1695

Ovo je članak o godini 1695.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija: 1660-e  1670-e  1680-e  – 1690-e –  1700-e  1710-e  1720-e
Godine: 1692 1693 1694 – 1695 – 1696 1697 1698
1695. po kalendarima
Gregorijanski 1695. (MDCXCV)
Ab urbe condita 2448.
Islamski 1106–1107.
Iranski 1073–1074.
Hebrejski 5455–5456.
Bizantski 7203–7204.
Koptski 1411–1412.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1750–1751.
• Shaka Samvat 1617–1618.
• Kali Yuga 4796–4797.
Kineski
• Kontinualno 4331–4332.
• 60 godina Yin Drvo Svinja
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11695.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1695 (MDCXCV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u utorak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.


  • Veoma hladna i kišovita godina: Engleska, Francuska (vino se smrzavalo u čašama u Versaju), Nemačka (Bodensko jezero sasvim zaleđeno), Baltik (Velika estonska glad).
1695 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

  • 12. 1. - Veliki turski rat: Austrijanci zauzeli Gyulu (Turci tako gube sve posede iza Tise i Moriša).
  • 6. 2. - Mustafa II je novi osmanski sultan (do 1703).
  • 21. 2. - Morejski rat: nakon što je osmanska flota dva puta (9. i 19. 2.) porazila Mlečane, ovi napuštaju Hios u velikoj konfuziji i gubicima[1]. Sultan nakon ovoga zabranjuje katoličkim misionarima da se obraćaju njegovim podanicima, već samo evropskim trgovcima[2].
  • 4. 3. - Privilegija Leopolda I., preko Ugarske kancelarije: priznato preuređenje SPC u Habsburškoj monarhiji (potvrđeni episkopi), Srbi pravoslavci oslobođeni od desetka katoličkoj crkvi, potvrđena im sloboda veroispovesti[3].
  • 9. 3. - Dvorski ratni savet poverava generalu Hajsleru da se srpski vojnici podrede nemačkim generalima i udalje od patrijarha Arsenija i podvojvode Monastirlije[4].
  • 20. 3. - Dvorski ratni savet na zahtev Ludviga Badenskog naredio regrutaciju još nekoliko hiljada Srba za zapadni (francuski) front, 1. jula se traži još jedna regimenta[5].

April/Travanj – Jun/Lipanj

  • april - Engleski parlament odlučio da ne obnavlja zakon iz 1643. koji je zahtevao cenzuru štampe (prva zemlja bez cenzure?).
  • proljeće - Hrvatski sabor zaključio da, pod pretnjom kazne od sto forinti, vlastelin mora vratiti odbjeglog kmeta njegovom gospodaru[6]. Iste godine Sabor propisuje vrstu tkanine za odijevanje neplemića, zbog porasta odlijevanja novca[7].
  • 3. 5. - Elmas Mehmed-paša je novi veliki vezir (do 1697).
  • jun - Turci pokušavali da se iskrcaju na Peloponez, kod Argosa i Monemvasije, ali odbijeni s velikim gubicima[8].
  • jun - Erdödyjevi izgubili čast kostajničkog kapetana - počinje spor da li će ban ili petrinjski kapetan upravljati ovom kapetanijom[9]. Petrinjski zapovednici počinju podbunjivati Srbe[10].
  • 29. 6. - Episkop Savatije Ljubibratić priznat za vjerskog starješinu pravoslavnih u mletačkoj srednjoj i sjevernoj Dalmaciji[11].

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

  • jul-septembar - Prvi Azovski pohod cara Petra: Rusi neuspešno opsedali osmanski grad Azov. Ovo iskustvo navodi Petra da od kraja godine stvori Azovsku flotu.
  • 10. 7. - Giuseppe Maria Bottari novi biskup Pule (do 1729).
  • 14. 7. - Leopold Kolonić je novi estergomski nadbiskup i primat Ugarske (do 1707).
Opsada Namura (1695)
  • 9. 8. - Sultan stigao u Beograd[12].
  • 11. 8. - Car poklonio patrijarhu Arseniju zamak Sirač, ali grof Štaremberg sprečava preuzimanje[4] (kasnije će mu davati Sečuj u Baranji).
  • 13 - 15. 8. - Rat Velike alijanse: francusko Bombardovanje Brisela, najrazorniji događaj u istoriji tog grada, u nadi da će skrenuti pažnju Alijanse sa opsade Namura.
  • 1. 9. - Posle par meseci opsade, Velika alijansa povratila Namur od Francuza.
  • 7. 9. - Pirat Henry Every opljačkao mogulski brod sa blagom Ganj-i-Sawai - šteta za anglo-mogulske odnose, engleske vlasti ponudile nagradu za hvatanje. Poginuo pirat Thomas Tew.
  • septembar - Sultanova vojska povratila Lipovu.
  • septembar - Turci beogradskog Džafer-paše uspeli osvojiti Titel, stradao komandant Prodan Šteta sa 800-1000 branitalja, saski izbornik Fridrih August se samovoljno povukao iz Arada u Segedin[13]; grof Štaremberg ubrzo povratio Titel[12].
  • 18. 9. - Mletačka flota poražena kod Zeytinburnua.
  • 25. 9. - Bitka kod Lugoša je velika turska pobeda - maršal Federico Veterani uhvaćen i pogubljen, komandant Srpske milicije Antonije Znorić poginuo. Turci zauzeli Lugoš i Karansebeš, sultan se početkom novembra vraća u Carigrad[12][13].

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

  • oktobar, početkom - Većinski srpsko odeljenje zauzima Šabac, Raču i Kupinovo[12].
  • 8. 10. - Car Lepold izdao zaštitno pismo gradu Satmaru - nakon žalbi građana zabranjeno naseljavanje Srba i Grka u gradu, kojima je dozvoljeno trgovanje samo istočnjačkom robom[14].
  • 14. 11. - Hrvatski sabor potvrdio svojim zaključkom prošlogodišnji carev Odvjetnički statut, čime ovaj postaje zakon i u Hrvatskoj.
  • 6. 12. - Totalno pomračenje Sunca: senka kreće iz istočne Hercegovine, zatim preko Crne Gore, Metohije itd. - totalitet tu traje svega nekoliko sekundi[15].
  • 20. 12. - Petar Veliki postavio Kozmu Nefimonova za svog poslanika u Beču, s ciljem sklapanja antiturskog saveza[12].

Kroz godinu

  • Hrvatskom saboru priznato pravo na područje između Kupe i Une, uprkos protivljenju Komore[16].
  • Monah Mihailo Račanin se žali na stanje Srba[17]. Već ove godine ima ideja za seobu u Rusiju[4].
  • Počinje izdavanje Baylovog "Povijesnog i kritičkog rječnika" (do 1697).
  • U Vlaškoj izgrađen manastir Sinaja, u blizini nastaje i grad Sinaja.
  • U osmanskom carstvu uveden sistem malikâne, doživotnih sakupljača poreza.
  • Na Floridi završena španska tvrđava Castillo de San Marcos, najstarije zidano utvrđenje u kontinentalnim SAD.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1695.

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1695.

Reference

  1. ↑ Setton, 395
  2. ↑ Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters (1 January 2009). Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing. str. 239–. ISBN 978-1-4381-1025-7. 
  3. ↑ Istorija s. n. III-1, 562
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
  5. ↑ Istorija s. n. III-1, 563
  6. ↑ Historija n. J., 1006
  7. ↑ Historija n. J., 1014
  8. ↑ Setton, 396, fusnota
  9. ↑ Historija n. J., 1026-7
  10. ↑ Istorija s. n. IV-1, 63-4
  11. ↑ Komar, dr Goran Ž. Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797. rastko.rs
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Istorija s. n. III-1, 564
  13. ↑ 13,0 13,1 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs
  14. ↑ Istorija s. n. III-1, 563-4
  15. ↑ Total Solar Eclipse of 1695 December 06, NASA
  16. ↑ Historija n. J., 1005
  17. ↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
Literatura
  • Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)