3. 5.

3. maj/svibanj (3. 5.) je 123. dan godine po gregorijanskom kalendaru (123. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 242 dana.

Događaji

• 1481. — Bajazid II. postaje sultan poslije smrti oca Mehmeda II.
• 1494. — Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio ostrvo kasnije nazvano Jamajka.
• 1500. — Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posedom Portugalije.
• 1791. — Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski potpisao liberalan Ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. To je bio drugi pisani Ustav u svetu, posle Ustava SAD.
• 1814. — Francuski kralj Luj XVIII vratio se, pod zaštitom saveznika, u Pariz posle bezuslovne predaje i abdikacije cara Napoleona I.
• 1841. — Novi Zeland proglašen za britansku koloniju.
• 1895. — Teritorije u posedu Britanske južnoafričke kompanije, južno od reke Zambezi dobile naziv Rodezija.
• 1919. — Kraj Bavarske sovjetske republike u Münchenu.
• 1922. — U Parizu osnovana Međunarodna železnička unija, među osnivačima i predstavnici "Jugoslovenske železnice".
• 1936. — U Jagodini u organizaciji Narodnog fronta slobode održane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.
• 1939. — Smenjen sovjetski ministar inostranih poslova Maksim Litvinov, nov ministar postao Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta potpisao pakt o nenapadanju s nacističkom Nemačkom.
• 1945. — Drugi svetski rat: Britanci u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavni grad tadašnje Burme, danas Mjanmara, oslobodivši ga od japanske okupacije.
  • Partizanske jedinice ušle u Rijeku.
• 1946. — U Tokiju zasedanje počeo Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih sedam osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a pet na vremenske kazne.
• 1968. — Žestokim sukobima s policijom u Parizu počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo zahvatili i druge evropske zemlje, a protest prerastao u revolt protiv građanskog društva.
• 1971. — Valter Ulbriht se povukao sa mesta generalnog sekretara Komunističke partije Istočne Nemačke. Zamenio ga Erih Honeker.
• 1991. — U rodno selo Lelić kod Valjeva iz SAD prenete mošti episkopa Srpske pravoslavne crkve Nikolaja Velimirovića.
• 1992. — Rat u Bosni i Hercegovini: Muslimanske snage u Sarajevu napale kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici.
• 1996. — Delegati 55 zemalja saglasili se, na konferenciji Ujedinjenih nacija u Ženevi, o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.
• 1999. — Tokom vazdušnih udara NATO na Jugoslaviju pogođen putnički autobus kod Pećii na Kosovu. Poginulo 20 ljudi, 43 povređeno. U Novom Sadu pogođena zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO u Briselu saopšteno da je za 42 dana vazdušnih napada na SRJ izvedeno 14.000 letova.
• 2003. — Kongres SAD, većinom glasova, izglasao budžet sa skoro 80 milijardi dolara namenjenih ratu u Iraku, a deo saveznicima i borbi protiv terorizma.

.

Rođenja

• 1469. — Niccolo Machiavelli, talijanski političar, historičar i pjesnik.
• 1748. — Emanuel Žozef Siej, francuski političar. .
• 1886. — Marcel Dupré, francuski skladatelj i književnik.
• 1898. — Golda Meir, izraelska političarka.
• 1902. — Alfred Kastler, francuski fizičar. .
• 1912. — Virgil Fox, američki orguljaš.
• 1913. — Heinz Kohut, američki psihoanalitičar i osnivač autopsihologije.
• 1925. — Olivera Marković, srpska glumica (u. 2011).
• 1925. — Vladimir Devidé, hrvatski matematičar, japanolog, akademik i književnik (u. 2010.).
• 1931. — Aldo Rossi, talijanski arhitekt.
• 1933. — Džejms Braun, soul muzičar.
• 1934. — Georges Moustaki, grčki kantautor i pjevač francuskih šansona.
• 1942. — Věra Čáslavská, čehoslovačka gimnastičarka (u. 2016.).
• 1959. — Željko Ninčić, srpski glumac.
• 1961. — Milorad Mandić, srpski glumac i televizijski voditelj.
• 1967. — Sam Greco, umirovljeni australijski kickboksač u superteškoj kategoriji i borac mješovitih borilačkih vještina (Mixed Martial Arts, MMA).
• 1973. — Michael Reiziger, nizozemski nogometaš.
• 1981. — Murilo Endres, brazilski odbojkaš.
• 1985. — Ezequiel Lavezzi, argentinski nogometaš.
• 1989. — Katinka Hosszú, mađarska plivačica.

.

Smrti

• 1481. — Mehmed II., turski sultan (* 1429.).
• 1616. — William Shakespeare, engleski književnik, kazališni glumac i redatelj (* 1564.).
• 1856. — Adolphe Adam, francuski skladatelj (* 1803.).
• 1898. — Svetislav Vulović, srpski književni kritičar. (*1847.).
• 1940. — Henry Ossian Flipper, afro-američki časnik u West Pointu († 1856.).
• 1916. — Padraig Pearse, vođa irskog Uskrsnog ustanka 1916. godine (* 1879.)
• 2008. — Leopoldo Calvo-Sotelo, španjolski predsjednik vlade (* 1926.).
• 2016. — Jadranka Stojaković, bosanskohercegovačka kantautorica (* 1950).
• 2023. — Nikica Valentić, hrvatski političar i poduzetnik, bivši premijer (* 1950).
• 2023. — Jasmin Stavros, hrvatski pjevač (* 1954).

Blagdani/Praznici

• Međunarodni dan slobode štampe (od 1991.).
• Poljska:.
  • Državni praznik 3. svibnja - dan ustava 1791.
• Srpska pravoslavna crkva slavi:.
  • Svetog Nikolaja Žičkog i Ohridskog.
  • Prepodobnog Joasafa Srpskog Meteorita.
  • Prepodobnog Teodora Trihina.
  • Prepodobnog Anastasija Sinajskog.
  • Blaženog Anastasija Sinaita.
  • Blaženog Grigorija - patrijarha Antiohijskog.
  • Svetog apostola Zaheja.
  • Prepodobnog Atanasija Meteorita

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar