25. 3.

25. mart/ožujak (25. 3.) je 84. dan godine po gregorijanskom kalendaru (85. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 281 dana.

Događaji

• 1196. — Veliki župan Raške Stefan Nemanja predao vlast drugorođenom sinu Stefanu, koji je 1217. krunisan kao prvi srpski kralj, Prvovenčani. Najstariji sin Vukan kao veliki knez zadržao Zetu, Trebinje, Toplicu i Hvosno, a najmlađi sin Rastko se zamonašio pod imenom Sava, kasnije sveti Sava.
• 1655. — Christiaan Huygens otkrio Titan, najveći prirodni satelit Saturna.
• 1807. — U Velikoj Britaniji i Irskoj zabranjena trgovina robljem.
• 1821. — Grci na Peloponezu počeli ustanak protiv Turaka, koji je posle 12 godina završen priznavanjem nezavisnosti Grčke.
• 1844. — Proglašen Prvi srpski građanski zakonik, koji je odigrao značajnu ulogu u pravnom i društvenom životu Srbije.
• 1923. — Sletanjem aviona na liniji Pariz-Carigrad na aerodrom u Pančevu Jugoslavija postala deo tada malobrojne porodice država povezanih vazdušnim saobraćajem.
• 1924. — u Grčkoj sa prestola zbačen kralj Đorđe II, Grčka proglašena republikom.
• 1937. — Italija i Kraljevina Jugoslavija sklopile sporazum o međusobnoj miroljubivoj politici, "Uskršnji pakt".
• 1941. — Kraljevina Jugoslavija pristupila Trojnom paktu Nemačke, Italije i Japana. Protokol u Beču potpisali predsednik Vlade Dragiša Cvetković i ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar Marković.
• 1957. — Zapadna Njemačka, Holandija, Luksemburg, Italija, Francuska i Belgija potpisali su Rimski ugovor kojim je osnovana Evropska ekonomska zajednica.
• 1975. — U Rijadu ubijen kralj Fejsal. Ubica, kraljev bratanac, princ Fejsal Musaid, javno pogubljen u Rijadu u junu, a novi kralj Saudijske Arabije postao Fejsalov brat Halid Ibn Abdul Aziz.
• 1991. — Raspad SFRJ: Prema nikad potvrđenim informacijama, predsednici Srbije i Hrvatske Slobodan Milošević i Franjo Tuđman se na tajnom sastanku u Karađorđevu dogovorili o podeli Bosne i Hercegovine i rušenju reformske Vlade Jugoslavije, na čelu s predsdnikom Antom Markovićem.
• 1993. — Višemesečni pregovori o Bosni i Hercegovini u Njujorku završeni neuspehom. Mirovni plan kopredsednika Međunarodne konferencije o Jugoslaviji Sajrusa Vensa i lorda Dejvida Ovena potpisali bosanski Hrvati i Muslimani, a lider bosanskih Srba Radovan Karadžić to odbio, smatrajući predložene mape neprihvatljivim za Srbe.
• 1994. — Neonacisti bacili bombu na sinagogu u Libeku, što se smatra prvim takvim incidentom od kraja Drugog svetskog rata u Nemačkoj.
• 1999. —
  • Vlada SR Jugoslavije prekinula je diplomatske odnose sa SAD, Velikom Britanijom, Francuskom i Nemačkom zbog NATO-ovog bobardovanja. Posle prvih vazdušnih udara, u centru Beograda demolirani su kulturni centri SAD, Nemačke, Francuske i Velike Britanije.
  • U požaru koji je zahvatio oko 30 vozila u tunelu ispod Mon Blana poginulo je najmanje 40 ljudi.
• 2002. — U snažnom zemljotresu u Afganistanu i severozapadnom Pakistanu poginulo je približno 1.800 ljudi.
• 2003. — Vlada Srbije odlučila da raspusti Jedinicu za specijalne operacije, čiji su pripadnici bili i osumnjičeni za ubistvo premijera Srbije Zorana Đinđića i druga ubistva.

.

Rođenja

• 1347. — Sveta Katarina Sijenska, talijanska svetica († 1380.).
• 1611. — Evlija Čelebija, turski putopisac († 1682.).
• 1786. — – Giovanni Battista Amici, talijanski astronom.
• 1838. — Đuro Deželić, hrvatski književnik († 1907.).
• 1842. — Antonio Fogazzaro, talijanski književnik († 1911.).
• 1857. — Jovan Ilkić, srpski arhitekta koji je znatno uticao na razvoj arhitekture u Srbiji u poslednjoj četvrtini XIX i početkom XX veka († 1917.).
• 1867. — Arturo Toscanini, talijanski dirigent († 1957.).
• 1874. — Ivša Lebović, hrvatski političar i odvjetnik († 1936.).
• 1874. — Armin Schreiner, austro-ugarski i jugoslavenski industrijalac-bankar i židovski aktivist († 1941.).
• 1875. — Branislav Petronijević, jedan od najistaknutijih srpskih i jugoslovenskih filozofa.
• 1881. — – Béla Bartók, mađarski skladatelj.
• 1895. — Đuro Tiljak, hrvatski slikar († 1965.).
• 1907. — Spasenija Cana Babović, revolucionarka, partizanska fajterica i narodna heroina Jugoslavije.
• 1911. — Jack Ruby, američki vlasnik, upravitelj noćnog kluba i ubojica Lee Harvey Oswalda († 1967.).
• 1914. — Norman Borlaug, američki agronom, otac "Zelene revolucije" i dobitnik Nobelove nagrade za mir (u. 2009.).
• 1921. — – Simone Signoret, francuska glumica.
• 1925. — – Pierre Boulez, francuski skladatelj i dirigent.
• 1929. — - Joja Ricov, hrvatski književnik i profesor, antitotalitarist († 2017.).
• 1940. — Mina, talijanska pjevačka diva.
• 1942. — Aretha Franklin, američka jazz-pjevačica († 2018.).
• 1942. — – Richard O'Brien, britanski glumac i skladatelj.
• 1947. — Elton John, engleski pjevač i kantautor.
• 1953. — Vesna Pusić, hrvatska političarka.
• 1954. — Nenad Manojlović, jugoslovenski i srpski vaterpolista i trener († 2014.).
• 1958. — Rudolf Perešin, vojni pilot, stožerni brigadir Hrvatske vojske i pukovnik Jugoslavenske narodne armije († 1995.).
• 1962. — Marcia Cross, američka glumica.
• 1965. — Sarah Jessica Parker, američka glumica ("Sex & the City").
• 1973. — Admir Adžem, bosanskohercegovački nogometaš.
• 1976. — Vladimir Kličko, ukrajinski bokser.
• 1978. — Nikša Skelin, hrvatski veslač.
• 1981. — Felipe Massa, brazilski vozač f1.
• 1982. — Danica Patrick, američka vozačica automobila.
• 1986. — Edvin Čerimagić, bosanski producent hip-hop muzike

Smrti

• 1625. — Giambattista Marino, italijanski književnik.
• 1751. — Frederik Prvi, švedski kralj (* 1676.).
• 1801. — Novalis, njemački književnik (* 1772.).
• 1902. — Jovan Stefanović Vilovski, srpski hidrolog i vojni povjesničar, član više naučnih društava (* 1821.).
• 1914. — Frédéric Mistral, francuski pjesnik i dobitnik Nobelove nagrade za književnost (* 1830.).
• 1918. — Claude Debussy, francuski skladatelji (* 1862.).
• 1952. — Josip Binički, hrvatski pedagog i pisac (* 1861.).
• 1961. — Dr Vojislav Kecmanović — Đedo, lekar, učesnik Balkanskih ratova i Narodnooslobodilačke borbe i prvi predsednik NR Bosne i Hercegovine (* 1881.).
• 1975. — kralj Fejsal, kralj Saudijske Arabije.
• 1991. — Milutin Mića Tatić, srpski pozorišni, filmski i TV glumac. .
• 1995. — Krešimir Ćosić, hrvatski košarkaš, (* 1948.).
• 2006. — Danilo Lazović, srpski glumac (* 1951.)

.

Blagdani/Praznici

• Srpska pravoslavna crkva slavi:.
  • Prepodobnog Teofana Ispovednika.
  • Prepodobnog Simeona Novog Bogoslova.
  • Svetog Grigorija Dvojeslova - papu rimskog.
  • Prepodobni Simeon Novi Bogoslov; Sveti Grigorije Dvojeslov (Prvo bdenije).
• Grčki dan nezavisnosti.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar