisana Danilova priprata, novi ikonostasi^[7].
• Obnovljena crkva manastira Savina^[8].
• Pokret Šobota Popovića za povratak Srba u Tursku - pogubljen u Ljubljani jer je pomagao Turcima tokom borbi za Krupu^[9].
• Kanun-namei-livai-Bosna - uređeno davanje spahijama i ostanak kmetova na zemlji^[10].
• Conrad Gessner prvi dokumentovao upotrebu olovke (čist grafit se eksploatiše na engleskoj planini Grey Knotts).
• Holandsko i flamansko renesansno slikarstvo, Pieter Breughel Stariji: "Lovci u snijegu", jedna u nizu slika koje prikazuju periode godine.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1565.

• Horacije Mažibradić, pjesnik († 1641)
• Ivan III Šubić Zrinjski, sin Nikole († 1612)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1565.

• 27. 4. - Ozana Kotorska, katolička blaženica (* 1493)
• 23. 6. - Matija Bakić, zapovjednik Krupe
• 9. 12. - Papa Pio IV. (* 1499)
• 13. 12. - Conrad Gesner, prirodoslovac (* 1516)
• Aloysius Georgieus (Lujo Đurašević), liječnik i kozmograf (* ca. 1520)

Reference

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)