Farmakologija
Farmakologija (grč. φάρμακον - lek, otrov; λόγος - nauka) je grana medicine koja proučava lekove[1], njihove fizičke i hemijske karakteristike[2][3], primenu u lečenju, u farmakoterapiji, kao i metabolizam leka.[4] Slobodno se može reći da se ona bavi uzajamnim dejstvima lekovitih supstanci i živog organizma s osnovnim ciljem da se unapredi lečenje bolesnog čoveka. Pored toga što je značajna za medicinu, značajna je i za farmaciju te predstavlja i jednu od ključnih dodirnih tačaka medicine sa farmacijom. NJenu osnovu čine farmakokinetika koja izučava dejstvo (reakciju) organizma na lek i hemijske promene leka i farmakodinamika koja se bavi delovanjem leka na organizam.
Podela
Farmakologijom kao medicinskom disciplinom se bave farmakolozi. Među njenim poddisciplinama su:
- klinička farmakologija - uticaj lekova na ljude
- neuro- i psihofarmakologija (uticaj lekova na ponašanje i funkcionisanje nervnog sistema),
- farmakogenetika (kliničko testiranje genetskih varijacija koje dovode do različitih reakcija na lekove)
- farmakogenomika (primena genomičkih tehnologija na otkrivanje novih lekova i dalju karakterizaciju već postojećih)
- farmakoepidemiologija (proučavanje uticaja lekova na veliki broj ljudi)
- toksikologija proučavanje štetnih uticaja lekova
- teoretska farmakologija
- posologija - doziranje lekova
- farmakognozija - dobijanje lekova iz biljaka
Poddiscipline su:
- Klinička farmakologija
- Psihofarmakologija
- Toksikologija
- Teorijska farmakologija
Farmakologija nije isto što i farmacija, iako se ova dva termina vrlo često miješaju.
Historija
Prvi put se kao naučna disciplina pominje u 19. vijeku. U početku, farmakologija se isključivo bavila proučavanjem djelovanja uglavnom biljnih ekstrakta. Naime, prvi farmakolozi su se bavili najviše biljnim lijekovima (strihinin, digitalis) od kojih se mnogi i danas koriste. Početkom 20. vijeka dolazi do revolucije u farmakologiji odkrićima koja su imala ogroman značaj. Pojavljuju se novisintetski lijekovi. Paul Ehrlich je odkrio da se neka jedinjenja arsena mogu koristiti u tretmanu sifilisa, Gerhard Domagk odkriva prve antibakterijske lijekove, sulfanomide, potom razvoj penicilina u drugom svjetskom ratu i mnoga drua otkrića. Danas je farmkologija moderna i razvijena nauka, sa velikim brojem poddisciplina, a farmakološka industrija predstavlja jedan od unosnijih poslova.
Reference
- ↑ Keith Parker; Laurence Brunton; Goodman, Louis Sanford; Lazo, John S.; Gilman, Alfred (2006). Goodman & Gilman's The Pharmacological Basis of Therapeutics (11 izd.). New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-142280-3.
- ↑ Lide David R., ur. (2006). CRC Handbook of Chemistry and Physics (87th izd.). Boca Raton, FL: CRC Press. 0-8493-0487-3.
- ↑ Susan Budavari, ur. (2001). The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (13th izd.). Merck Publishing. ISBN 0-911910-13-1.
- ↑ David L. Nelson, Michael M. Cox (2005). Principles of Biochemistry (4th izd.). New York: W. H. Freeman. ISBN 0-7167-4339-6.
Eksterni linkovi
Farmakologija na Wikimedijinoj ostavi
- American Society for Pharmacology and Experimental Therapeutics.
- British Pharmacological Society.
- Pharmaceutical company profiles at NNDB.
- International Conference on Harmonisation.
- US Pharmacopeia.
- p
- r
- u
Farmakološki koncepti
ADME: Apsorpcija • Distribucija • Metabolizam • Ekskrecija (Uklanjanje)
Početna doza • Volumen distribucije (Inicijalni) • Stopa infuzije
Pregrada • Bioekvivalentnost • Biodostupnost
Početak dejstva • Biološki polu-život • Vezivanje za proteine plazme
Terapeutski indeks (LD50/ED50)Agonist: Inverzni agonist • Ireverzibilni agonist • Parcijalni agonist • Superagonist • Fiziološki agonist
Antagonist: Konkurentni antagonist • Ireverzibilni antagonist • Fiziološki antagonist
Drugo: Vezivanje • Afinitet • Selektivnost vezivanja • Funkcionalna selektivnost
