Plav

Za ostale upotrebe, v. Plav (razvrstavanje).

Plav
Pogled na Plav
Osnovni podaci
Opština	Plav
Stanovništvo
Stanovništvo ((2003))	3615
Geografija
Koordinate	42°35′29″N 19°56′26″E / 42.5915°N 19.940666°E / 42.5915; 19.940666
Nadmorska visina	906 m
Plav Plav (Crne Gore)
Ostali podaci
Poštanski kod	84325
Pozivni broj	051
Registarska oznaka	PL

Koordinate: 42° 35′ 29" SGŠ, 19° 56′ 26" IGD Plav [ˈplavə], gradsko naselje i sedište istoimene opštine na istoku Crne Gore. Prema popisu iz 2003. bilo je 3.615 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 4.560 stanovnika). Nalazi se u podnožju planinskog masiva Prokletije, na reci Lim.

Istorija

Stari vijek

Podaci o ljudskim nasebinama u ovom predjelu datiraju iz VII vijeka prije nove ere. Toponimi ukazuju na prisustvo Ilira i Grka, a u Gornjem Polimlju postoje tragovi rimske kulture. . Plav se u najstarijim pisanim izvorima pominje kao naziv za cijelu oblast, a pretpostavlja se da je ime dobio po rimskom imperatoru Flaviusu.

Srednji vijek

Glavni članak: Plav (župa)

Slovenska plemena naseljavaju ovaj predio krajem VI i početkom VII vijeka nove ere, potiskujući romansko stanovništvo iz plodne doline. Formiraju župu Plav, kojom će vladati srpski župani i kraljevi, a zatim oblasni gospodari, Vojislav Vojinović, Nikola Altomanović i Vuk Branković. Prije turskog osvajanja, Plav je u sastavu Srpske despotovine.

U sastavu Osmanskog carstva

Poslije osmanskog osvajanja, Plavski vilajet, sa 15 sela i 1157 domaćinstava, bio je u sastavu Bihorske kaze (Skadarski sandžak) a nešto kasnije Dukađinskog sandžaka. U srednjem vijeku nije bilo naseljenog mjesta sa imenom Plav (naselje Plav će biti izgrađeno u osmanskoj državi, a gradnja je, po nekim podacima, završena 1619. godine). Naime, kako bi spriječila uticaje albanskog plemena Klimenata, osmanska vlast još u XVI vijeku počinje sa izgradnjom naselja, sa trgovima i kulturnim institucijama, kao i vojnih utvrđenja. Čitava Plavsko-gusinjska kotlina ušla je u sastav Knjaževine Crne Gore, odlukama Sanstefanskog sporazuma i Berlinskog kongresa. Međutim, u Plavsko-gusinjskoj aferi (zbog nezadovoljstva stanovništva ovakvim odlukama velikih sila) pružen je oružani otpor i odbijen prodor poslate crnogorske vojske (njen poraz u selu Nokšićima, blizu Plava, decembra 1879. godine) a nakon bitke u januaru 1880. pet kilometara dalje od navedenog sela, Plavljani (uz pomoć Gusinjana i albanskih dobrovoljaca) primoravaju crnogorsku vojsku na povlačenje i reorganizovanje u mjestu Murino. Na intervenciju velikih sila (posebno na inicijativu Austrougarske) Knjaževina Crna Gora preuzima Ulcinj, novembra 1880. godine (u zamjenu za Plav i Gusinje).

Interesantan je podatak iz 1435. godine, kada se ističe da “Plavljani idu po so u Skadar”, dok je u 16. vijeku to bilo mjesto na drumu podno Prokletija, kojim su mletački kuriri putovali od Kotora u Carigrad. Već tada je Plav bio dobro naseljen predeo. Kada je francuski istraživač Ami Bue ovdje boravio 1836. godine, zabilježio je da je varošica imala stotinjak kuća, ali već sredinom vijeka taj broj se za nekoliko puta povećao.

Savremena istorija

U Balkanskom ratu, nakon borbi i povlačenja turske vojske sa položaja na Đevojačkom kršu, Šabovoj glavi i Ječmištu, crnogorska vojska je zauzela Plav, 19. oktobra 1912. godine. Plav ulazi u sastav Kraljevine Crne Gore, pa Kraljevine SHS, Kraljevine Jugoslavije, a 1941. je priključen italijanskoj okupacionoj zoni (tzv. Velikoj Albaniji). Oslobođen je od strane partizanskih jedinica 25. jula 1944. godine.

Demografija

U naselju Plav živi 2.406 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 32,5 godina (31,3 kod muškaraca i 33,7 kod žena). U naselju ima 889 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 4,07.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Bošnjacima (prema popisu iz 2003. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Godina	Stanovnika




1948.	1850	^[1]
1953.	2018
1961.	2535
1971.	3058
1981.	3348
1991.	4560	4073
2003.	3615	5554
2011.

