1668

Ovo je članak o godini 1668.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek
Decenija: 1630-e  1640-e  1650-e  – 1660-e –  1670-e  1680-e  1690-e
Godine: 1665 1666 1667 – 1668 – 1669 1670 1671
1668. po kalendarima
Gregorijanski 1668. (MDCLXVIII)
Ab urbe condita 2421.
Islamski 1078–1079.
Iranski 1046–1047.
Hebrejski 5428–5429.
Bizantski 7176–7177.
Koptski 1384–1385.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1723–1724.
• Shaka Samvat 1590–1591.
• Kali Yuga 4769–4770.
Kineski
• Kontinualno 4304–4305.
• 60 godina Yang Zemlja Majmun
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11668.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1668 (MDCLXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u srijedu po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

1668 na Wikimedijinoj ostavi

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

  • januar - Engleska, Švedska i Holandija zaključuju savez protiv Francuske, koja je zauzela deo Španske Nizozemske.
  • januar - Luj XIV postiže tajni sporazum sa carem Leopoldom I. o podeli španskih poseda po kojem bi mu pripali Španska Nizozemska, Franš-Kont, Navara, Dve Sicilije i Filipini[1] - ništa od pomoći za plemićku urotu u Ugarskoj i Hrvatskoj[2].
  • početkom god. - Kandijski rat u Dalmaciji: Stojan Janković porazio bosanske Turke kod Kožlovca, ubio bihaćkog zapovednika Alagu Pajalitovića; harambaša Močivuna ubio bega Šajtanovića (u aprilu u dvoboju savladao i njegovog brata)[3].
  • prvi meseci - Zubački vojvoda Grujica Vuković harao sa turskim "zlićima" po konavoskim selima dok nije na prevaru uhvaćen i pogubljen. Istovremeno i hajduci pod mletačkim pokroviteljstvom napadaju dubrovačku teritoriju[4].
  • 13. 2. - Lisabonski ugovor, uz posredovanje engleskog kralja Čarlsa II: Španija priznaje nezavisnost Portugala, ostaje joj Ceuta.
  • februar - Rat devolucije: Francuzi zauzeli Franche-Comté od Španaca.
  • 8. 3. - Kandijski rat u Egeju: neuspeli turski napad na mletačko brodovlje severozapadno od Kandije, poslednja mletačka pobeda u ratu[5].
  • 31. 3. - Izašla prva knjiga Fontainovih basni.

April/Travanj – Jun/Lipanj

  • april - Pet stotina hajduka hara u Popovom polju[6].
  • 27. 4. - Engleski kralj Čarls II dao Bombaj Istočnoindijskoj kompaniji za rentu od 10 funti godišnje.
  • proleće - Brod sa robljem iz Bosne krenuo sa Korčule u Italiju; dve žene uspele pobeći, Dubrovčani ih vratili porodicama[7].
  • 2. 5. - Aachenskim mirom okončan Devolucijski rat: Luj XIV zadržava osvajanja u Flandriji a Franche-Comté vraća Špancima.
  • 5. 5. - Portugalski galeon Santissimo Sacramento se nasukao pored Brazila, stradalo 930 ljudi.
  • 12. 6. - Car Leopold obećava marčanskom episkopu Gavrilu Mijakiću da će manastiru vratiti proviziju ako prihvati uniju - on daje izjavu vernosti papi ali se ne odriče ni pećkog patrijarha[8].
  • 18. 6. - Kozaci ubili hetmana Levoobalne Ukrajine Ivana Brjuhoveckog nakon čega Petro Dorošenko postaje hetman čitave zemlje (u savezu je sa Turcima).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

  • jul - Engleski gusar Henry Morgan zauzeo i opljačkao Portobelo u Panami.
  • 3. 8. - Kršćanske snage zauzele bez otpora utvrdu Santa Marina kod Kanije[9].
  • 9. 9. - Praizvedba Molièrovog "Tvrdice" u Parizu.
  • 16. 9. - Poljski kralj Jan II Kazimir abdicirao.
  • 17. 9. - Švedska Riksbank postaje prva nacionalna centralna banka.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

  • decembar? - Stojan Janković i Smoljan Smiljanić porazili Ibrahim-agu Kovačevića kod Bribira[3].
  • decembar? - Car odlučio da zbaci marčanskog episkopa Mijakića i postavi Pavla Zorčića[8] (urađeno 1670-71).
  • potkraj godine - Petar Zrinski instaliran za bana tri godine nakon imenovanja. Car mu podijelio pravo da može po Hrvatskoj slobodno trgovati prekomorskom robom bez daće[10].

Kroz godinu

  • Buna krajišnika protiv gen. Herberštajna[11].
  • Pravoslavni vratili katolicima crkvu sv. Ilije kod Perasta[11].
  • U Beogradu postoji "postaja i podružnica" bečkog Istočnog trgovačkog društva[12].
  • Isaac Newton napravio prvi uspešan reflektorski teleskop.
  • Osmanlije povratile kontrolu nad Basrom (lokalni poglavari bili samostalni od 1625).
  • 1667/68 - Françoise-Athénaïs, markiza od Montespana postala ljubavnica Luja XIV.
  • Solovecki ustanak: monasi manastira na Soloveckim ostrvima u Belom moru se oružjem protive reformama patrijarha Nikona (ugušen 1676).
  • Otac Jacques Marquette osnovao misiju u Sault Ste. Marie, Michigan.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1668.

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1668.

Reference

  1. ↑ Young2004, 129
  2. ↑ Historija n. J., 741
  3. ↑ 3,0 3,1 Istorija s. n., 422
  4. ↑ Istorija s. n., 418-9
  5. ↑ Setton, 196-7
  6. ↑ Istorija s. n., 419
  7. ↑ Istorija s. n., 420
  8. ↑ 8,0 8,1 Istorija s. n., 481
  9. ↑ Setton, 200
  10. ↑ Historija n. J., 714
  11. ↑ 11,0 11,1 Ćorović, Vladimir Verski pokreti, rastko.rs
  12. ↑ Historija n. J., 521
Literatura
  • Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
  • William Young. International Politics and Warfare in the Age of Louis XIV and Peter the Great: A Guide to the Historical Literature. iUniverse; 1 September 2004. ISBN 978-0-595-32992-2.
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5