1791

Ovo je članak o godini 1791.

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1760-e  1770-e  1780-e  – 1790-e –  1800-e  1810-e  1820-e
Godine:	1788 1789 1790 – 1791 – 1792 1793 1794

1791. po kalendarima

Gregorijanski	1791. (MDCCXCI)
Ab urbe condita	2544.
Islamski	1205–1206.
Iranski	1169–1170.
Hebrejski	5551–5552.
Bizantski	7299–7300.
Koptski	1507–1508.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1846–1847.
• Shaka Samvat	1713–1714.
• Kali Yuga	4892–4893.
Kineski
• Kontinualno	4427–4428.
• 60 godina	Yin Metal Svinja (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11791.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1791 (MDCCXCI) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Joseph Haydn stiže prvi put u Englesku.
• 12. 1. - Austrijske trupe ulaze u Liège, obaraju republikanski režim i na vlast vraćaju kneza-biskupa čime je ugušena Lješka revolucija.
• 30. 1. - De Mirabeau izabran za predsednika francuske Ustavotvorne skupštine.

Februar/Veljača

• 4. 2. - Francuska revolucija: deo sveštenstva položio zakletvu Građanskom ustavu.
• 13. 2. - Sukob kod Vannesa, razbijeni seljaci koji su podržavali refraktorno sveštenstvo (koje ne prihvata Građanski ustav sveštenstva).
• 16. 2. - Francuske policijske snage Maréchaussée Royale preimenovane u gendarmerie nationale s više vojnom ulogom; glavnu policijsku ulogu ima Nacionalna garda.
• 20. 2. - Osnovana Ilirska dvorska kancelarija (Cancellaria Illyrica aulica) za habsburške Srbe, ukinuta već sledeće godine. Na čelu je grof Franjo Balassa, raniji hrvatski ban. Banat priključen Ugarskoj.
• 28. 2. - Dan bodeža, de Lafayette uhapsio 400 naoružanih aristokrata u Tiljerijama.

Mart/Ožujak

• 2. 3. - Francuska uvodi optički telegraf.
• 2. i 17. 3. - D'Allardov dekret - u Francuskoj ukinuti cehovi tj. korporacije, proklamovana sloboda rada, trgovine i industrije.
• 4. 3. - Vermont, koji je od 1777. bio nezavisna država, priključuje se SAD kao njegova 14. država.
• 10. 3. - Papa Pio VI. osudio Deklaraciju prava i Građanski ustav sveštenstva, doći će do prekida diplomatskih odnosa Francuske i Svete stolice.
• 12. 3. - Predsednici austrijskih dvorskih veća i komora zaključili da se emigranti iz Turske (Srbije i Bosne) naseljavaju u Vojnu granicu a samo višak u županije, ali odziv nije očekivan^[1].
• 13. 3. - Leopold II. sankcionirao zaključke Ugarskog sabora, među kojima i da će šest hrvatskih i slavonskih županija primati naredbe od Ugarskog namjesničkog vijeća^[2]. Zakon X naglašava status Ugarske kao nezavisne kraljevine kojom vlada kralj krunisan prema ugarskim zakonima.
• mart - Francusk skupština prihvaća preporuku o uvođenju metričkog sistema mjera.
• mart - Supplex Libellus Valachorum: prva peticija transilvanskih Rumuna austrijskom caru za jednaka prava.
• 25. 3. (14. 3. po j.k.) - U Beču izašao prvi broj "Serbskih novina" ("Serbskija povsednevnija novini", danas je 27. mart Dan novinara Srbije).

April/Travanj

• 1. 4. - George Vancouver krenuo na ekspediciju istraživanja severnih pacifičkih obala Severne Amerike (do 1795).
• 2. 4. - Umro Mirabeau; Skupština odlučuje dva dana kasnije da se u novoj crkvi sv. Ženevjeve, sada Panteonu, sahranjuje "pepeo velikih ljudi" - Mirabeau je prvi ali je uklonjen 1794.
• 3. 4. - Treći anglo-mysorski rat na jugu Indije: britansko-maratske zauzele grad mysorski grad Dharwad nakon 29 nedelja opsade.
• 15. 4. - Postavljen prvi granični kamen originalnog Distrikta Kolumbije gde će biti postavljen glavni grad SAD (projektuje Pierre Charles L'Enfant).
• 18. 4. - Luj i Marija Antoaneta sprečeni da otputuju u Saint-Cloud za Uskrs.
• 18. 4. - Poljsko-litvanski Zakon o slobodnim kraljevskim gradovima daje izvesna prava građanima.
• 19. 4. - Britanski parlament odbio Wilberforceov predlog za ukidanje ropstva (konzervativizam usled Francuske revolucije).
• 23. 4. - Car odgovorio rešenjem na Elaborat i druge zaključke srpskog Temišvarskog sabora od prošle godine^[3].