Etnički sastav prema popisu iz 2003.^[2]
Bošnjaci	2631	72.78%
Albanci	327	9.04%
Srbi	258	7.13%
Muslimani	220	6.08%
Crnogorci	139	3.84%
Makedonci	1	0.02%
nepoznato	5	0.13%

Stanovništvo prema polu i starosti ^[3]


	m	ž
?	4	7
80+	11	23
75-79	18	44
70-74	49	59
65-69	74	73
60-64	59	79
55-59	78	67
50-54	101	99
45-49	123	121
40-44	131	143
35-39	100	116
30-34	83	97
25-29	106	112
20-24	132	144
15-19	225	192
10-14	195	188
5-9	162	139
0-4	142	119
prosek	97	59

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2003.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2003.
Broj domaćinstava	364	406	468	548	600	922	1179

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2003.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	889	99	124	130	158	170	113	59	27	4	5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	1294	472	773	26	16	7	1376

**Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosečan broj članova
Broj domaćinstava	384	772	186	24	10

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	452	62	-	-	71	12	10	36	34	14
Ženski	170	16	-	-	19	2	1	14	8	3
Oba	622	78	-	-	90	14	11	50	42	17
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	1	1	88	33	18	29	-	-	43
Ženski	1	2	20	38	29	3	-	-	14
Oba	2	3	108	71	47	32	-	-	57

Znamenitosti

Od kulturno istoriskih spomenika u Plavu najznačajniji su Redžepagića kula, Stara džamija, džamija Sultanija i Manastir Svete Trojice u Brezojevici kod Plava.

Manastir Svete Trojice u Brezojevici nalazi se na levoj obali Lima na 2 km od njegovog izviranja iz Plavskog jezera na ušću reke Komarače ispod brda Gradac, ovo je najstariji sačuvani objekata u Plavu i potiče iz doba Nemanjića, prema predanju on je stariji od manastira Dečana nekih 30 godina. Crkva je zidana u srpsko-vizantijskom stilu i pripada tipu jednobrodnih kamenih građevina. Crkava je obnovljena i oslikana 1576. godina za vreme vladavine igumana jeromonaha Nestora. Poznata su imena ktitora, Vukomira Stepanova i Živka Belakova. Oltarski prostor sagradio je drugi ktitor, Mari (veovatno Marin), sa porodicom. O tome svedoči natpis na oltarskom prostoru. Brezojevačka crkva predstavlja kamenu građevinu, sastavljenu od naosa sa velikom pripratom i prostrane apside. Crkva je bez kubeta i zvonika. Unutrašnjost priprate i naosa nekada je bila ispunjena živopisom velike umetničke vrednosti. Najveći deo ove zidne dekoracije je uništen u požarima 1862 i 1912. godine kao i rušenjem crkve u Drugom svetskom ratu. Od živopisa sačuvani su samo, dosta oštećeni fragmenti, očuvani deo kompozicije Strašni sud, Gostoljubljenje Avramovo, slike Sv. Nikita, Bogorodica sa Hristom, iznad nje Sv. Srđ i Vakh, jedan arhanđeo, Uspenje Bogorodice, lik Jovana Preteče iz kompozicije Deizisa, ... U sastavu manastirskog kompleksa se nalazi prva osnovna škola.

Kula Redžepagića nastala je 1671. godine i napravo ju je Hasan beg Redžepagić služila je za odbranu od neprijatelja i da se u njoj dočekuju gosti.

Drvena ili Stara džamija sagrađena je 1471. godine odmah nakon turskog osvajanja ovih krajeva za potrebe vojnika. Nalazi se u centru Plava u okviru nekadašnjeg Grada. Više puta je obnavljana a današnji oblik je dobila u XVIII veku.

DŽamiju Sultaniju je sagradio sultan Abdul Hamid 1909. godine, kao poklon meštanima Plava za boj na Nokšiću 1879. godine nakon pobede Turaka nad crnogorskom vojskom.

Zanimljivosti

Opštinu Plav svakog ljeta posjeti veliki broj turista što zbog svoga jezera i mnogih manifestacija koje se organizuju u Plavu.

Jedna od najpoznatijih su svakako „dani borovnica“ koji su do sada odražavane svake godine počev od 2000. godine. Za vrijeme ove manifestacije pored mnogobrojnih turista Plav posete i mnogi narodni ansambli iz bivših jugoslovenskih država. Pored „dana borovnica“, svakog ljeta održavaju se skokovi sa Novšićkog mosta. Takođe ima i onih drugih manifestacija poput onih humanitarnih, kao i nekoliko turnira u malom fudbalu. Turistima je takođe omogućeno i da krstare jezerom kao i rijekom Lim, koja izvire baš iz Plavskog jezera.

Sport

Opština Plav se moze pohvaliti sa bogatim fudbalskim klubom FK Jezero.

Poznate ličnosti

Husein Bašić

Reference

↑ Knjiga 9, Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2003, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2005, COBISS-ID 8764176
↑ Knjiga 1, Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, septembar 2004, ISBN 86-84433-00-9
↑ Knjiga 2, Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Podgorica, oktobar 2004, COBISS.CG-ID 8489488