Četvrta jugoslovenska armija

Četvrta armija Jugoslovenske armije formirana je 1. marta 1945. godine od jedinica Osmog dalmatinskog korpusa (Deveta, Devetnaesta, Dvadeseta i Dvadesetšesta dalmatinska divizija), Jedanaestog hrvatskog korpusa (Trinaesta primorsko-goranska, 35. lička i 43. istarska divizija) i Sedmog slovenačkog korpusa (Četrnaesta i Osamnaesta slovenačka divizija). Nešto kasnije u sastav armije su ušle i jedinice Devetog slovenačkog korpusa: Trideseta i Tridesetprva slovenačka divizija.

U Lici i Bosanskoj krajini operacijama Četvrte armije sadejstvovao je i Četvrti hrvatski korpus. Za operacije u Istri, u njen sastav ušla je 20. aprila - 29. hercegovačka divizija, 27. aprila - 8. kordunaška divizija, a dva dana kasnije Štab Četvrtog korpusa i Sedma banijska divizija. Armija je u neposrednom sastavu imala artiljerijsku, tenkovsku, inžinjerijsku i dopunsku brigadu, motorizovani artiljerijski divizion i puk za vezu. Prosečno brojno stanje armije za vreme njenih operacija iznosilo je oko 90.000 ljudi.

Komandant Četvrte armije bio je Petar Drapšin, politički komesar Boško Šiljegović, a načelnik Štaba Pavle Jakšić.

Borbeni put Četvrte armije

U okviru završnih operacija za oslobođenje Jugoslavije Četvrta armija je dobila zadatak da probije neprijateljev front između gornjeg toka reke Une i Jadranskog mora, prodre kroz Liku, Hrvatsko primorje, Gorski kotar i Istru i izbije na reku Soču. Za izvršenje tok Zadatka Četvrta armija je do 19. marta grupisana u jugoistočnom delu Like. Operacijski plan Štaba armije predviđao je izvršenje tog zadatka u tri faze. Prva faza - oslobođenje Like; druga faza - oslobođenje Hrvatskog primorja i Gorskog kotara i treća faza - oslobođenje Istre, Slovenačkog primorja i Trsta.

U to vreme u Lici, Gorskom kotaru i Hrvatskom primorju nalazio se nemački 15. brdski korpus i dve ustaško-domobranske divizije. Četvrta armija otpočela je operacije 20. marta 1945. godine, da bi, po zamisli Vrhovnog komndanta JA maršala Tita oslobodila krilnim obuhvatom Istru i Slovenačko primorje, obezbedila okruženje i uništenje nemačke balkanske grupacije, sadejstvujući s anglo-američkim snagama u Italiji.

Ostvarujući taj manevar, razbila je nemački 15. brdski korpus u borbama za oslobođenje Like, Bihaća i Hrvatskog primorja, okružila i u završnoj fazi uništila nemački 97. korpus koji se nalazio u Istri i Slovenačkom primorju. U predviđenim etapama, do 1. maja Četvrta armija je oslobodila Trst i sve krajeve do reke Soče, gde je došla u vezu sa savezničkim snagama koje su oslobodile Italiju, a jedan njen motorizovani odred upao je 9. maja preko Boveca i Kranjske gore u Korušku.

Za svaj doprinos pobedi nad fašizmom, Četvrta armija je tri puta pohvaljena od strane Vrhovnog komandanta JA maršala Tita - 22. i 30. aprila i 1. maja 1945. godne.

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina

• p
• r
• u

Armije, korpusi i divizije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije

Armije

Prva armija  • Druga armija  • Treća armija  • Četvrta armija

Korpusi

1. proleterski  • 2. udarni  • 3. bosanski  • 4. hrvatski  • 5. bosanski  • 6. slavonski  • 7. slovenački  • 8. dalmatinski  • 9. slovenački  • 10. zagrebački  • 11. hrvatski  • 12. vojvođanski  • 13. srpski  • 14. srpski  • 15. makedonski  • 16. makedonski  • Bregalničko-strumički  • Korpus narodne odbrane Jugoslavije

Divizije

1. proleterska  • 2. proleterska  • 3. udarna  • 4. krajiška  • 5. krajiška  • 6. lička  • 7. banijska  • 8. kordunaška  • 9. dalmatinska  • 10. krajiška  • 11. krajiška  • 12. slavonska  • 13. primorsko-goranska  • 14. slovenačka  • 15. slovenačka  • 16. vojvođanska  • 17. istočnobosanska  • 18. slovenačka  • 19. severnodalmatinska  • 20. dalmatinska  • 21. srpska  • 22. srpska  • 23. srpska  • 24. srpska  • 25. srpska  • 26. dalmatinska  • 27. istočnobosanska  • 28. slavonska  • 29. hercegovačka  • 30. slovenačka  • 31. slovenačka  • 32. zagorska  • 33. hrvatska  • 34. hrvatska  • 35. lička  • 36. vojvođanska  • 37. sandžačka  • 38. istočnobosanska  • 39. krajiška  • 40. slavonska  • 41. makedonska  • 42. makedonska  • 43. istarska  • 45. srpska  • 46. srpska  • 47. srpska  • 48. makedonska  • 49. makedonska  • 50. makedonska  • 51. makedonska  • Kumanovska  • 51. vojvođanska  • 52. kosovsko-metohijska  • 53. srednjobosanska
vazduhoplovne divizije — 11. lovačka i 42. jurišna