1780
- Ovo je članak o godini 1780.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1750-e 1760-e 1770-e – 1780-e – 1790-e 1800-e 1810-e |
| Godine: | 1777 1778 1779 – 1780 – 1781 1782 1783 |
| Gregorijanski | 1780. (MDCCLXXX) |
| Ab urbe condita | 2533. |
| Islamski | 1193–1195. |
| Iranski | 1158–1159. |
| Hebrejski | 5540–5541. |
| Bizantski | 7288–7289. |
| Koptski | 1496–1497. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1835–1836. |
| • Shaka Samvat | 1702–1703. |
| • Kali Yuga | 4881–4882. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4416–4417. |
| • 60 godina | Yang Metal Miš (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11780. |
p • r • u | |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1780 (MDCCLXXX) bila je prijestupna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.
Događaji
- 16. 1. - Američki rat za nezavisnost: Bitka na mjesečini u kojoj britanska mornarica nanosi poraz španskoj floti ispred obala Portugala i omogućava opskrbu Gibraltara opsadom; poznata kao jedna od rijetkih bitaka Doba jedrenjaka koja se odigrala noću.
- 11. 3. - Ruska carica Katarina proglašava tzv. oružanu neutralnost i obavezuje se da će štititi pomorsku trgovinu država neutralnih u Američkom ratu za nezavisnost; deklaraciju će ubrzo podržati Danska-Norveška i Švedska, stvorivši tako tzv. Ligu oružane neutralnosti.
- 2 - 7. 6. - Gordonovi neredi u Londonu prilikom kojih pokušaj radikalnih protestanata da spriječe emancipaciju britanskih katolika dovodi do nasilja i vojne intervencije u kojoj je ubijeno nekoliko stotina ljudi.
- 11. 7. - Američki rat za nezavisnost: Francuske trupe se prvi put iskrcavaju na tlu Trinaest kolonija kako bi podržale sjevernoameričke pobunjenike.
- 24. 8. - Francuski kralj Louis XVI donosi ukaz kojim je ukinuto korištenje torture u svrhu dobijanja priznanja u krivičnim postupcima.
- 3. 10. - Savanna-la-Marski uragan: hiljade ljudi stradale na Jamajci i britanskim brodovima u okolini.
- 10 - 16. 10. - Veliki uragan je najžešća poznata atlantska oluja - stradalo je 20 - 24.000 ljudi na Malim Antilima. Britanska Kraljevska mornarica je doživela velike gubitke.
- 19. 10. - Umro vaseljenski patrijarh Sofronije II, nasleđuje ga Gavrilo IV (do 1785).
- 20. 10. - Solanov uragan: stradale dve hiljade ljudi španske flote blizu britanske Zapadne Floride.
- 23. 10. - Još jedan uragan pogađa Barbados i Santa Luciju.
- 16. 11. - U Mletačkoj republici je ukinuta obaveza pravoslavnih episkopa i sveštenika da ispovedaju firentinsku uniju.[1]
- 29. 11. - Nakon smrti austrijske carice Marije Terezije njen sin rimsko-njemački car Josip II preuzima formalnu vlast nad svim habsburškim teritorijama (do 1790).
- 30. 11. - Carski reskript uvjerava ugarsko-hrvatske staleže da će poštivati njihova prava.
- 20. 12. - Nakon što se Nizozemska priključila Ligi oružane neutralnosti Velika Britanija joj objavljuje rat čime započinje Četvrti anglo-nizozemski rat.
Kroz godinu
- Donesen je konačni hrvatski urbar, za zagrebačku, varaždinsku i križevačku županiju (ukinut 1848). Većina plemstva vara narod pri evidenciji obaveza i okrutna je ako ovi prigovore.[2]
- Početkom '80-tih, Bečka banka prodaje banatske pustare vlasteli (Kiss, Karácsonyi, Lázár, Buttler, Nákó i dr.) a ovi naseljuju seljake na novim posedima, i tzv. "duhandžije", "kertise", većinom Mađare i Slovake.[3]
- Izvozna trgovina preko Rijeke iznosi 2.781.000 forinti a uvozna 1.341.000 forinti; cifre za Bakar su 83.000 uvoza i 368.000 izvoza. Trgovina prema Turskom carstvu preko Hrvatske i Slavonije iznosi 1.042.000 forinti uvoza i 325.000 uvoza; tranzit prema austrijskim nasljednim zemljama je 1.700.000 uvoza i 490.000 izvoza.[4]
- Carinski prihodi kod Zemuna donose Austriji 100.000 forinti godišnje.[5]
- Seljaci u inkorporiranom Banatu su dobili urbar znatno povoljniji nego u ostatku Ugarske, rabota je većim delom pretvorena u novčanu obavezu.[6]
- U Rudama kraj Samobora reorganizirana rudarska bratimska blagajna.[7]
- 1780-81 - Teodor Kračun i Jakov Orfelin slikaju ikonostas Saborne crkve u Sremskim Karlovcima.
- Iz Bosne je u Austriju prešlo nekoliko grupa sa manjim brojem porodica.[8]
- Kuga u Sarajevu: za tri godine umire 8.000 Sarajlija, na vrhuncu je bilo oko 100 mrtvih na dan.[9]
- Bosanski paša je Sarajlija Abdulah-paša Teftedarović (do 1785) - "bio je raji dobar".[10]
- Crnogorci se sukobljavaju sa mletačkim podanicima; u zemlji je nesloga između vladike Save i guvernadura Radonjića i mnogih glavara.[11]
- Neredi u Makedoniji: razbojnička banda upala u manastir Slepče, ubila igumana, opljačkala crkvene stvari i manastirsku stoku.[12]
Rođenja
- 18. 3. - Miloš Obrenović (rođ. Teodorović), srpski knez († 1860)
- 21. 8. - Jernej Kopitar, slovenački slavista, pomagač Vuka Karadžića († 1844)
Smrti
- 15. 4. - Emerik Pavić, franjevac, književnik (* 1716)
- 12. 11. - Julije Bajamonti, splitski polihistor (* 1744)
- 29. 11. - Marija Terezija, austrijska nadvojvotkinja, carica rimsko-njemačkog carstva, kraljica Ugarske, Češke, Hrvatske i Slavonije (* 1717)
- 1780/81 - Baba-Alija, sarajevski tamburaš[13]
Reference
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 57-8
- ↑ Historija n. J. II, 1077
- ↑ Historija n. J. II, 1170
- ↑ Historija n. J. II, 1088
- ↑ Historija n. J. II, 1360
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 213
- ↑ Historija n. J. II, 1082
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 354
- ↑ Historija n. J. II, 1337
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 447
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 523
- ↑ Historija n. J. II, 1307
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 112
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
1780 na Wikimedijinoj ostavi