Maj/Svibanj

• 3. 5. - Sejm Poljsko-litvanske državne zajednice usvaja Ustav 3. maja 1791., prvi moderni ustav u Evropi - traje samo 19 meseci, dogodine dolazi do Rusko-poljskog rata.
• 26. 7. - Ustavotvorna skupština određuje da će Tiljerije i Luvr služiti kao kraljev stan i mesto okupljanja "spomenika nauke i umetnosti" (muzej Luvr otvoren 1793).

Jun/Juni/Lipanj

• 2. 6. (22. 5. po j.k.) - Glavari Crne Gore, na čelu s vladikom i guvernadurom, obraćaju se Beču s molbom da uputi u Crnu Goru jedno lice, koje bi je dovelo u red "po prilici ostali prosvešteni naroda, regulati respublika i vladenija" - zemlja je ugrožena od skadarskog paše Bušatlije.^[4].
• 7. 6. - Zasjeda Hrvatski sabor, donesena odluka o uvođenju mađarskog jezika u hrvatske osnovne i srednje škole kao neobvezatnog predmeta (→ mađarizacija).

• 14. 6. - Le Chapelierov zakon zabranjuje sindikate i štrajkove u Francuskoj.
• 15. 6. - U Francuskoj se na lokalu otvaraju registri za upis Nacionalnih dobrovoljaca (Volontaires nationaux) za odbranu zemlje.
• 20 - 25. 6. - Neuspješno Bjekstvo u Varennes kraljevske obitelji. Grof od Provanse, budući Luj XVIII, uspio je pobjeći u Austrijsku Nizozemsku, gdje se proglasio regentom.
• 21. 6. - U Velikoj Britaniji osnovana kartografska agencija Ordnance Survey

Jul/Juli/Srpanj

• 2. 7. - U današnjem Tenesiju potpisan Holstonski ugovor: protekcija SAD nad Cherokee plemenima
• 6. 7. - Padovski cirkular cara Leopolda II poziva krunisane glave Evrope da pomognu francuskom monarhu.
• 11. 7. - Voltaire prenesen u pariski Panteon (najstariji "stanovnik", s obzirom na Miraboovo uklanjanje), procesiji prisustvuje ogroman broj ljudi.
• 14 - 17. 7. - Priestleyjevi neredi u Birminghamu, Engleska, protiv verskih Disidenata.
• 16. 7. - Umereni jakobinci se izdvojili u Feuillants ili "Prijatelje Ustava" (Barnave, Duport, de Lameth).
• 17. 7. - Masakr na Marsovom polju - Lafajetova Nacionalna garda ubila nekoliko desetina republikanskih demonstranata.

Avgust/August/Kolovoz

• 4. 8. - Svištovski mir između Austrije i Otomanskog carstva - praktično potvrđen Beogradski mir iz 1739. Predviđena amnestija za Srbijance i Crnogorce. Srbi koji su prešli u Austriju dobijaju njeno podanstvo. Korigovana granica kod Bihaća, Austriji ostaju Cetingrad, Lapac, Srb (definirana granica Vojne Krajine, tj. uže Hrvatske, i Bosne); Austrijancima ostaje i Orșova na Dunavu. Okončan je poslednji Osmansko–habsburški rat.

• 6. 8. - U Berlinu predstavljena nedovršena Brandenburška kapija (četvoropreg dodat 1793) - originalni naziv Kapija mira, podignuta je povodom pruskog gušenja Batavijske revolucije 1787.
• 14. 8. - Osnovana Karlovačka gimnazija (Sremski Karlovci), proradila 1. 11. 1792.
• 14. 8. - Haićanska revolucija: tajna vudu ceremonija u šumi Bois Caïman.
• 21. 8. - Pobunom robova u francuskoj koloniji Saint-Domingue započinje Haićanska revolucija (do 1804).
• 27. 8. - Pilnička deklaracija - car Leopold II i pruski kralj Friedrich Wilhelm II. podržavaju Luja XVI protiv Revolucije (→ Rat Prve koalicije 1792-97).
• 29. 8. - 5. 9. - Izbori za Zakonodavnu skupštinu u Francuskoj, prvi parlamentarni izbori ikad u toj zemlji.

