Zvijezde i vojnici

4. 11. 1967 (1967-11-04)

Trajanje90 min.Zemlja

Mađarska

Sovjetski SavezJezikruski
mađarski

Csillagosok, katonák (rus. Звёзды и солдаты; sh. Zvijezde i vojnici) je mađarsko-sovjetski crno-bijeli ratni film snimljen 1967. u režiji Miklosa Jancosa, koji se smatra jednim od najboljih ostvarenja njegove filmografije, kao i jednim od neobičnijih ostvarenja istočnoevropske kinematografije svog vremena.

Radnja se događa 1919. godine u vrijeme ruskog građanskog rata na obalama rijeke Volge, za nadzor na čijim obalama se bore pripadnici boljševičke Crvene armije i kontrarevolucionarnih carističkih belogardejaca. Nominalni protagonist, čiji lik tumači Jozsef Madaras, je zapovjednik mađarskih dobrovoljaca u redovima Crvene armije koga zarobe belogardejci i smjeste u improvizirani logor u jednom manastiru oko koga se stalno vode borbe, i pri čemu ima prilike svjedočiti brojnim okrutnostima i krvoproliću.

Zvijezde i vojnici su originalno zamišljene kao ostvarenje kojim se nastojala obilježiti 50. obljetnica Oktobarske revolucije, odnosno veličati savezništvo mađarskih i sovjetskih komunista koji su tada bili na vlasti u Istočnom bloku. Jansco je, pak, film snimio u stilu svog prethodnog filma Ljudi bez nade, koristeći duge kadrove i totale, ali i scene mučenja i golotinje. Dio kritičara je filmu zamjerao nedostatak jasnoće, odnosno toga što je gledateljima trebala dodatna pažnja da dozna sudbinu nekih likova i drugih važnih detalja. Međutim, daleko više je u oči upao nimalo romantičan odnos prema revolucionarnoj prošlosti, odnos prikaz građanskog rata kao zbrke u kojoj obje strane čine zvjerstva i uzrokuju masovno i besmisleno krvoproliće. Dok je u relativno liberalnoj Mađarskoj takav pristup prošao, u SSSR je film podvrgnut cenzuri, odnosno namontirana posebna verzija kojom su se Zvijezde i vojnici nastojale pretvoriti u konvencionalni film koji veliča herojstvo crvenoarmejaca. U svojoj integralnoj verziji je prikazan u inozemstvu gdje je dobio niz dobrih kritika.