1598

Ovo je članak o godini 1598.

Godina 1598 (MDXCVIII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

• 17. 1. (7. 1. po j.k.) - Umro poslednji rjurikovski vladar Rusije Fjodor I.; ovo se smatra početkom 20-godišnjeg Vremena nevolja.

• 13. 2. - Senjski uskoci se iskrcali u šibenskom kotaru, zatim u turskoj oblasti oteli 8.000 komada stoke - progoni ih providur Giovanni Bembo^[1].
• 27. 2. (17. 2. po j.k.) - Zemski sobor za cara izabrao Borisa Godunova, šuraka Fjodora I (do 1605, krunisan u septembru).
• 27. 2. - Uskoci na povratku iz Dalmacije poubijali Arbanase u Krku i oslobodili drugove sa galija; zatim kod Omišlja opljačkali još nekoliko brodova^[1].

• ožujak - Bembo bombardirao Novi Vinodolski, zatim prijeti Senju (blokirano i austrijsko i hrvatsko primorje)^[1].
• 29. 3. - Dugi rat: Adolf von Schwarzenberg povratio Győr posle četiri godine turske vlasti.

• 13. 4. - Nanteski edikt Anrija IV daje hugenotima jednaka prava kao i katolicima u Francuskoj. Mnogi smatraju da su time završeni Francuski religiozni ratovi (edikt povučen 1685).
• 10. 4. - Erdeljski knez Žigmund Batori prvi put daje ostakvu, u korist cara i kralja Rudolfa (u zamjenu dobija "šleske vojvodine Opolje i Ratibor"^[2]).
• travanj - Oko 500 "Vlaha" prešlo na habsburšku stranu u Slavoniji, kapetan Laibacher moli za njih Poganac kod Koprivnice^[3][4].
• 30. 4. - Juan de Oñate polaže pravo u ime Španije na prostor Novog Meksika.

• 2. 5. - Franko-španski rat (1595-1598) okončan Mirom iz Vervinsa: španski kralj Filip II. priznaje Anrija IV za kralja Francuske.

• 9. 6. - Mihaj Hrabri se zakleo na vernost kralju Rudolfu^[2].

• avgust? - Rusko osvajanje Sibira: blizu reke Ob poražen Kučuma, čime je dokrajčen Sibirski Kanat.
• 26. 8. - Sabor u Krapini: ban Ivan II. Drašković privolio dostojanstvenike da povuku ostavke koje su dali jer je nadvojvoda Maksimilijan tražio mimo zakona od njih da plate ratni porez^[5].

• 10. 9. - Vlaški vojvoda Mihaj Hrabri opseda Nikopolj; u ovo vreme je zauzeo Vidin.
  • Bugari dižu Prvi trnovski ustanak, među organizatorima su i dubrovački trgovci (Pavle Đorđić i braća Sorkočević), Turci ga brzo guše.
  • Kozaci u dogovoru sa Srbima zauzeli Kladovo na Dunavu^[6].
• 13. 9. - Filip III. je novi kralj Španije i Portugala (do 1621).
• 17. 9. - Herberstein, ban Drašković i Lenković provalili u dogovoru sa Vlasima u tursku Slavoniju, kod Cernika razbijeni Turci i grad razrušen; sa sobom poveli 500 Vlaha^[3].
• 18. 9. - Umro japanski kancelar Toyotomi Hideyoshi - ostavlja za sobom malog sina uz Savet pet starešina u kome je najmoćniji Tokugawa Ieyasu.
• 25. 9. - Bitka kod Stångebroa: katolički poljsko-litvansko-švedski kralj Sigismund III Vasa poražen od svog protestantskog strica Karla što će dogodine dovesti do njegovog zbacivanja u Švedskoj.
• jesen - Druga nizozemska ekspedicija prema Indoneziji: zalutali dio flote naišao na Mauricijus kojem su dali ime.

• oktobar - Žigmund Batori se predomislio, pa prepušta presto rođaku kardinalu Andriji Batoriju (ili sljedećeg ožujka?^[2]), što će dovesti do rata sa Habsburzima i Vlaškom.
• listopad - Habsburška vojska napala Budim, uzela donji grad sa 40 topova ali odbijeni od gornjeg grada; istovremeno Saturdži-paša napada Veliki Varadin, takođe neuspješno, mora se 3. 11. vratiti u Beograd s pobunjenim janičarima^[7].

• studeni - Vlaški Dragula-aga prelazi u habsburšku Slavoniju, naseljava se u Ivaniću^[3].

• 16. 12. - Pomorska bitka kod Noryanga je kinesko-korejska pobeda koja okončava Imdžinski rat, japansku invaziju poluostrva.
• 21. 12. - Bitka kod Curalabe je težak poraz Španaca od Araukanaca, koji zaustavlja kolonizaciju dela Čilea sve do Okupacije Araukanije (1861-83); sledi "Uništenje sedam gradova" u južnom Čileu.
• 24. 12. - Poplava odnela polovinu rimskog Ponte Rotto, starog Emilijevog mosta.

Tokom/tijekom godine

• Mnoga srpska sela iz oblasti Subotice, Baje i Sombora se sklonila u okolinu Ostrogona^[8] (zbog provale Tatara^[9], zatim ovde dolaze Bunjevci).
• U Velesu posečen arhiepiskop Valom^[8].
• Objavljena Astronomiae instauratae mechanica Tycho Brahea.
• Izvedena "Dafne" Jacopa Perija, koja se smatra prvom operom.
• Persijski šah Abas Veliki premestio prestonicu iz Kazvina u Isfahan.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1598.

• 13. 1. - François Mansart, arhitekta († 1666)
• 17. travnja - Giovanni Battista Riccioli, talijanski astronom
• 6. srpnja - Kirsten Munk, druga supruga Kristijana IV. od Danske
• 7. studeni - Francisco de Zurbarán, španjolski slikar († 1664)
• 7. prosinca - Gian Lorenzo Bernini, talijanski kipar, graditelj i slikar († 1680.)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1598.

• 17. siječnja - Fjodor I., car Rusije (* 1557)
• 10. travnja - Anna Guarini, talijanska pjevačica
• 28. lipnja - Abraham Ortelius, geograf i kartograf (* 1527)
• 13. rujna - Filip II., kralj Španjolske (* 1527.)
• 18. 9. - Toyotomi Hideyoshi, kancelar Japana (* 1536)
• Ahmed Sudi Bosnevi, prevodilac iz Bosne
• Vahdeti iz Dobruna, pjesnik, sufija
• Ambrozije Kapić, barski nadbiskup

Reference

Literatura

• Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959

Vanjske poveznice

U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: 1598.