1715

Ovo je članak o godini 1715.

Godina 1715 (MDCCXV) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po 11 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 6. 2. - Madridski ugovor (deo Utrechtskog mira) okončava ratno stanje između Španije i Portugala.
• 11. 2. - Tuscarorski rat okončan potpisivanjem ugovora između Tuscarora Indijanaca i Provincije Severna Karolina.
• 24. 3. - General i naslednik Hessen-Kassela Frederik se oženio švedskom princezom Ulrikom Eleonorom, što će mu pet godina kasnije doneti švedsku krunu.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 10. 4. - Car Karlo VI potvrdio privilegije Srbima - proglašeno na Ugarskom saboru, objavljeno u Ugarskoj i Hrvatskoj.
• 15. 4. - Yamasee Indijanci započinju rat sa Južnom Karolinom (do 1717).
• 3. 5. - Totalno pomračenje Sunca u severnoj Evropi, u Engleskoj ga posmatra Edmond Halley. U sh. krajevima prekriveno od oko 60% diska u jugoistočnoj Srbiji do oko 75% u Zagorju^[1].
• jun - Providur Bernardo Balbi predao bez borbe Turcima ostrvo Tinos, koje su Mlečani držali od 1390^[2].
• c. 10. 6. - Mletačko-osmanski rat (1714–18): Veliki vezir i serasker Damat Ali-paša ulazi preko Megare na Korintsku prevlaku; u Moreju (Peloponez) se spušta par nedelja kasnije. Akrokorint pao posle pet dana bombardovanja, mletački plaćenici i Grci ubijeni.^[3]
• 17. 6. - Postavljen temeljni kamen Palače Karlsruhe, oko koje će izrasti i grad Karlsruhe.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 7. 7. - Kapudan-paša Džanum Hodža Mehmed-paša zauzeo Eginu, nakon što su ga Grci pozvali da ih spasi od mletačke vlasti^[4].
• 20. 7. - Osmanske snage zauzimaju Nafplio, sjedište mletačkog Kraljevstva Moreje, a nakon čega će potpuno nestati dotadašnja mletačka vlast nad Peloponezom.
• 20. 7. (9. 7. po j.k.) - Vladika Danilo se nalazi u Rusiji, gde je dobio nešto pomoći. Ovog datuma izdata gramata Cetinjskom manastiru^[5]. Mlečani čitave ove godine bezuspešno pregovaraju sa plemenskim predstavnicima Crne Gore. U zemlji su česti međuplemenski sukobi^[6]. Zubački prvaci Danilovići dolaze sa nešto naroda iz Hercegovine na mletačku teritoriju.

• 30. 7. - Špansku flotu teretnih brodova sa blagom iz Novog svijeta na putu za Španiju u blizini obale Floride zahvaća uragan prilikom koga će potonuti 11 od 12 brodova; gine preko 1000 mornara, a potopljene dragocjenosti će tokom sljedećih vijekova postati predmetom zanimanja brojnih avanturista i lovaca na blago.
• jul/avgust? - Turci zauzeli Modon na Peloponezu^[7].
• avgust, početkom - Kara Mustafa, beglerbeg Dijarbekira, zauzeo tvrđavu Moreju (nasuprot Nafpaktosa)^[8].
• 14. 8. - Mletačko-osmanski rat (1714-18): Opsada Sinja završava neuspjehom nakon što se nadmoćna osmanska vojska prisiljena odustati od pokušaja zauzimanja mletačke utvrde Sinj; sljedeći dan branitelji u znak zahvale Gospi Sinjskoj održavaju manifestaciju koja će kasnije postati poznata kao Sinjska alka.
  • Inače na dalmatinskom ratištu: bosansku vojsku predvodio travnički valija Mustaj-paša Čelić Mostarac, dobio je pomoć arbanaških i tatarskih odreda; krenuli su prema Zadru ali su odbijeni od Sinja; Mlečani zauzeli zaleđe Dubrovnika, napreduju prema Mostaru^[9].

