1710

Godina 1710. (MDCCX) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 1. 1. - Prema dekretu pruskog kralja Friedricha I, Alt-Berlin, Cölln, Friedrichswerder, Dorotheenstadt i Friedrichstadt su ujedinjeni u Kraljevski glavni i rezidencijalni grad Berlin.
• 4. 1. (24. 12. 1709. po j.k.) - Još jedan datum "Istrage poturica".^[1]
• 22. 1. - Rakošijeva buna: bitka kod Romhánya na severu dan. Mađarske - obe strane tvrde da su pobedile.
• 29. 1. - Reforme Petra Velikog: objavljena građanska azbuka^[2].

• 10. 3. - Veliki sjeverni rat (VSR): Bitka kod Helsingborga je poraz Danaca u Švedskoj, koji se više neće vraćati u Skaniju.
• mart - Upravnik biskupskih poseda u Pokuplju optužuje krajiškog zapovednika Delišimunovića da ide u Beč radi privilegija prekokupskih "Vlaha - šizmatika".^[3]
• mart - Rat za špansko nasleđe (RzŠN): novi mirovni pregovori u Gertruydenbergu, Luj XIV nikako ne želi da prinudi svog unuka Filipa V da napusti Španiju.
• 29. 3. (18. 3. po j.k.) - Pećki patrijarh Kalinik I šalje unapred potvrdnu gramatu za izbor mitropolita Sofronija^[4] - priznanje autonomije Krušedolske tj. Karlovačke mitropolije.

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 10. 4. - U Velikoj Britaniji na snagu stupa Statut kraljice Anne, prvi zakonski akt u historiji kojim se autorska prava reguliraju od strane države i sudova; pravo prvi put imaju autori a ne izdavači.
• 14. 4. - Poslednji susret kraljice Anne i dvorske dame Sare Churchill - opadanje uticaja vigovaca.
• travanj - Beč je za marčanskog biskupa imenovao Rafaila Markovića.^[5]
• 16. 4. (5. 4. po j.k.) - Pilip Orlik, ukrajinski hetman u emigraciji, pod okriljem Karla XII. u Benderu, izdao ustavni dokument koji predviđa princip podjele vlasti.
• 19. 4. - "Četiri mohikanska kralja" (tri Mohawka i jedan Mahican) u poseti kraljici Ani u Londonu - traže pomoć protiv Francuske Kanade i anglikanske misionare.
• proleće - Banditizam u Slavoniji: razbojnici upadali u predgrađe Osijeka.^[6]
• proleće - jesen - Britaniju potresaju Sacheverellovi neredi: pristalice Torijevaca napadaju disidente, nezvanične verske zajednice, naročito prezbiterijance.

• 4. 5. (23. 4. po j.k.) - Stvarni izbor krušedolskog mitropolita Sofronija Podgoričanina (umire već u januaru 1711).
• 14. 5. - Sički ustanak Banda Singh Bahadura protiv Mogula: zauzeo je provincijski glavni grad Sirhind.
• maj - Potiski i pomoriški graničarski komandanti Jovan Tekelija i Vulin Ilić poslali su pismo ruskom caru Petru, preko Bogdana Popovića - nude saradnju.^[7][8]
• maj - Dubrovački Senat izveštava svoju koloniju u Beogradu da je izdejstvovano oslobađanje od plaćanja svih đumruka, dacija, badža i kantara i dozvoljena slobodna trgovina voskom, goveđom i bivoljom kožom i drugom robom.^[9]

• 23. 6. - VSR: Rusi na čelu sa carem i Apraksinom zauzeli švedski Viborg nakon tromesečne opsade - zaštita nove prestonice i bolji pristup Baltiku.
• 26. 6. - RzŠN: Douai u Flandriji se predaje saveznicima nakon 52 dana opsade.
• jun - avgust - Numan-paša Ćuprilić je veliki vezir, smenjen je zbog protivljenja ratu sa Rusijom (a u korist Karla XII. koji sedi u Benderu).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 15. 7. - VSR, Kapitulacija Estonije i Livonije: Rusi na čelu sa Šeremetjevom zauzimaju Rigu nakon skoro osmomesečne opsade.
• 25. 7. - RzŠN: Britanci se iskrcali u Sète i Agde na mediteranskoj francuskoj obali, ali ubrzo su poraženi.
• 27. 7. - RzŠN: Bitka kod Almenara je pobeda alijanse na čelu sa austrijskim vojskovođom von Starhembergom u Kataloniji.
• leto - Pod pritiskom Ličana kapetana Dobrivoja Kneževića, kap. Oberburg je morao napustiti Karlobag, što je ocenjeno kao buna Srba krajišnika - do kraja godine se izveštava o konfuznom stanju, da su naoružani Ličani upali u Kraljevicu da oslobode drugove. Koruški staleži u ovo vreme neredovno isplaćuju "leno" krajišnicima u vidu platna.^[10] Ove godine zabeležena je buna u Krbavi.^[11]

