Čehoslovačka Socijalistička Republika

Čehoslovačka Republika
Československá socialistická republika
Satelitska država Sovjetskog Saveza (do 1989.)
←  
 1948. – 1990.   →
Zastava Grb
Zastava Državni grb (1961–1990)
Geslo: Pravda vítězí / Pravda víťazí
Himna: "Kde domov můj?" • "Nad Tatrou sa blýska"
Lokacija Čehoslovačke
Lokacija Čehoslovačke
Glavni grad Prag
Jezik/ci češki, slovački
Vlada Unitarna narodna republika
(1948–1960)
Marksističko-lenjinistička
jednopartijska
socijalistička republika
(1960–1990)
Predsjednik
 - 1948. – 1953. Klement Gottwald
 - 1953. – 1957. Antonín Zápotocký
 - 1957. – 1968. Antonín Novotný
 - 1968. – 1975. Ludvík Svoboda
 - 1975. – 1989. Gustáv Husák
 - 1989. – Václav Havel
Generalni sekretar KSČ
 - 1948. – 1953. Klement Gottwald
 - 1953. – 1968. Antonín Novotný
 - 1968. – 1969. Alexander Dubček
 - 1969. – 1987. Gustáv Husák
 - 1987. – 1989. Miloš Jakeš
 - 1989. Karel Urbánek
 - 1989. – 1990. Ladislav Adamec
Vasil Mohorita
Premijer
 - 1948. – 1953. Antonín Zápotocký
 - 1953. – 1963. Viliam Široký
 - 1963. – 1968. Jozef Lenárt
 - 1968. – 1970. Oldřich Černík
 - 1970. – 1988. Lubomír Štrougal
 - 1988. – 1989. Ladislav Adamec
 - 1989. – Marián Čalfa
Historija Hladni rat
 - Komunistički puč 25. veljače 1948.
 - Ustav 9. maja 9. svibnja 1948.
 - Uspostava ČSR 11. srpnja 1960.
 - Baršunasta revolucija 1989.
 - Formirana ČSFR 23. travnja 1990.
Valuta čehoslovačka kruna
Pozivni broj +42
Danas dio  Češka
 Slovačka

Čehoslovačka Socijalistička Republika (ČSSR; češki i slovački: Československá socialistická republika (ČSSR)) je bila država u centralnoj Evropi, koja je postojala od 1960. do 1990. godine.

Zamenila je dotadašnju Čehoslovačku Republiku (ČSR) (1918—1960), a nju je nasledila Češka i Slovačka Federativna Republika (ČSFR) (1990—1992).

Zvanično je stvorena donošenjem novog ustava 11. jula 1960, mada je to u suštini bilo samo promena imena ('socijalistička') u več ranije socijalističku državu.

Ustavnim odredbama koje su stupile na snagu 1. januara 1969. ČSSR je federalizovana - stvorene su Češka Socijalistička Republika (ČSR) i Slovačka Socijalistička Republika (SSR).

Ustavnim zakonom federalnog parlamenta Čehoslovačke, koji je stupio na snagu 29. marta 1990. „O promeni naziva Čehoslovačke Socijalističke Republike“ ime je promenjeno u kratkotrajno Čehoslovačka Federativna Republika (koji je ubrzo zamenjen sa Češka i Slovačka Federativna Republika (ČSFR).

Istorijat

Istorijska pozadina

Nakon što je Crvena armija oslobodila Čehoslovačku od nemačke okupacije, u aprilu 1945. godine je proglašena Treća republika, a na vlast je došao Narodni front unutar kojeg je delovalo šest stranaka. na višestranačkim izborima 1946. godine, uverljivu pobedu odneli su komunisti. Na izborima u maju 1947. godine, komunisti nisu osvojili većinu u Parlamentu, zbog čega su Sovjeti zahtevali odstranjenje „buržoazije i reakcionarnih elemenata“ iz vlade.

Februara 1948. godine, komunisti su izvršili puč i preuzeli vlast u Čehoslovačkoj. Edvard Beneš, dotadašnji predsednik, dao je ostavku. nakon usvajanja novog ustava u maju 1948, Čehoslovačka je zvanično postala Narodna republika, iako je zadržano staro ime Čehosloavčka Republika, te stari grb i zastava.

Dana 11. jula 1960. godine, bio je usvojen novi ustav, u kojem je ime zemlje promenjeno u Čehoslovačka Socijalistička Republika.

Socijalistička Republika

Postojanje Socijalističke republike najviše je obeležilo Praško proleće 1968. godine i njegovo gušenje od strane Varšavskog pakta. U duhu politike Normalizacije, Čehosloavčka je postala federacija Češke i Slovačke Socijalističke Republike.

Tokom 1970-ih, primećeno je jačanje opozicije, među kojom je jedan od istaknutijih predstavnika bio i Vaclav Havel.

U procesu raspadanja istočnog bloka, komunisti su sišli s vlasti tokom Plišane revolucije 1989. godine. Počekom 1990. godine, usvojeno je novo ime države – Češka i Slovačka Federalna Republika. Dana 1. januara 1993. godine, federacija je ukinuta, a Češka i Slovačka su postale nezavisne republike.

Politika

Na vlasti u Čehoslovačkoj je zvanično bio Narodni front, unutar kojeg je najviše uticaja imala Komunistička partija Čehoslovačke. Nakon razlaza Tito-Staljin 1948. godine, u duhu antititoističke politike, iz partije je isključeno oko 500.000 dotdašnjeg članstva[1][2]. Neki uticajniji komunisti su zatvoreni tokom ovih čistki, pod optužbom da su titoisti, poput Rudolfa Slanskog, Vladimira Klementisa, Gustava Husaka i ostalih.

Sekretar partije od 1953. do 1968. bio je Antonjin Novotni, a nakon njega 1969. Gustav Husak, koji je postao i predsednik Republike 1975. godine.

Ekonomija

Federalizacija Čehoslovačke 1969.

Ekonomija Čehoslovačke u ovom periodu zasnivala se na planiranoj komandnoj ekonomiji, po uzoru na Sovjetski Savez. Prevladavala je teška prerađivačka industrija, metalurgija, proizvodnja hemikalija, hrane i tekstila. Poljoprivreda je zauzimala manji deo sektora, ali je stanovništvo uvek bilo opskrbljeno dovoljnom količinom hrane. Godine 1986, 80 % čehoslovačke trgovine išlo je sa zemljama socijalističkog bloka.

Povezano

Izvori

  1. ↑ Crampton, R. J. (1997), Eastern Europe in the twentieth century and after, Routledge, pp. 262
  2. ↑ Bideleux, Robert; Jeffries, Ian (2007), A History of Eastern Europe: Crisis and Change, Routledge, pp. 477

Spoljašnje veze

Čehoslovačka Socijalistička Republika na Wikimedijinoj ostavi
  • p
  • r
  • u
Socijalističke i komunističke države
Sadašnje

 Kuba  •  Laos  •  NR Kina  •  Sjeverna Korejaa  •  Vijetnam

Bivše

Afganistan DR Afganistan (1978 – 1992)  • Albanija NSR Albanija (1946 – 1992)  • Angola NR Angola (1975 – 1992)  • Benin NR Benin (1975 – 1990)  • Bugarska NR Bugarska (1946 – 1990)  • Čehoslovačka Čehoslovačka (1948 – 1990)  • Etiopija NDR Etiopija (1974 – 1991)  • Grenada Grenada (1979 – 1983)  • Južni Jemen DNR Jemen (1967 – 1990)  •  SFR Jugoslavija (1945 – 1992)  • Kambodža Demokratska Kampućija (1975 – 1979)  • Kambodža NR Kampućija (1979 – 1993)  • Republika Kongo NR Kongo (1970 – 1992)  • Mađarska NR Mađarska (1949 – 1989)  • Mongolija NR Mongolija (1924 – 1992)  • Mozambik NR Mozambik (1975 – 1990)  • Istočna Njemačka DR Njemačka (1949 – 1990)  • Poljska NR Poljska (1945 – 1989)  • Rumunija SR Rumunjska (1947 – 1989)  • Ruska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika Ruska SFSR (1917 – 1922)  • Somalija DR Somalija (1969 – 1991)  • Sovjetski Savez Sovjetski Savez (1922 – 1991)  • Vijetnam DR Vijetnam (1945 – 1975)

Kratkotrajne

Pariška komuna (1871)  • Sovjetska Republika Naissaar (1917 – 1918)  • Finska Socijalistička Radnička Republika (1918)  • Odeska Sovjetska Republika (1918)  • Donjeck-Krivojroška Sovjetska Republika (1918)  • Alzaška Sovjetska Republika (1918)  • Slobodna Socijalistička Republika Njemačka (1918 – 1919)  • Estonska radnička komuna (1918 – 1919)  • Saksonski sovjet (1918 – 1919)  • Latvijska SSR (1918 – 1920)  • Litvansko-Bjeloruska SSR (1919)  • Mađarska Sovjetska Republika (1919)  • Muganska Sovjetska Republika (1919)  • Bavarska Sovjetska Republika (1919)  • Limerički sovjet (1919)  • Besarabijska SSR (1919)  • Slovačka Sovjetska Republika (1919)  • Dalekoistočna Republika (1920 – 1922)  • Horezmanska NSR (1920 – 1925)  • Perzijska SSR (1920 – 1921)  • Galicijska SSR (1920)  • Buharska NSR (1920 – 1925)  • Hunanski sovjet (1927)  • Nghệ-Tĩnhski sovjet (1930 – 1931)  • Kineska Sovjetska Republika (1931 – 1937)  • Čile SR Čile (1932)  • Narodna vlada Fujiana (1933 – 1934)  • Asturijska Socijalistička Republika (1934)  • Finska DR Finska (1939 – 1940)  • Grčka Slobodna Grčka (1944)  • Koreja NR Koreja (1945 – 1946)  • Narodna vlada Azerbejdžana (1945 – 1946)  • Republika Mahabad (1946)  • PNK Sjeverne Koreje (1946 – 1948)  • Privremena revolucionarna vlada Južnog Vijetnama (1969 – 1976)  • Gambija Narodno revolucionarno vijeće Gambije (1981)  • Južni Jemen DR Jemen (1994)

a Iako Sjeverna Koreja tvrdi da je njezino uređenje socijalističko, službena državna politika zasniva se na Kim Il-sungovoj ideologiji Juche, koja se ne izjednačuje s klasičnim marksizmom-lenjinizmom.