Zločini partizana u Drugom svjetskom ratu

Zločini partizana u Drugom svetskom ratu su zabeleženi u postupanju prema zarobljenicima, koji su često vansudski streljani.

Još u toku narodnooslobodilačke borbe bilo je "klasnih skretanja" odnosno likvidacije pojedinaca na osnovu sumnji, surovih ideoloških obračuna putem vansudskih izvršenja, što je vodilo kompromitovanju čitavog pokreta.[1]

Prvi masovni zločin nad civilnim stanovništvom u Srbiji zabeležen je upravo od strane partizanskih jedinica već 31. jula 1941, u Valjevskom okrugu, u selu Gunjaci kod Pecke, opština Osečina (M Radanović, Kazna i zločin, Beograd 2016, str. 70). Pored masovnih zločina u valjevskom kraju su tokom leta i jeseni 1941. godine zabeležena su i brojna pojedinačna zverstva (K. Nikolić, N. Dević, V. Krivošejev, Valjevo pod okupacijom u Drugom svetskom ratu, Valjevo 2021, 86-92)

Tokom postojanja kratkotrajne Užičke republike 1941. godine partizani su zatočili i nakon stravične torture streljali uglednog komunistu i novinara Živojina Pavlovića, koji je pisao o staljinističkim čistkama u Sovjetskom Savezu.[2] Pavlović je streljan u Krčagovu, uoči pada Užica, zajedno sa još "četiri-pet kamiona" punih zatvorenika iz užičkog zatvora koje su komunisti osudili na smrt ("narodnih neprijatelja", lopova, četnika i drugih).[3]

U Crnoj Gori su obračuni između četnika i partizana bili posebno okrutni. Tako britanski oficir za vezu Bil Hadson primećuje:

U Crnoj Gori partizani su doveli u pitanje politiku pomirenja čak u jesen 1941. Komunističke okrutnosti tamo bile su preterane. Likvidirano je 216 četnika, dok ih je 40 poginulo od italijanskog bombardovanja.[4]

Petranović navodi da za partizanske zločine u Crnoj Gori niko nije odgovarao, jer je do njih dolazilo u okviru opšte orijentacije CK KPJ, a nosioci ove linije su bili „najdosledniji komunisti".[1]

Jovan Kokot u svojim sećanjima pominje streljanja seljaka, "četničkih agenata i jataka" u Bosni, nakon što bi ih partizani osudili na smrt.[5] U svojoj knjizi sećanja Mirko Tepavac govori o streljanjima zarobljenika, pa čak i o paljenju jednog sela u Bosni, radi odmazde, ali bez ubijanja njegovih stanovnika.[6]

Pred kraj rata, 1944-1945 partizani su na oslobođenim teritorijama masovno likvidirali saradnike okupatora: ustaše, četnike, domobrane, baliste, folksdojčere i ostale. Jedna od najvećih likvidacija snaga NDH u povlačenju, zajedno sa nepoznatim brojem civila, je Blajburški masakr 1945. godine.

Ponekad su zločini pojedinih partizanskih jedinica poprimali obeležja krvne osvete, kao npr. bio masakr u Baru, u Crnoj Gori, proleće 1945. godine.

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 Branko Petranović: Srpski narod u ustanku
  2. ↑ Povodom objavljivanja knjige o Zivojinu Pavlovicu
  3. ↑ Beleške jednog dželata
  4. ↑ William Deakin, BOJOVNA PLANINA
  5. ↑ https://www.znaci.org/00001/46_117.htm "Ubrzo je od Štaba Brigade otkriveno i uhapšeno 70 seljaka, četničkih agenata i jataka. Poslije detaljnog saslušavanja i istrage, od 70 uhapšenih, 12 je osuđeno na smrt strijeljanjem a ostali su, iz propagandnih razloga i uz političku pouku, pušteni kućama."
  6. ↑ Mirko Tepavac: MOJ DRUGI SVETSKI RAT I MIR

Vidi još

Vanjske veze

  • Komisija za tajne grobnice ubijenih posle 12. septembra 1944. Ministarstva pravde Republike Srbije
  • Hrvatski centar za istraživanje zločina komunizma[mrtav link]
  • p
  • r
  • u
Sukobljene
strane
Wehrmacht  • Italijani (do 1943.)  • Bugari (do 1944.)  • Ustaše i Domobrani  • Nedićevci i Ljotićevci  • Četnici ili JVuO (počeli kao Saveznici)  • Slovenski domobrani  • Balisti
Vođe
i vojskovođe
Tok rata

Ratni zločini
(spisak osuđenih)
Jasenovac  • Sajmište  • Banjica  • Jadovno  • Jajinci  • Topovske šupe  • Stara Gradiška  • Šabac  • Niš  • Lepoglava  • Jastrebarsko
Blagaj  • Vrginmost  • Drvar  • Grahovo  • Glina  • Skela  • Šabac  • Kraljevo  • Kragujevac  • Valjevo  • Novi Sad  • Drakulić  • Zabiokovlje  • Imotski-Ljubuški  • Gata  • Prozor  • Bijelo Polje  • Priboj-Pljevlja-Čajniče-Foča  • Vranić  • Rača  • Drugovac  • Blajburg