14. 1.

14. januar/siječanj (14. 1.) je 14. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ima još 351 dan (352 dana u prijestupnoj godini).

Događaji

• 1784. — SAD ratifikovale mirovni ugovor s Velikom Britanijom, čime je i formalno okončan Američki rat za nezavisnost.
• 1809. — Velika Britanija i Španija sklopile savez protiv francuskog cara Napoleona I.
• 1826. — u Pešti osnovana Matica srpska na inicijativu Jovana Hadžića i uz pomoć bogatih srpskih trgovaca iz Pešte i Budima. Književno i kulturno društvo odigralo ogromnu ulogu u procvatu nauke i kulture Srba u Vojvodini, ubrzo po osnivanju počelo da izdaje „Letopis Matice srpske“, najstariji srpski književni časopis. 1864. Matica preseljena u Novi Sad.
• 1867. — u okviru balkanskih nacionalno-oslobodilačkih saveza protiv Otomanskog carstva, Vlada Srbije u Bukureštu s bugarskim revolucionarnim komitetom sklopila sporazum o stvaranju zajedničke države koja bi se zvala Bugaro-Srbija ili Srbo-Bugarska, a za vladara bio predviđen srpski knez Mihailo Obrenović.
• 1907. — zemljotres razorio grad Kingston na Jamajci i usmrtio oko 1.000 ljudi.
• 1943. — u Kazablanki počela konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu Ruzvelta, Čerčila i De Gola. Na konferenciji koja je završena 26. 1.a zaključeno da sile Osovine moraju bezuslovno kapitulirati i preciziran datum iskrcavanja saveznika u Italiji.
• 1953. — Narodna skupština Jugoslavije izglasala ustavni zakon kojim je uvedeno društveno vlasništvo i samoupravljanje proizvođača. Umesto vlade i ministarstava uvedena izvršna veća i državni sekretarijati. Prvi predsednik Saveznog izvršnog veća postao Josip Broz Tito.
• 1969. — lansiran sovjetski vasionski brod „Sojuz 4“ s kosmonautom Vladimirom Šatalovim, dan kasnije „Sojuz 5“ u kom su bili Boris Voljanov, Aleksej Jelisejev i Jevgenij Krunov. Dva broda se potom spojila, kosmonauti Jelisejev i Krunov prešli u „Sojuz 4“. To je bilo prvo spajanje vasionskih brodova s ljudskom posadom u Zemljinoj orbiti.
• 1991. — u Tunisu ubijena tri bliska saradnika Jasera Arafata, među kojima Abu Ijad, jedan od osnivača Palestinske oslobodilačke organizacije.
• 1996. — predsednik Gvatemale Alvaro Arsu pozvao, preuzimajući dužnost šefa države, levičarske gerilce da počnu pregovore o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.
• 2000. — pet bosanskih Hrvata Zoran, Vlatko i Marjan Kupreškić, Vladimir Šantić i Drago Josipović proglašeni krivim pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu za masakr 116 Muslimana u Ahmićima u Bosni 1993. Osuđeni na zatvorske kazne od pet do 25 godina. Kupreškići 23. 10. 2001. proglašeni nevinim i oslobođeni, a ostaloj dvojici kazna smanjena.

.

Rođenja

• 83. pne. - Marko Antonije, rimski vojskovođa i državnik.
• 1507. — Katarina od Španjolske, austrijska hercoginja i španjolska princeza.
• 1683. — Gottfried Silbermann.
• 1811. — Fran Kurelac, hrvatski književnik i filolog (u. 1874.).
• 1816. — Antun Nemčić, hrvatski književnik (u. 1849.).
• 1818. — Zacharias Topelius, finsko-švedski pjesnik.
• 1850. — Pierre Loti, francuski književnik.
• 1861. — Mehmed VI., sultan Osmanskog carstva.
• 1863. — Richard F. Outcault, američki crtač i karikaturist, "otac" modernog stripa († 1928).
• 1875. — Albert Schweitzer, alzaško-njemački liječnik, protestantski teolog, filozof i glazbenik († 1965.).
• 1892. — Miloš Đurić, srpski klasični filolog (u. 1967).
• 1896. — John Dos Passos, američki književnik (u. 1970.).
• 1897. — Vaso Čubrilović, bosanski istoričar (u. 1990).
• 1919. — Giulio Andreotti, talijanski političar i državnik.
• 1923. — Mihajlo "Bata" Paskaljević, bio je srpski glumac (u. 2004.).
• 1925. — Yukio Mishima, bio je pseudonim koji je koristio Kimitake Hiraoka, japanski pisac i dramatičar (u. 1970.).
• 1931. — Caterina Valente, talijanska pjevačica i zabavljačica.
• 1941. — Faye Dunaway, američka glumica 70-ti.
• 1941. — Milan Kučan, slovenački političar i državnik, prvi predsjednik samostalne Republike Slovenije.
• 1948. — Carl Weathers, američki filmski i televizijski glumac.
• 1953. — Radmila Živković, srpska glumica.
• 1962. — Pavel Sukosyan, ruski rukometaš.
• 1965. — Désirée Nosbusch, luksemburška TV-voditeljica i glumica.
• 1970. — Edin Mujčin, bivši bosansko-hercegovački nogometaš.
• 1970. — Marco Pantani, biciklist.
• 1971. — Lasse Kjus, norveški alpski skijaš.
• 1971. — Antonios Nikopolidis, grčki nogometaš.
• 1972. — Ratko Štritof, bivši hrvatski vaterpolist.
• 1973. — Giancarlo Fisichella, talijanski vozač f1.
• 1982. — Víctor Valdés, španski fudbalski golman.

.

Smrti

• 1742. — Edmund Halej, engleski astronom i geofizičar (r. 1656).
• 1753. — George Berkeley, irski filozof (r. 1685.).
• 1874. — Johann Philipp Reis, njemački znanstvenik, fizičar i konstruktor (r. 1834.).
• 1898. — Luis Kerol, engleski pisac i matematičar (r. 1832).
• 1949. — Ivan Bjelovučić (Juan Bielovucic), hrvatski zrakoplovac (r. 1889.).
• 1957. — Humphrey Bogart, američki glumaca (r. 1899).
• 1978. — Kurt Gödel, matematičar.
• 1991. — Mihailo Stevanović, srpski filolog (r. 1903).
• 2010. — Ante Babaja, hrvatski filmski redatelj i scenarist (r. 1927.).

.

Praznici i dani sećanja

• 1840. — u kneževini Srbiji za školsku slavu proglašen Savindan (tada 26. 1. po novom kalendaru), praznik u spomen na srpskog prosvetitelja i zaštitnika školstva, Svetog Savu. Prva proslava Svetog Save održana 1812. u Zemunu, a himna Svetom Savi prvi put izvedena 1839. u Segedinu.
• Srpska pravoslavna crkva slavi:.
  • Obrezanje Isusa Hrista.
  • Svetog Vasilija Velikog, arhiepiskopa Kesarijskog.
• Srpska i berberska nova godina.
  • Obrezanje Gospodnje; Sveti Vasilije Veliki (Nova godina).

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar