Papinska Država
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Papinska Država (latinski: Status Pontificius, talijanski: Stato della Chiesa) je historijska država na Apeninskom poluotoku koja je egzistirala od 756. sve do ujedinjenja Italije 1870.[1] Tad je Giuseppe Garibaldi vojno pobjedio papinsku vojsku, srušio papinsku diktaturu i anektirao posljednje ostatke Papinske Države u Kraljevinu Italiju. Današnja grad-država Vatikan njezin je minijaturni nasljednik.
Historija
Formiranje
Sjedište rimokatoličkog pape Rim u ranom srednjem vijeku bio je pod vlašću Bizanta. Zbog napada Langobarda na Rim papa Stjepan II. je 752. pozvao u pomoć franačkog kralja Pipina Malog. Pipin je odbio Langobarde i osvojio veći dio sjeverne Italije te poklonio papi osvojene teritorije 756.[1] i time je udario temelje Papinskoj državi. Novonastala država obuhvaćala je Rim sa okolicom, Ravenski egzarhat i Kampaniju. Ovaj akt znan je kao Pipinova darovnica.
Karlo Veliki je nakon toga 781. kodificirao i odredio (i povećao) teritorije na kojima papa ima suverenitet. Teritorij je obuhvaćao Rim i okolicu, ali i Ravennu, gradove talijanskog Pentapolisa (Rimini, Pesaro, Fano, Sinigaglia, Ancona), Vojvodstvo Benevento, Toskanu, Korziku, Lombardiju i još neke gradove. Suradnja papinstva i karolinga kulminirala je 800., kada je papa Lav III. okrunio Karla Velikog za prvog germanskog cara Rimljana (Augustus Romanorum). Međutim, u prva tri vijeka Papinske Države, papa nije imao efektivnu kontrolu nad cijelim teritorijem, niti je bilo jasno je li država nezavisna u odnosu na Sveto Rimsko Carstvo.
U 10. vijeku car Svetog Rimskog Carstva Oton I sklapa ugovor s papom, po kojem je Papinskoj Državi potvrđen suverenitet. To je pitanje i dalje ostalo predmet sukoba papinstva i carstva, sve do oko 1300., kada je nezavisnost Papinske Države postala neupitna.
Od 1305. do 1378., papa je stolovao u Avignonu[1] u južnoj Francuskoj. tako da je Papinska Država tada bila samo formalno pod njegovom kontrolom. Grad Avignon bio je dio Papinske Države i ostao njen posjed sve do Francuske revolucije.
Vrhunac moći
Za vrijeme renesanse, teritorij Papinske Države se bitno proširio, osobito za vrijeme pontifikata Aleksandra VI. i Julija II.. Nakon njih rimski pape postali su jedni od najznačajnijih vladara među brojnim državama Apeninskog poluotoka, pored svog velikog uticaja koji su imali na vjerski život. U praksi, većinom papinskih posjeda upravljali su lokalni feudalci. Tek u 16. vijeku pape uspostavljaju punu vlast nad svojom državom.
Na vrhuncu teritorijalne ekspanzije, u 18. vijeku, Papinska Država obuhvaća većinu središnje Italije: Lacij, Umbriju, Marche, Ravennu, Ferraru, Bolognu, San Marino i dijelove Emilije-Romagne. Također je uključivala enklave u južnoj Italiji i okolicu Avignona u Francuskoj.
Doba revolucionarnih previranja
Za francuske revolucije, prvo je anektirana Grofovija Venaissin sa gradom Avignonom 1791. u Francuskoj. Zatim je francuska revolucionarna vojska 1796. prodrla u Italiju i osnovala Cisalpinsku republiku[1] na dijelu teritorija Papinske države (Ravenna, Ferrara, Bologna i dio Emilije-Romagne). Dvije godine kasnije general francuske revolucionarne vojske Louis Alexandre Berthier je 10. februara 1798. umarširao je u Rim i uspostavio marionetsku Rimsku Republiku, a papu Pia VI. poslao u francusko zarobljeništvo, gdje je i umro 1799.
Papinska država obnovljena je u junu 1800.[1]za pape Pia VII., ali su se Francuzi ponovno vratili 1808., ovaj put teritorij papinske države je anektiran od Francuske kao departmani Tibre i Trasimène.
Nakon pada Napoleona 1814, Papinska država je ponovno obnovljena. Od 1814. pa sve do smrti pape Grgura XVI. 1846., pape su slijedile vrlo reakcionarnu i anakronu politiku u svojoj državi, tako je Rim u to vrijeme imao židovski geto, kao posljednji zapadnoevropski grad. Tek je papa Pio IX. koji je izabran nakon Grgura XVI. počeo provoditi liberalne reforme.
Talijanski revolucionari su 1849. proglasili Rimsku Republiku,[1] pa je papa Pio IX. pobjegao iz Rima. Uz pomoć francuskih trupa Napoleona III. i Austrijskog Carstva srušena je republika i papa se vratio u Rim 1850.
Propast Papinske države
Kraljevina Sardinija koja je bila jedan od nosioca ujedinjenja Italije, vojnim je pobjedama u Austrijsko-sardinijskom ratu pripojila 1860. Bolognu, Ferraru, Umbriju, Marche i Benevento Kraljevini Italiji.[1] To je približno bila više od dvije trećine Papinske države, pod papinskom kontrolom ostao je Lacij u okolini Rima. Tad je pokrenuto rimsko pitanje, tj. pitanje glavnog grada Kraljevine Italije i suvereniteta nad Rimom, jer je talijanski parlament 1861. proglasio Rim glavnim gradom.
Papinsku vlast u Rimu čuvao je francuski garnizon, on se povukao u julu 1870. nakon izbijanja Francusko-pruskog rata. U septembru iste godine, Kraljevina Italija objavila je rat Papinskoj Državi, te je 20. septembra njena vojska porazila papinske zuave (Zuavi Pontifici) i ušla u Rim. Papa Pio IX. povukao se iz svoje dotadašnje rezidencije Kvirinal u Vatikan, i proglasio zarobljenikom.
Nakon tog se Pio XI. za vrijeme Mussolinijeve vladavine, formalno odrekao svih teritorija Papinske Države i potpisao 1929. Lateranski ugovor (Konkordat) s Kraljevinom Italijom, kojim je formirana država Vatikan, a papa priznao Kraljevinu Italiju. Vatikan je suvereni teritorij Svete Stolice, i sam po sebi subjekt međunarodnog prava.
Bilješke
Vanjske veze
Papinska Država na Wikimedijinoj ostavi
- Pontificio, Stato na portalu Treccani.it (it)