Septembar/Rujan

• 2. 9. - Sastanak srpskih prvaka u Beogradu, grofu Valisu podneti zahtevi u vezi preseljenja u Austriju - u većim grupama, tamo gde već žive Srbi (Srem, Banat, Bačka) - odbijeno; na kraju se u Austriju iselilo 45-50.000 Srba, manje od očekivanog^[5].
• 3. 9. - Francuska skupština usvaja Ustav; kralj ga nerado prihvata deset dana kasnije nakon čega je vraćen na presto kao Kralj Francuza; ustavna Kraljevina Francuska traje jedva godinu dana.
• 6. 9. - Premijera Mozartove opere La clemenza di Tito u Pragu, povodom Lepoldove krunidbe za kralja Češke - kompozitor se razboleo u ovo vreme.
• 14. 9. - Avignon i Comtat Venaissin priključeni Francuskoj nakon duge papine vlasti.
• septembar - Poslednja vest od Daniela Houghtona, jednog od prvih evropskih istraživača unutrašnjosti Zapadne Afrike.
• 28. 9. - Francuska revolucija: Donesen zakon o jevrejskoj emancipaciji, prvi takve vrste u modernoj Evropi.
• 30. 9. - Praizvedba Mozartove "Čarobne frule", diriguje on sam, mada je već oboleo.
• 30. 9. - Raspuštena francuska Ustavotvorna skupština.
• septembar, krajem - Abu Bećir-paša, raniji silistrijski paša i novi beogradski vezir, stigao u Niš: pogubio je janičarskog vođu Deli-Ahmeda, primio je srpske knezove; pročitao je sultanov ferman o zabrani povratka janičara u pašaluk, što izaziva pobunu pod Kara-Ismailom koja je krvavo ugušena^[6].

Oktobar/Listopad

• 1. 10. - U Francuskoj uspostavljena Zakonodavna skupština - sledećih pola godine vodi se debata o objavi rata zemljama protivnicama revolucije.
• 16/17. 10. - Glacièrski masakr u Avignonu - sukob između patriota i pristalica pape.
• 20 - 30. 10. - Bećir paša preuzima od Austrijanaca gradove na Dunavu: Smederevo (20.), Beograd (23.), Šabac (30.) - Srbija ponovo pod turskom vlašću, Austrijanci se neće vraćati do 1914.
• 28. 10. - Olympe de Gouges objavila Deklaraciju prava žene i građanke.

Novembar/Studeni

• 4. 11. - Bitka na Wabashu ili St. Clairov poraz: američke trupe potučene od Indijanaca u današnjem Ohaju, kojima je to najveća pobeda ikad.
• 9. 11. - Francuska Skupština naređuje povratak emigrantima pod pretnjom smrti ali kralj stavlja veto na odluku dva dana kasnije.
• 18. 11. - Treći anglo-mysorski rat na jugu Indije, pomorska Bitka kod Tellicherryja: Britanci zaustavili francuski konvoj nakon čega je došlo do okršaja.
• 23. 11. - Britanci otkrili otoke Snares južno od Novog Zelanda.
• 25. 11. - U Francuskoj osnovan Komitet opšte bezbednosti.
• 29. 11. - Dekret protiv refraktornih sveštenika - preti im se gubitkom penzije i deportacijom, ali kralj stavlja veto.

Decembar/Prosinac

• 2. 12. - Pošto ih je prodao Pruskoj, knez Ansbacha i Bayreutha Karl Alexander abdicira u tim kneževinama (preuzete sledećeg meseca).
• 3. 12. - Prekid diplomatskih odnosa Francuske i Austrije (sporan je položaj nemačkih vladara koji imaju feude na francuskoj teritoriji).
• 4. 12. - U Londonu izašao prvi broj Observera, prvih nedjeljnih novina na svijetu.
• 5. 12. - Umro je Wolfgang Amadeus Mozart, nije dovršio "Rekvijem".
• 14. 12. - U Francuskoj osnovane Sjeverna, Središnja i Rajnska armija; od trirskog izbornog kneza se zahteva da protera francuske emigrante, koji tamo formiraju armiju.
• 15. 12. - Dovršena ratifikacija prvih deset amandmana na američki Ustav poznatih kao Bill of Rights.
• 26. 12. - Stupa na snagu Ustavni akt kojim je britanska Provincija Kvebek podeljena na Gornju i Donju Kanadu (na zapadu odn. istoku), u Gornjoj Kanadi uvedeni engleski zakon i institucije (za lojaliste izbegle iz SAD), u Donjoj ostaju francuski zakoni (dve Kanade ujedinjene 1841).

