Stolac

Stolac je grad i opština u jugoistočnom dijelu Bosne i Hercegovine, na krajnjem istoku Hercegovačko-neretvanskog kantona Federacije BiH.

Naseljena mjesta

Aladinići, Barane (dio), Barića harem, Bjelojevići (Bjelovići), Bobanovo Selo, Borojevići, Burmazi (dio), Crkvina (Crkvine), Crnići-Greda, Crnići-Kula, Daorson, Do (dio), Dračevac, Gizdave, Gornja Duboka, Hodovo (dio), Hrgud (dio), Komanje Brdo (dio), Kozice, Kruševo, Masline, Njivice, Orašlje, Ošanjići (Ošanići), Pješivac-Greda, Pješivac-Kula, Podgrad, Poplašići, Poprati, Potkotašnica, Prenj, Rivine, Rotimlja, Stolac, Trijebanj i Vidovo polje.

Historija

Kameno doba

Kontinuitet prisutnosti ljudske zajednice na prostoru Stoca seže 16.000 godina u prošlost. Da je zainteresiranost za život na ovom prostoru bila još od najstarijih vremena, svjedoči pećina Badanj - paleolitsko stanište. U njoj su pronađeni crteži koji opisuju detalja lova s jasnim likom konja (Konj napadnut strelicama).

Doba Ilira

Stolac je prostor s najduljom i najraskošnijom historijom gradskog života u Bosni i Hercegovini, a spada u malu skupinu balkanskih prostora na kojima su sačuvana materijalna svjedočenja o urbanim oblicima života kroz razdoblje dugo preko 3.500 godina. Toliko su stari utvrđeni ostaci ilirskog grada Daorsona.

Rimsko doba

Rimljani su izgradili svoj muncipij Diluntum, uz koji se spominju castrum Vidoskij i loco dicto Stolaz

Srednji vijek

Naziv Stolac dobio je relativno kasno - prvi poznati podatak je iz XV. vijeka, povrh Stoca (IV-III vijek pne.). zatim , pa Vidosich, Vidoski grad, osmansko Ilce i IIstolce, potom Vidoska i konačno Stolac.

Iz ovog perioda su poznate nekropole stećaka na Radimlji, Boljunima, Rotimlji i Vidoštaku kao i sama tvrđava Starog grada.

Iz turskog vremena su spomenici, džamije, trgovi, crkve i biblioteke. Kasnije na te građevine nadovezivali su se obilježja mediteranske kulture.

To mjesto je bilo i ostalo jedno od svetišta Jevreja. Isto tako tu je grob jevrejskog rabina Moša Danona.

Novo doba

Stolac je bio grad muzej i grad spomenik. Grad koji je sa svojom historijskom baštinom bio pod zaštitom UNESCO-a od 1980.godine.

Stolac i stolački kraj su teško stradali u drugom svjetskom ratu.

Za vrijeme rata u BiH grad je nekoliko puta prelazio iz ruke u ruku, uslijed čega je iz njega protjerano srpsko, a potom bošnjačko stanovništvo. Dio opštine koji je ostao pod kontrolom srpskih snaga je Daytonskim mirovnim sporazumom pripao Republici Srpskoj te danas čini opštinu Berkovići. Ostatak Stoca je pripao Federaciji BiH.

Kultura i znamenitosti

Glavni članak: Nacionalni spomenici u Stocu

U toku ratnih dešavanja grad Stolac ostao je bez mnogih svojih značajki, uništena je džamija Ismail Kapetana Sarica, džamija Hadži Alije Hadžisalihovića, pravoslavna crkva iz 1870. god. Jedna od najstarijih džamija u Bosni i Hercegovini, sultana Selima iz 1519., zapaljena i srušena, nadovezuju se i drugi spomenici, Silahtar Jusuf paše hamam, Ali Paše Rizvanbegovića kuća, Stara kuća (Mujina), Džulhanimina kuća, mezarje, biblioteke.

Zapaljen je najstariji maslenik, koji je najviše udaljen od mora, kao i njegov uljni mlin, u ovome dijelu Evrope. Stolac je također poznat po Sahat-kuli.

Poznate ličnosti

• Ali-paša Rizvanbegović
• Mehmedalija Mak Dizdar, pjesnik
• Nijaz Duraković, posljednji vođa SK BiH
• Muhamed Mehmedbašić, poznati revolucionar Mlade Bosne
• Mustafa Golubić, pripadnik Crne ruke, jugoslovenski komunista i sovjetski obaveštajac
• Lazo Goluža, urednik na HRT-u, autor kvizova i prevoditelj.
• Slavko Goluža, hrvatski rukometaš i izbornik

Turističke atrakcije

Nekropola Radimlja, Ošanići, Badanj, Bregava, Mostovi u Stocu, Vidoški - stari grad Stolac i Sahat-kula

Reference

Vanjski linkovi

• Službena stranica Općine Stolac
• Stolac.ba Arhivirano 2013-09-09 na Wayback Machine-u
• Stolački internet portal
• Stolački portal
• Župa sv. Ilije Proroka Stolac
• Srednja škola Stolac
• J.U. Radimlja Stolac Arhivirano 2013-10-20 na Wayback Machine-u
• Osnovna škola Stolac^{[mrtav link]}
• Udruženje žena orhideja Stolac
• HKUD "STOLAC"

• p
• r
• u

Administrativna podjela Bosne i Hercegovine

p r u Entiteti Bosne i Hercegovine
Federacija Bosne i Hercegovine Republika Srpska

p r u Kantoni/županije Federacije Bosne i Hercegovine
Unsko-sanski  Srednjobosanski  Posavski  Hercegovačko-neretvanski  Tuzlanski  Zapadnohercegovački  Zeničko-dobojski  Sarajevski  Bosansko-podrinjski  Kanton br. 10

p r u Distrikti Bosne i Hercegovine
Brčko Distrikt

p r u Općine/opštine i gradovi Bosne Hercegovine
Glavni grad	Sarajevo
Općine i gradovi Federacije Bosne i Hercegovine	Gradovi Grad Bihać Grad Mostar Glavni grad Sarajevo Grad Široki Brijeg Grad Tuzla Grad Zenica Općine Banovići Bosanska Krupa Bosanski Petrovac Bosansko Grahovo Breza Bugojno Busovača Bužim Čapljina Cazin Čelić Centar Čitluk Drvar Doboj Istok Doboj Jug Dobratići Domaljevac-Šamac Donji Vakuf Foča-Ustikolina Fojnica Glamoč Goražde Gornji Vakuf-Uskoplje Gračanica Gradačac Grude Hadžići Ilidža Ilijaš Jablanica Jajce Kakanj Kalesija Kiseljak Kladanj Ključ Konjic Kreševo Kupres Livno Ljubuški Lukavac Maglaj Neum Novi Grad Novo Sarajevo Novi Travnik Odžak Olovo Orašje Pale Posušje Prozor-Rama Ravno Sanski Most Sapna Srebrenik Stari Grad Stolac Teočak Tešanj Tomislavgrad Travnik Trnovo Usora Vareš Velika Kladuša Visoko Vitez Vogošća Zavidovići Žepče Živinice
Opštine i gradovi Republike Srpske	Gradovi Grad Banja Luka Grad Bijeljina Grad Doboj Grad Istočno Sarajevo Grad Prijedor Grad Trebinje Opštine Berkovići Bileća Brod Bratunac Čajniče Čelinac Derventa Donji Žabar Foča Gacko Gradiška Han Pijesak Istočni Drvar Istočna Ilidža Istočni Mostar Istočni Stari Grad Istočno Novo Sarajevo Jezero Kalinovik Kneževo Kostajnica Kozarska Dubica Kotor Varoš Krupa na Uni Kupres Laktaši Ljubinje Lopare Milići Modriča Mrkonjić Grad Nevesinje Novi Grad Novo Goražde Osmaci Oštra Luka Pale Pelagićevo Petrovac Petrovo Prnjavor Ribnik Rogatica Rudo Stanari Šamac Šekovići Šipovo Sokolac Srbac Srebrenica Teslić Trnovo Ugljevik Višegrad Vlasenica Vukosavlje Zvornik
Brčko Distrikt	Brčko

Ovaj članak o gradu je u začetku. Možete pomoći Wikipediji tako da ga proširite.

Stolac na Wikimedijinoj ostavi