• 1. 9. - Kralj Louis XIV od Francuske umire nakon 72 godine na prestolu (54 godine lične vlasti); nasleđuje ga petogodišnji praunuk Louis XV (do 1774, samostalno od 1723), regent je Filip II. Orleanski. Pariski parlement obnavlja pravo da ocenjuje kraljevske dekrete pre stupanja na snagu. Sedište dvora se vraća u Pariz (do 1722).
• 6. 9. - Škotski plemić i jakobitski vođa John Erskine, earl od Mara podiže ustanak protiv britanske dinastije Hannover.
• septembar - Guillaume Dufresne d'Arsel se iskrcao na Mauricijus i prisvojio ga za Francusku pod imenom Isle de France (do 1810).
• 25. 9. - Predala se mletačka tvrđava Suda na zapadu Krita, kasnije i Spinalonga na istoku, čime je okončano mletačko prisustvo na ostrvu.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 12-14. 11. - Bitka kod Prestona u kojoj britanske vladine (hanoveranske) trupe nanose odlučujući poraz jakobitskim ustanicima koji su iz Škotske prodrli na sjever Engleske; često se navodi kao posljednja kopnena bitka u historiji Engleske.
• 15. 11. - Potpisan Treći Ugovor o Barijeri: Holandska Republika dobija nekoliko gradova u gornjem Gueldersu od Pruske.
• 24. 11. (13. 11. po j.k.) - Iguman Kodrat Lepavinski ubijen na crkvenom pragu, jer nije želeo pustiti unijatskog vladiku Rafaila Markovića.^[10]
• 25. 11. - Španski kralj Filip V uverava papu da neće napadati habsburške posede u Italiji, ako Austrija zarati sa Turskom^[11].
• 26. 11. - Poljsko plemstvo osniva Tarnogródsku konfederaciju jer kralj August II Jaki uzima nelegalni porez zbog rata.
• 28. 11. - Dekreti iz Nueva Plante stavljaju ranije aragonske zemlje Majorku i Baleare pod zakone Krune Kastilje.
• 30. 11. - Izdat dukal o mletačkom protektoratu nad Grbljem^[12].
• 23. 12. - Savezničke snage nakon petomesečne opsade zauzimaju švedski Stralsund u severnoj Nemačkoj, švedski kralj Karl XII pobegao nekoliko dana ranije.

Kroz godinu

• Završena nova Crkva sv. Vlaha u Dubrovniku.
• Kralj Karlo III dao Međimurje hrvatskom plemiću Ivanu Čikulinu u zakup. Kotoriba stječe status trgovišta.
• Pobuna u ličkom hrvatskom selu Pazarište, upućena vojska za smirivanje. Nezadovoljne položajem, "velike mase" Srba i Hrvata se iz Karlovačkog generalata sele u Srem i Baranju, manji broj u mletačke Ravne kotare^[13] (1111 vojnika s porodicama^[14]).
• "Velik nemir po Kraina" zbog nepomirljive unijatske politike marčanskog vladike Rafaila Markovića^[15] (buna savskih graničara^[16]). Savski i podunavski graničari moraju od ove godine kulučiti i pri građenju tvrđava, nadnica se vremenom smanjuje i ukida^[17].
• Kmetovi u Hrvatskoj slobodni prodavati vino iz svoga vinograda, ali samo u bačvama^[18].
• Karlo VI ukida unutrašnje carine i stavlja carinarnice na granice Hrvatske i Slavonije - 9 carinarnica i 42 filijale (Hrvatska i Slavonija čine do 1780. posebno carinsko područje)^[19].
• Ugarski sabor pristao na osnivanje stajaće kraljevske vojske u Ugarskoj i plaćanje poreza za izdržavanje iste - ali plaćaju ga samo kmetovi^[20].

Karte

• 
  "Istočno carstvo"
• 
  "Dalmacija"
• 
  "Srbija"

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1715.

• 26. 1. - Claude-Adrien Helvétius, filozof, pesnik († 1771)
• 5. 2. - Baltazar Adam Krčelić, povjesničar, teolog († 1778)
• 9. 6. - Nikola Divnić, šibenski biskup († 1783)
• 19. 9. - Franjo Esterházy, hrvatski ban († 1785)
• 23. 10. - Petar II., ruski car († 1730)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1715.

• 7. 1. - François Fénelon, nadbiskup (* 1651)
• mart - William Dampier, pomorac, istraživač (* 1651)
• 21. 5. - Pierre Magnol, botaničar (* 1638)
• 1. 9. - Luj XIV, kralj Francuske (* 1638)
• 1. 9. - François Girardon, skulptor (* 1628)
• 14. 9. - Dom Pérignon, monah, tvorac šampanjskog vina (* 1639)
• 13. 10. - Nicolas Malebranche, filozof (* 1638)
• 6. 11. - Emetullah Rabia Gülnuş Sultan, majka sultana Ahmeda III (* ca. 1642)
• ? - Jovan Sinobad, harambaša i serdar

Vanjske poveznice

Reference

Literatura

• Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)

1715 na Wikimedijinoj ostavi