Kroz godinu

• Od ove godine u zagrebačkom kaptolskom sjemeništu se održavaju hrvatske diletantske kazališne predstave za pozvanu publiku^[7], kajkavski prijevodi i adaptacije komedija i igrokaza.
• U Hrvatskoj, Slavoniji i Sremu ima oko 342.000 Srba a u Bačkoj, Baranji i užoj Ugarskoj oko 105.000, tj. približno 650-680.000 na području Karlovačke mitropolije^[8].
• Potiski komorski distrikt postaje Potiski krunski distrikt^[9] (→ Potiski distrikt).
• Zbog neprijateljskog ili sumnjivog držanja kaluđera u prošlom ratu, Turci su zapalili ili opljačkali desetak srpskih manastira - Bukovica, Voljavča, Drača, Rača, Kalenić, Ravanica, Ćelija, Studenica itd., kao i mnoge crkve^[10]. "Skadarski paša sa Arnautima pljačkašima popalio je jedanaest crkava i manastira samo u jednom delu Zapadne Srbije"^[11].
• Miljacka srušila sve kamene i drvene mostove u Sarajevu, osim Šeherije^[12].
• Rajićev spev "Boj zmaja sa orlovi".
• Grof Juraj Feštetić stariji kupio Međimurje (zamkovi Čakovec, Feštetić) od obitelji Althann.
• John Barber patentirao gasnu turbinu, ali tehnologija je nedovoljna da bi bila napravljena.
• 1791-95 - Kuje se dubrovački srebrni novac libertina.
• Kinesko-nepalski rat: Nepalci upali na Tibet, kineski car Qianlong šalje pomoć.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1791.

• 16. 1. - Henryk Dembiński, poljski i mađarski general († 1864)
• 21. 4. - Carolina Bellinich, poznatija kao Karolina Riječka
• 23. 4. - James Buchanan, američki političar i predsjednik († 1868)
• 27. 4. - Samuel Morse, američki slikar i izumitelj († 1872)
• 26. 7. - Franz Xaver Wolfgang Mozart, kompozitor († 1844)
• 5. 9. - Giacomo Meyerbeer, njemački kompozitor († 1864)
• 13. 9. - Avram Petronijević, srpski preduzetnik i državnik († 1852)
• 14. 9. - Franz Bopp, lingvista († 1867)
• 21. 9. - István Széchenyi, mađarski političar i pisac († 1860)
• 22. 9. - Michael Faraday, znanstvenik († 1867)
• 23. 9. - Johann Franz Encke, astronom († 1865)
• 26. 9. - Théodore Géricault, slikar († 1824)
• 3. 10. - Sima Milutinović Sarajlija, srpski književnik († 1847)
• 12. 12. - Marie-Louise, carica Napoleona I († 1847)
• 26. 12. - Charles Babbage, engleski matematičar, izumitelj i ekonom († 1871)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1791.

• 24. 1. - Étienne Maurice Falconet, skulptor (* 1716)
• 7. 2. - Ivan Marija Matijašević, povjesničar (* 1714)
• 2. 3. - John Wesley, propovednik, suosnivač metodizma (* 1703)
• 2. 4. - Honoré-Gabriel Riqueti de Mirabeau, francuski pisac, političar (* 1749)
• 10. 6. - Toussaint-Guillaume Picquet de La Motte, francuski admiral (* 1720)
• 23. 9. - Emanuilo Janković, srpski pisac, prevodilac, prirodnjak, knjižar i štampar (* 1758)
• 16. 10. - Grigorij Potemkin, ruski vojnik i državnik (* 1739)
• 5. 12. - Wolfgang Amadeus Mozart, austrijski skladatelj (* 1756.)
• 10. 12. - Jacob Frank, tvorac religije frankizma (* 1726)
• 12. 12. - Etteilla, francuski okultist, pionir tarota (* 1738)
• Maria Petraccini, lekarka, profesorka anatomije (* 1759)

Reference

Literatura

• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959