• 11. 8. - Kraljica Anna je srušila tzv. Whigovski Junto: smenjeni su prvi lord Trezora vojvoda od Marlborougha i lord visoki rizničar Sidney Godolphin; prošlog juna i ekvivalent ministra unut. poslova Charles Spencer, 3. erl od Sunderlanda.
• 16. 8. - Pećki patrijarh Kalinik I umro u Temišvaru, tokom obilaska pastve.^[12] Naslediće ga Atanasije I (1711-12).
• 18. 8. - Baltadži Mehmet-paša je veliki vezir (do nov. 1711).
• 20. 8. - RzŠN: Bitka kod Saragosse je pobeda alijanse u Aragonu - "Karlo III" ulazi sutradan u grad Saragosu, otvoren mu je put za Madrid.

• 5. 9. - Filip V po drugi put napušta Madrid (vraća se u decembru).
• 19. 9. - Katastrofalni francuski piratski napad na Rio de Janeiro u portugalskom Brazilu - 400 ih je stradalo a 700 zarobljeno (oslobođeni u novom napadu sledeće godine).
• 19. 9. - Ruzi zauzeli tvrđavu Keksholm u Kareliji nakon dvomesečne opsade. Nekoliko dana kasnije i ostrva Saaremaa u Estoniji.
• 23. 9. - Carske snage osvojile Érsekújvár (Nove Zamki) od Rakošijevih ustanika.
• 28. 9. - RzŠN: "Karlo III" ulazi u skoro opusteli Madrid, mora ga napustiti već u novembru.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 4. 10. - VSR: Dansko-švedska bitka u zalivu Køge: brod Dannebroge eksplodirao, stradalo blizu 600 ljudi.

• 10. 10. - Kapitulacija Estonije i Livonije dovršena kapitulacijom Revala (Talina), što su Šveđani priznali Nystatdskim mirom 1721.
• 13. 10. - Rat kraljice Anne (Rat za špansko nasljedstvo): Port-Royal, ključno francusko uporište u Akadiji se nakon nekoliko dana opsade predaje britanskim trupama čime Britanci stiču nadzor nad područjem koje će kasnije postati poznato kao Nova Škotska.
• oktobar - Izbija Maskatski ili Šećerni rat u portugalskom Brazilu, sukob između vlasnika šećerana u Olindi i trgovaca u Recifeu. U ovo vreme dolazi i do Slane pobune, jer Portugal ima monopol na proizvodnju soli.
• jesen - Gen. Hajster izveštava da su varaždinski graničari na položajima u Mađarskoj u krajnje bednom stanju, jer im ništa nije plaćeno - trebalo je da izdrže karantin na Dravi, jer je Hrvatska zatvorena zbog kuge, ali oni silom prelaze reku.^[13]

• 9. 11. - RzŠN: Bitka kod Sirakuze: francuski brodovi uspeli deblokirati trgovačku flotu i ispratiti je do Marseja.
• 11. 11. - Bratanica Petra Velikog, Ana, udala se u Sankt Peterburgu za Friedricha Wilhelma, vojvodu Kurlandije - on umire već u januaru, na putu kući, ona je regent Kurlandije do 1730. pa carica Rusije 1730-40.
• 16. 11. - Završeni izbori u Velikoj Britaniji: ubedljiva pobeda Torijevaca, koji se zalažu za mir u Ratu za špansko nasleđe.
• 20. 11. - Rusko-turski rat (1710–1711): Osmansko Carstvo objavljuje rat Rusiji, nakon što je odbilo zahtjeve ruskog cara Petra Velikog za predajom odbjeglog i kod Poltave poraženog švedskog kralja Karla XII.
  • Petar Veliki će dogodine proglasom pozvati Crnogorce i Hercegovce da mu se pridruže, kada će stići i prva misija.^[14][15]
• 28. 11. - Dimitrije Kantemir postaje vojvoda Moldavije - mada je turski vazal, priključiće se caru Petru.

• 8 - 11. 12. - RzŠN: Bitke kod Brihuege i Villaviciose, blizu Guadalajare, su ubedljive franko-španske pobede nad Alijansom. Starhembergove austrijske trupe se povlače ka Barceloni.
• 10. 12. - Sički ustanak Banda Singh Bahadura: mogulske snage zauzimaju njegovo sedište Lohgarh, ali izmakao je i nastavlja borbu do 1715.
• krajem godine - Pad tzv. Kabineta tri grofa, zu Sayn-Wittgenstein, von Wartensleben i von Wartenberg, tri W, koji su od 1702. imali odlučujući uticaj na vlast u Pruskoj.

Kroz godinu

• Srem, ranije poseban sandžak, postaje carski has, dat na korišćenje odžaku beogradskih erlija, u neposrednoj nadležnosti beogradskog muhafiza.^[16]
• Portin opunomoćenik vodi istragu u Beogradu o zloupotrebama zbog kojih nisu isplaćivane vojničke plate, zatočen bivši janičarski aga Kara Jahja.^[17]
• Pobuna sve raje protiv paše u Mostaru.^[18]
• Ugarski sabor u Požunu: hrvatski staleži traže inkorporaciju Varaždinskog generalata, što znači i ukidanje privilegija za krajišnike - gen. grof Maks Ludvig Brajner odlučno protiv.^[19]
• Sava Vladislavić Raguzinski imenovan u Rusiji dvorskim savjetnikom.
• Đuro Matijašević odlazi iz Dubrovnika u Rim, gdje ostaje do kraja života.
• Gradačac je sjedište kapetanije.
• Meissenski porcelan: Johann Friedrich Böttger započinje proizvodnju u manufakturi u Meissenu kod Dresdena u Saksoniji.
• Kod Berlina je izgrađena bolnica u očekivanju kuge: služiće kao bolnica za siromašne, od 1727. pod nazivom Charité.
• Car Joseph I donosi dekret protiv cigana: vešanje muškaraca i sečenje ušiju ženama i deci, dolazi do masovnih ubistava.
• Holandska istočnoindijska kompanija napušta Mauricijus, Francuzi preuzimaju 1715-1810.
• George Berkeley: "Traktat o principima ljudskog znanja".
• Gottfried Leibniz: Théodicée uvodi pojam teodiceja, "opravdanje Boga" u problemu zla.
• Naređeno sastavljanje Kangxijevog rječnika (završeno 1716).
• 1710/11 - Izgrađena Gornjovakufska sahat-kula.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1710.

• 4. 1. - Giovanni Battista Pergolesi, talijanski skladatelj († 1736.)
• 15. 2. - Luj XV., kralj Francuske († 1774.)
• 12. 4. - Caffarelli, kastrat († 1783)
• 15. 4. - Marie-Anne de Camargo, baletska plesačica († 1770)
• 14. 5. - Adolf Frederik, kralj Švedske († 1771)
• 16. 10. - András Hadik, habsburški feldmaršal († 1790)
• 26. 10. - Lukrecija Bogašinović, pjesnikinja († 1784)
• Ahmad bin Said al-Busaidi, osnivač omanske dinastije Said († 1783)
• Genadije Dimović, vladika gornjokarlovački († 1796)
• c. Šejh Mehmed Užičanin († 1750)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1710.

• 16. 1. - Higashiyama, bivši car Japana (* 1675)
• 25. 2. - Daniel Greysolon, sieur du Lhut, istraživač Severne Amerike (* 1639)
• 14. 3. - Michel Bégon, francuski zvaničnik, sakupljač biljaka (* 1638)
• 16. 8. - Kalinik I Skopljanac, pećki patrijarh
• 19. 9. - Ole Christensen Roemer, danski astronom (* 1644)
• 10. 11. - Karl Theodor Otto zu Salm, habsburški feldmaršal (* 1645)

Reference

Literatura

• Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
• Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

Vanjske poveznice

1710 na Wikimedijinoj ostavi