Zamek w Olesku

Zamek w Olesku

Widok zamku
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Miejscowość	Olesko
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	gotycki, renesansowy
Rozpoczęcie budowy	XIV-XV wiek
Odbudowano	1963
Pierwszy właściciel	Sienieńscy
Kolejni właściciele	Daniłowiczowie, Sobiescy
Obecny właściciel	Ukraina
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Zamek w Olesku
Położenie na mapie Ukrainy Zamek w Olesku
49°57′N 24°53′E/49,950000 24,883333
Multimedia w Wikimedia Commons

Kolekcja malarstwa

Zamek w Olesku – zamek na Ukrainie. Przez długi czas w ruinie. Odbudowany w latach 1963–1974 z inicjatywy Borysa Woźnyckiego. Pierwotnie własność rodziny Sienieńskich z Sienna, Daniłowiczów, a następnie Sobieskich i Rzewuskich.

Położenie i wygląd

Zamek znajduje się po stronie północno-wschodniej miejscowości, na szczycie górującego nad okolicą wzgórza, wśród mokradeł i bagien^[1]. Od innych zamków kresowych odróżnia go zwarty, częściowo dwupiętrowy gmach. Owalny kształt zamku jest związany z kształtem wzgórza. Wybudowany początkowo w stylu gotyckim, a później rozbudowany w stylu renesansowym.

Historia

• 1327 – pierwsza wzmianka o istnieniu w Olesku warowni należącej do księcia Bolesława Jerzego II.
• 1432 – zdobyty przez Władysława Jagiełłę w trakcie wojny ze swoim bratem Świdrygiełłą^[1] i przekazany Janowi z Sienna^[2]. W posiadaniu Sienieńskich znajdował się do 1511, kiedy to drogą wiana przeszedł w ręce rodziny Herburtów i Kamienieckich z Odrzykonia.
• 1512 – zniszczony przez najazd tatarski. Odbudowany przez Fryderyka Herburta.
• 1605 – Jan Daniłowicz, wojewoda ruski, zjednoczywszy w swym ręku Olesko, obrał go sobie na stałą siedzibę i przebudował zamek. Wojewoda zmarł w 1628, zostawiając wdowę, Zofię Żółkiewską (córkę hetmana) i dzieci: Teofilę (żonę Jakuba Sobieskiego), Dorotę i Stanisława.
• 1629 – Teofila Sobieska podczas odwiedzin u matki, powiła na zamku w Olesku dnia 17 sierpnia, syna Jana^[1], przyszłego króla. Odtąd imię pogromcy Turków na stałe wiąże się z murami zamku.
• 1637 – po wygaśnięciu rodu Daniłowiczów zamek zmienił właścicieli. Ich majątek odziedziczył Jakub Sobieski^[1] i jego żona, Teofila. Wojny kozackie, jak i polsko-tureckie (1497–1699) przyczyniają się do degradacji zamku.
• 1664 – przeprowadzony wówczas inwentarz obiektu dostarcza informacji o jego dawnej świetności. W raporcie odnotowano m.in.: „obok kaplicy Św. Anny, bogato ozdobionej, większość komnat zamkowych była malowana, miała posadzki marmurowe, stropy ‘rzezane’, drzwi czerwono malowane, okna w ołów oprawne, piece kaflowe lub kominki z ciosów kamiennych. Wielka sala stołowa ozdobiona była portretami królów”.
• kwiecień 1682 – do zamku przybywa król Jan III Sobieski aby, jak piszą kronikarze odwiedzić miejsce i pokój, w którym się urodził^[1]. Już wtedy zamek i miasto były bardzo spustoszone. Fakt ten stał się bodźcem dla królowej, Marii Kazimiery, która nie szczędząc kosztów, zarządziła odrestaurowanie i upiększenie zamku.
• 1687 – w zamku ponownie gości król Jan III Sobieski i jego żona, Maria Kazimiera. Towarzyszący im dworzanin, francuz, Daleyrac, napisał ciekawy opis ówczesnego stanu zamku.
• 1719 – Jakub Sobieski sprzedał cały klucz odeski Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu^[1]
• 1725 – królewicz Konstanty Sobieski sprzedaje zamek i dobra oleskie Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu, hetmanowi wielkiemu koronnemu. Wkrótce zamek dziedziczy jego starszy syn, Seweryn. Po jego bezpotomnej śmierci w 1754 zamek dziedziczy Wacław, młodszy brat Seweryna. Nie osiedla się jednak w zamku. Przenosi całą spuściznę do pobliskich Podhorców. Zamek z czasem ulega dewastacji i końcem XVIII wieku jest już bliski ruiny.
• 1796 – Aleksander Zieliński nabywa zamek na licytacji. Córka nowego właściciela wychodzi za mąż za Lityńskiego. Zamek jest częścią jej posagu. Nowi właściciele z przyczyn ekonomicznych nie zdołali powstrzymać degradacji zamku.
• 1891 – restaurację zamku prowadzi architekt Lewiński ze Lwowa^[3].
• 1893 – w dwusetną rocznicę odsieczy wiedeńskiej, zamek został wykupiony od rządu austriackiego.
• Podczas I wojny światowej został poważnie zniszczony. Kwaterujące w zamku wojska rosyjskie i okoliczni mieszkańcy ograbili wnętrza w barbarzyński sposób. Powyrywano drzwi, okna, posadzki i sufity, rozebrano bramę wjazdową, zniszczono malowidła ścienne, dekoracje, stiuki i rzeźby.
• 1933 – podjęto odbudowę zamku trwającą do 1939^[4]
• Po trwającej kilka lat odbudowie od 1975 roku w zamku mieści się filia Lwowskiej Galerii Sztuki.

Galeria

• 
  Zamek
• 
  Zamek, 2013 rok
• 
  Brama do zamku, 2009 rok
• 
  Kartusz herbowy nad wejściem
• 
  Dziedziniec zamku
• 
  Dziedziniec zamku
• 
  Tablica upamiętniająca 250 lecie bitwy pod Wiedniem

Przypisy

Bibliografia

• A. Czołowski, B. Janusz: Przeszłość i zabytki województwa tarnopolskiego. Tarnopol: nakładem Powiatowej Organizacji Narodowej, 1926.
• Stanisław SławomirS.S. Nicieja Stanisław SławomirS.S., Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2006, s. 119-126, ISBN 83-244-0024-9, ISBN 978-83-244-00249, OCLC 77510106 .

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia zamku
• Zamek w Olesku na filmie z drona, 2018.
• Zamek w Olesku w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – materiał dokumentalny nakręconym z okazji 240. rocznicy śmierci króla Jana III Sobieskiego, Polska Kronika Filmowa 1936.
• Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona