1628

Ovo je članak o godini 1628.

Godina 1628 (MDCXXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u utorak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1628 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

• januar - Šah Džahan postaje vladar Mogulskog Carstva (do 1658).
• 17. 1. - Carlo di Gonzaga-Nevers stiže u Mantovu i proglašava se za vladara - doći će do Rata za mantovsko nasleđe (1628-31).
• 25. 1. - Melchior Klesl se vraća u Beč i na biskupsku stolicu.
• 1. 3. - Čarlsov rok za plaćanje brodarskog poreza (Ship money) od svih okruga u Engleskoj ali morao se povući zbog opozicije.
• 17. 3. - Oliver Cromwell prvi put nastupio kao član Parlamenta.
• 23. 3. - Kralj Ferdinand ponovno imenovao Žigmunda Erdedija banom "s punom vlašću" s određenom plaćom^[1].
• 6. 4. - Bosanac Gazi Husrev-paša postaje veliki vezir (do 1631), Mehmed-paša Ćuprilić mu je haznadar^[2].

• maj - Tridesetogodišnji rat: počinje opsada Stralsunda, jer grad ne želi prihvatiti Francburšku kapitulaciju po kojoj mora izdržavati Wallensteinovu vojsku (danski kralj Kristijan IV ga deblokirao 4. 8.).
• 7. 6. - Petition of Right ("Molbenica prava"): izložena prava podanika u Engleskoj koja kralj ne sme pogaziti.
• 20. 6. - Zagrebački biskup Petar Domitrović stigao u Varaždin da dočeka članove Vlaške komisije; međutim, neka Nijemica, kojoj je spočitnuo zbog grijeha preljube, bacila ga u tvrđavski šanac gdje se udavio^[1]; nasljediće ga Franjo Ergelski (do 1637).
• 3. 7. - U Varaždinu sastanak Vlaške komisije, predstavnika hrvatskog sabora i zainteresirane vlastele. Komisija daje 10 razloga zašto Vlasi ne bi trebali postati podanici Hrvatske i kmetovi vlastele, koje Hrvati ne prihvaćaju^[1].
• 5. 7. - Vlaški prvaci u Varaždinu: ne priznaju hrvatsku vlastelu već samo Nijemce i kralja^[1].
• 11. 7. - Skup Vlaha u Rovišću (naoružanih 3.000 pješaka i 400 konjanika): komisiji kažu da ih preporuči kralju, vlasteli neće davati ni najmanju daću^[1][3][4].
• 13 - 14. 7. - Komisija odlučila da njemački garnizon napusti Varaždin, tužbe Hrvata zbog krađa i ubojstava koje su počinili Vlasi prepuštene posebnom sudu^[1].
• 23. 7. - Neredi u Veneciji i građanski sukobi između propapske i oligarhijske frakcije dužda Kornara i antipapske frakcije nižeg plemstva iza Reniera Zena iz Vijeća Desetorice.
• 6. 8. - Gradonačelnik Bamberga Johannes Junius spaljen kao veštac.
  • Malo ledeno doba: godina bez leta u centralnoj Evropi, umnožila su se suđenja vešticama. Nerodna godina u Hrvatskoj - dogodine glad^[1].
• 10. 8. - Švedski brod Vasa potonuo na prvom putovanju (izvučen 1961).
• 19. 8. - U Sibiru osnovan Krasnojarsk.
• 23. 8. - Ubijen omrznuti George Villiers, 1st Duke of Buckingham.
• 2. 9. - Bitka kod Wolgasta, Albrecht von Wallenstein porazio Kristijana IV.
• 8. 9. - Osamdesetogodišnji rat, bitka u Zalivu Matanzas na Kubi: Holanđani Pieta Heina zarobili špansku flotu s blagom.
• 22. 9. - Veliki vezir Gazi Husrev-paša prisilio na predaju erzurumskog pobunjenika Abaza Mehmed-pašu^[5]
  • Abaza je pomilovan i poslat za beglerbega u Bosnu, gdje će vršiti iznude od bogatih trgovaca^[6][7].

• 23. 10. - Na saboru u Zagrebu Žigmund Erdedi svečano uveden u bansku čast^[1].
• 28. 10. - Opsada La Rochella okončana nakon 14 meseci predajom hugenota - definitivna pobeda Louisa XIII, katoličanstva i centralne vlasti u Francuskoj. U opsadi je stradalo 22 od 27 hiljada stanovnika grada.
• 21. 11. - Zasjedanje vrhovnog kraljevskog suda u Požunu: razmatra imanja u križevačkoj županiji koja su naselili Vlasi i Hrvati - određeno da oni moraju pripasti vlasteli i kraljevini Hrvatskoj; krajiški kapetani i generali (koji su štajerski Nijemci) nemaju prava na zemljište i narod^[1] (odluka se ne može sprovesti)^[8].

Kroz godinu

• Odigrana Gundulićeva "Dubravka".
• Rusinski unijatski episkop Metodije Terlecki stigao u Hrvatsku (do 1644)^[9].
• Monasi manastira Remeta sakupljaju milostinju u pravoslavnom delu Poljske i Rusiji.
• William Harvey objavljuje Exercitatio Anatomica de Motu Cordis et Sanguinis in Animalibus sa nalazima o cirkulatornom sistemu.
• René Descartes napisao Regulae ad directionem ingenii ("Pravila za usmerenje uma", objavljeno posthumno).

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1628.

• 3. 1. - Alvise II Mocenigo, mletački dužd († 1709)
• 8. 1. - François-Henri de Montmorency-Luxembourg, maršal Francuske († 1695)
• 12. 1. - Charles Perrault, bajkopisac († 1703)
• 10. 3. - Marcello Malpighi, doktor († 1694)
• 20. 9. - Marko Capogrosso, slikar iz Splita
• 1624-28? - Andrija Zmajević, književnik († 1694)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1628.

• 13. 7. - Robert Shirley, avanturista (* ca. 1581)
• 1. 8. - Juraj Baraković, pjesnik (* 1548)
• 16. 10. - François de Malherbe, pisac i kritičar (* 1555)

Fikcija

• Radnja Les Trois Mousquetaires iz 1844. se događa ove godine.

Reference

Literatura

• Rudolf Horvat, Ban Sigismund Erdedi (hr Wikisource)
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5