1688

Ovo je članak o godini 1688.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija: 1650-e  1660-e  1670-e  – 1680-e –  1690-e  1700-e  1710-e
Godine: 1685 1686 1687 – 1688 – 1689 1690 1691
1688. po kalendarima
Gregorijanski 1688. (MDCLXXXVIII)
Ab urbe condita 2441.
Islamski 1099–1100.
Iranski 1066–1067.
Hebrejski 5448–5449.
Bizantski 7196–7197.
Koptski 1404–1405.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1743–1744.
• Shaka Samvat 1610–1611.
• Kali Yuga 4789–4790.
Kineski
• Kontinualno 4324–4325.
• 60 godina Yang Zemlja Zmaj
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11688.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1688 (MDCLXXXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u nedjelju po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

  • zima 1687/88 - Kuga u Grčkoj ugrožava mletačku vojsku[1].
Zamak Munkač
  • 14. 1. - Carske snage Antonija Caraffe zauzele zamak Munkač koji je branila Jelena Zrinska. Njen sin Franjo II. Rakoci će u ožujku biti uzet pod carevo skrbništvo. Caraffa će postati kraljevski komesar za Erdelj, gde će uzimati veći danak nego Turci i vladati brutalno (Erdelj tako ove godine postaje jedna od habsburških, posebnih, zemalja).
  • januar - Obolelog generala Dinevalda u Slavoniji zamenjuje varaždinski general grof Enea Silvio Caprara.
  • 23. 2. - Janičari ubili velikog vezira Abaza Sijavuš-pašu, postavljen Nišandži Ismail-paša (smenjen u maju).
  • veljača, krajem - Luka Ibrišimović piše biskupu Borkoviću (sic!): zbog vojničke samovolje i oskudice hrane, Slavoncima ostaje da umru od gladi ili se ponovo podvrgnu Turcima (Ludvig Badenski potvrđuje u izvještaju četiri mjeseca kasnije)[2].
  • 8. 3. - Bečki Dvorski ratni savet naređuje da se "Srbi iz okoline" pošalju za pojačanje posade u Petrovaradinu. General Kaprara dovodi Srbe iz Gornje Slavonije[3].
  • Veliki post (8. 3. - 24. 4.) - Jegen Osman-paša opljačkao "jadno srpsko kraljevstvo", 100.000 talira i mnoge dragocenosti[4] - Turci opljačkali pećku riznicu skrivenu u kubetu Gračanice[5], Jegen-paša odneo dragocenosti na devet konja.
  • mart - William Dampier otkrio Božićni otok.
  • 30. 3. - Car postavio Longina Rajića za unijatskog vladiku u Sremu[6].

April/Travanj – Jun/Lipanj

  • 3. 4. - Francesco Morosini je novi mletački dužd (do 1694).
  • 4 - 8. 4. - Mlečani napustili Atinu zbog kuge i prevelikih izdataka, prešli na ostrvo Poros, prevezli i stanovništvo[7].
  • april/maj - Mlečani bombardovali Solun, ne bi li izvukli novac od stanovnika[8].
  • 4. 5. - Engleski kralj James II naređuje da njegova Deklaracija indulgencije, kojom se ukidaju kazneni zakoni protiv katolika i nekonformista, bude pročitana sa svih anglikanskih predikaonica - gnev pristalica Crkve Engleske.
  • 9. 5. (29. 4. po j.k.) - Friedrich III. postaje knez odn. vojvoda Brandenburg-Pruske (od 1701. prvi kralj Pruske, vlada do 1713).
  • svibanj - Crnogorski zbor u Gradcu na čelu s vladikom Visarionom se izjasnio za mletačku vlast umesto sultanove[9]. Crnogorci su ranije tokom proljeća odbili turski napad, a takođe i Kuči[10].
Stolni Biograd (oko 1740)
  • 19. 5. - Veliki turski rat: Turci predali Stolni Biograd nakon sedmomesečne blokade[11].
  • 25. 5. - Patrijarh Arsenije moli ruske careve za pomoć radi oslobođenja od turske vlasti. Takođe, sa vlaškim knezom Šerbanom Kantakuzinom i bivšim carigradskim patrijarhom Dionisijem moli iste careve da ih oslobode "Rimljana" tj. katolika (misija arhimandrita Isaije u Rusiji, koji je međutim uhapšen)[12].
  • 30. 5. - Bekri Mustafa-paša je novi veliki vezir (do 1689).
  • 31. 5. - Marin Drago imenovan za kotorskog biskupa (do 1708).
  • 8. 6. - Sedmorica biskupa, među kojima i kenterberijski nadbiskup William Sancroft zatvoreni zbog odbijanja Deklaracije indulgencije.
  • 10. 6. - Engleski kralj dobio sina sa svojom katoličkom ženom - strah od katoličke dinastije u Engleskoj.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

  • 10. 7. (30. 6. po j.k.) - "Besmrtna sedmorica" uglednih Engleza šalju poziv Williamu, princu od Oranža da prinudi kralja da postavi Williamovu suprugu Mary za naslednicu.
  • 10. 7. - Zemljotres u Smirni 1688. - najmanje 10.000 mrtvih u potresu i požaru.
  • 11. 7. - Sijamska revolucija 1688.: Phetracha uzima vlast i proteruje zapadnjake.
  • 12. 7. - Carska vojska osvojila Ilok (Kaprara). Biće zauzeti i Brod na Savi, Brčko, Šabac[13].
  • 13. 7. - Morejski rat: Mlečani započinju neuspešnu Opsadu Negroponta (Halkide) - traje do 21. oktobra[14].
  • 25. 7. - Janičarski garnizon napustio Titel bez borbe - nesmetana plovidba Dunavom do Beograda[15].
  • 29. 7. - U Austriji osnovana Dvorska komisija za uređenje imovinskih odnosa (Neo-acquistica, Neo-acquistische Hofkomission), na čelu sa kardinalom Kolonićem[16]
  • ljeto - Bosanski biskup Nikola Ogramić-Olovčić poslao svoje decimatore da sakupljaju desetinu od Virovitice do Iloka - spor sa zagrebačkim biskupom[17].
  • avgust, početkom - Ludvig Badenski sa hrvatskim četama bana Erdedija osvojio Kostajnicu, Jasenovac i Dubicu[18].
  • avgust, prvih dana - Gen. Vetterani osvojio Karansebeš, Šikloš, Mehadiju i dr. - turske posade prelaze u ist. Srbiju a progone ih srpski ustanici, npr. zauzeli Oršavu nakon što su pobili bivšu karansebešku posadu[19].
Opsada Beograda
  • 6. 8. - Austrijska vojska stigla u Zemun gde joj se pridružuju brojni Srbi, u naredna dva dana prešli na drugu stranu Save[19].
  • 9/10. 8. - Jegen Osman-paša pred povlačenje opljačkao i zapalio beogradsku varoš. Muslimanske porodice beže u tvrđavu ili ostatak Turske, mnogi usput stradaju od ustanika[19].
  • avgust - Srpski garnizon predao Lugoš carskim snagama[20]. Kapetan Prodan Šteta sa četom osvojio Kladovo[21] (do juna '89).
  • 24. 8. - Papa odredio habsburškog favorita Josepha Clemensa Bavarskog za kelnskog nadbiskupa i elektora - jedan od razloga za dolazeći rat sa Francuskom.
  • 5. 9. - Carske snage zauzele Derventu, nakon čega Turci napuštaju Brčko[18].
  • 6. 9. - Opsada Beograda: carske trupe na čelu sa bavarskim knezom Maximilianom II. Emanuelom osvajaju Beograd (ostaju samo dve godine). Jevreji oterani u Nikolsburg u Moravskoj a njihove sinagoge i škole uništene[22].
  • 6. 9. - Car Leopold I. potpisao proglas kojim poziva narode Turskog carstva da mu se pridruže, uz jamčenje prava i sloboda[21].
Kninska tvrđava

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

Plan opsade Philippsburga, početnog sukoba Rata Velike alijanse
  • 17. 10. - Francuske snage bez otpora zauzele Mainz.
  • 30. 10. - Francuske snage osvojile Philippsburg nakon jednomesečne opsade, general Ezéchiel de Mélac će sprovoditi Lujevu naredbu "Spalite Palatinat!".
  • oktobar i jesen - Srpski ustanici zauzeli užičku tvrđavu, kao i ranije Soko na Drini i Mačvu. Paša predao Zvornik carskom odeljenju. Pobunili se i Srbi u Bosni, porazili vojsku koja je krenula na Morović u Sremu. Imre Tekeli prilikom povlačenja prema Nišu ubio 1.200 Srba[24]. Posle zauzeća Užica, iz okoline i Pomoravlja preseljeno 6.000 Srba u Slavoniju[25].
  • 8. 11. - Umro knez Vlaške Șerban Cantacuzino, nasleđuje ga Constantin Brâncoveanu (do 1714).
Slavna revolucija: dolazak Williama III. Oranskog u Englesku
  • 15. 11. (5. 11. po j.k.) - Počinje Slavna revolucija: William III. Oranski se iskrcao u Engleskoj, proglašava da će čuvati slobodu Engleske i protestantske vere. Podrška Jamesu se brzo topi.
  • 13. 11. - Opsada Bangkoka okončana sporazumnim povlačenjem Francuza.
  • 23. 11. - Oko 1.500 staroveraca se zapalilo u opsednutom Paleostrovskom manastiru na Onješkom jezeru.
  • novembar/decembar - Zane Grbičić imenovan za crnogorskog guvernadura, došao na Cetinje sa odeljenjem mletačke vojske[23].
  • 19. 12. - Car Leopold I. izdao zaštitni patent stanovnicima Hercegovine koji su izrazili spremnost da priđu Austriji[26].
  • 28. 12. - William Oranski stigao u London.

Kroz godinu

  • Hrvatski ban Nikola Erdedi bezuspešno napada Bihać[27].
  • Franjo Ivanović postavljen za župana virovitičke i požeške županije, dobio komandu nad srpskim četama u Slavoniji[3]. Veliki župan imenovan i u vukovarsko-srijemskoj županiji, ali stvarnu vlast imaju Ratno vijeće i Dvorska komora[28].
  • Zagrebački biskup Mikulić (?) naselio Srbe pod vođstvom Ostoje Milinkovića u Gradišće na r. Trepči[29].
  • Aleksandar Ignacije Mikulić Brokunovečki imenovan zagrebačkim biskupom (do 1694).
  • Mitropolit dabrobosanski Atanasije Ljubojević se mora povući iz Sarajeva u Bosansku Krajinu, a odatle sa narodom u Baniju, postavio vikara u Komogovini.
  • Turci izvršili pokolj na Goliji[30].
  • Mileševski arhimandrit Dositej pobegao s nekoliko monaha u Slavoniju i osnovao manastir Pakru[31], bio u Moskvi gde se carevima žalio na pustošenje[4].
  • Leopold Kolonić postavljen i za kaločkog nadbiskupa.
  • Prvi spomen Kotoribe.
  • c. Edward Lloyd otvara kafanu Lloyd's Coffee House - iz ovog sastajališta će nastati tržište osiguranja Londonski Lojd (Lloyd's of London).
  • Prvi pomen balalajke.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1688.

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1688.
  • 28. 1. - Ferdinand Verbiest, jezuitski misionar u Kini (* 1623)
  • 23. 3. - Marcantonio Giustinian, mletački dužd (* 1619)
  • 9. 5. - Friedrich Wilhelm, izborni knez Brandenburga, vojvoda u Pruskoj (* 1620)
  • 3. 6. - Maximilian Heinrich Bavarski, nadbiskup Kelna (* 1621)
  • 5. 6. - Constantine Phaulkon, grčki avanturista u Sijamu (* 1647)
  • 11. 7. - Narai, sijamski kralj (* 1633)
  • 25. 8. - Henry Morgan, pirat (* ca. 1635)
  • 31. 8. - John Bunyan, književnik (* 1628)
  • 5. 9. - Otto Wilhelm Königsmarck, mletački zapovednik (* 1639)
  • 9. 10. - Claude Perrault, arhitekta, anatom (* 1613)
  • 23. 10. - Charles du Fresne, sieur du Cange, filolog, istoričar (* 1610)
  • 8. 11. - Šerban Kantakuzin, knez Vlaške (* 1640)
  • ? - Krsto Ivanović, pjesnik i pisac iz Budve (* 1628)

Reference

  1. ↑ Setton, 334
  2. ↑ Historija n. J., 1002
  3. ↑ 3,0 3,1 Istorija s. n. III-1, 498
  4. ↑ 4,0 4,1 Istorija s. n. III-1, 544
  5. ↑ Istorija Pećke patrijaršije. rastko.rs
  6. ↑ Slijepčević, dr. Đoko. Borba protiv unijaćenja. svetosavlje.org
  7. ↑ Setton, 341
  8. ↑ Setton, 352
  9. ↑ Historija n. J., 552
  10. ↑ Historija n. J., 815
  11. ↑ Géza Dávid; Pál Fodor (2007). Ransom Slavery Along the Ottoman Borders: (Early Fifteenth - Early Eighteenth Centuries). BRILL. str. 173–. ISBN 90-04-15704-2. 
  12. ↑ Istorija s. n. III-1, 503-4
  13. ↑ Šišić, Hrvatska povijest 2-V
  14. ↑ Setton, 354-8
  15. ↑ Istorija s. n. III-1, 504
  16. ↑ Istorija s. n. IV-1, 39
  17. ↑ Historija n. J., 1003-4
  18. ↑ 18,0 18,1 Istorija s. n. III-1, 499
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Istorija s. n. III-1, 505
  20. ↑ Istorija s. n. III-1, 500
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 Istorija s. n. III-1, 506
  22. ↑ Los judíos en Serbia, rastko.rs
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Vladimir Ćorović, Dalje borbe s Turcima, rastko.rs
  24. ↑ Istorija s. n. III-1, 507
  25. ↑ Istorija s. n. III-1, 510
  26. ↑ Istorija s. n. III-1, 501
  27. ↑ Historija n. J., 1001
  28. ↑ Historija n. J., 1003
  29. ↑ Istorija s. n. III-1, 495
  30. ↑ Istorija s. n. III-1, 509
  31. ↑ Istorija s. n. III-1, 541
Literatura
  • Ferdo Šišić. Hrvatska povijest. Drugi dio /Poglavlje V.. (hr Wikizvor)
  • Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
1688 na Wikimedijinoj ostavi