Zaječar

43°54′15″N 22°17′05″E / 43.904167°N 22.284722°E / 43.904167; 22.284722Država SrbijaPokrajinaCentralna SrbijaOkrugZaječarski okrugPovršina • Grad97 km²Nadmorska visina137 mStanovništvo • Grad18.151 • Gustina187/km² • Metro26.177Vremenska zonaUTC+1 (CET) • Ljeti (DST)UTC+2 (CEST)Poštanski brojPozivni broj019Registarska oznakaZASajtwww.zajecar.info

Zaječar je grad u Zaječarskom okrugu. Administrativni je centar Zaječarskog okuruga i ujedno je jedan od većih gradova Istočne Srbije. Prema popisu iz 2011. bilo je 43.860 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 39.625 stanovnika). U ovom popisu je u urbano gradsko naselje prvi put uračunato više prigraskih naselja koja gravitiraju ka naselju Zaječar. To su Grljan, Zvezdan i Veliki Izvor. Ne računajući i stanovnike na privremenom radu u inostranstvu, broj stanovnika u Zaječaru prelazi 25.000. Sedište je više osnovnih i srednjih škola kao i Više škole za menadžment i prvog osnovanog privatnog fakultetu u Srbiji Fakulteta za menadžment Megatrend univerziteta. Zaječar je i nadaleko poznat po muzičkom rok festivalu Gitarijadi koja traje punih 45 godina i po festivalu Zalet posvećenom savremenoj umetnosti koji se održava od 2005. godine.

Ovde se nalazi Istorijski arhiv "Timočka krajina" Zaječar i Zaječarska pivara. Rekorder u najviše popijenog piva drži Sandra Momčilović

Geografija

Grad se danas nalazi u zaječarskoj kotlini gde se kod mesta zvanog Sastavak Crni Timok i Beli Timok slivaju u reku Veliki Timok. Sama kotlina se nalazi između dva planinska luka karpatskog i balkanskog. Grad je izgrađen na raskrsnici magistralnih puteva:

• Paraćin - Zaječar - Kula prema Bugarskoj granici i Vidinu,
• Paraćin - Zaječar - Negotin - Kladovo ka rumunskoj granici
• Paraćin - Zaječar - Knjaževac - Niš
• Negotin - Zaječar - Knjaževac - Niš.

Gradske četvrti i prigradska naselja

• Kotlujevac je jedna od gradskih opština Zaječara i ima oko 18.000 stanovnika. Čine je nekoliko urbanih gradskih četvrti, kao što su:Ključ 1,2,3 i 4, zatim Živinarnik, Beli Breg, Zvezdanska krivina.
• Kraljevica, Vlačić, Naselje Sunce, Selište, Višnjar, Timok, Vlaška mala, Muljak, Pišura, Gnjilak, Pazarište, Grljan, Veliki Izvor, Zvezdan, Cerak, Pikovo imanje, Okoruša, Lubničko brdo, Šljivarsko brdo.

Istorija

Najstariji poznati stanovnici ovih krajeva bili su Tribali, posle njih na ovom području se spominju Mezi, u dolini Timoka pominju se još i Timahi, ali se o njima sem njihovog imena ništa ne zna. Naseljeni Sloveni u ove krajeve nazvali su se Timočani, a prve direktne vesti o Timočanima odnose se na 818. godine, kada se oni već smatraju formiranom slovenskom grupom, te iste godine oni su se odmetnuli od Bugara. Zaječar se prvi put spominje 1466. godine u turskom tefteru vezanom za stanovništvo vidinskoga pašaluka, a od XVI - XVIII veka ima malo podataka o naselju. 1806. godine stvoreni su povoljni uslovi za dizanje ustanka u ovim krajevima Karađorđe je odobrio hajduk Veljku Petroviću, knezu Milisavu i popu Radosavu da sa Timočanima i Crnorečanima dižu ustanak i posle niza uspešnih bojeva najveći deo Krajine i Zaječara je oslobođen. Kriza i propast Prvog srpskog ustanka imali su teške posledice i u ovim krajevima. 1833. godine ovaj kraj je konačno oslobođen i pripojen Srbiji. Naziv je najverovatnije turskoga porekla. Po nekim pretpostavkama potiče od izvesnog Said-Asir paše koji je svoju vojsku postavio u dolini Timoka u godinama kriznim po srpsku despotovinu. U blizini grada se nalaze ostaci rimske carske palate iz IV pre nove ere, Felix Romuliana (Gamzigrad), koja je priznata kao svetska kulturna baština pod zaštitom UNESKO-a.

Religija

Zaječar je sedište Eparhije Timočke Srpske pravoslavne crkve, koja se prostire na celokupnoj teritoriji Zaječarskog i Borskog okruga, na čelu Eparhije je NJegovo Preosveštenstvo Episkop Timočki G. Ilarion. Grad ima saborni hram posvećen Roždestva Presvete Bogorodice, ceneći značaj i ulogu Crkve u ovim krajevima knez Miloš Obrenović je odlučio da se osnuje nova timočka episkopija i da se u Zaječaru podigne nova crkva, gradnja je počela u proleće 1834. godine a završena oktobra meseca iste godine. Danas je u izgradnji novi hram u naselju Kotlujevac. U ataru naselja Selačka postoji Manastir Suvodol, kao i Manastir Svetog Petra i Pavla u Grlištu.

Zalet

Zalet je festival savremene umetnosti koji se svake godine, počevši od 2005. godine. održava tokom leta. Zalet je nastao iz potrebe da se iniciraju, organizuju i održavaju kulturna događanja, afirmišu stvaraoci i da se posreduje u prenošenju raznorodnih umetničkih izraza i tendencija.

Gitarijada

Gitarijada je letnji muzički festival, orijentisan prvenstveno na rok muziku, koji se održava jednom godišnje. Program festivala se sastoji iz takmičenja demo bendova i revijalnih nastupa poznatijih grupa. Organizatori Gitarijade tvrde da je ona najveći festival mladih i neafirmisanih bendova u jugoistočnoj Evropi.

Međunarodna saradnja

• Vidin, Bugarska
• Kalafat, Rumunija

Demografija

U naselju Zaječar živi 32337 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,2 godina (39,3 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 13733 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,88. Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 11861 1953. 14489 1961. 18690 1971. 27599 1981. 36958 1991. 39219 39625 2002. 41298 40700

2018

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Srbi			37500	94.95%
Romi			233	0.59%
Jugosloveni			219	0.55%
Vlasi			159	0.40%
Crnogorci			131	0.33%
Makedonci			111	0.28%
Bugari			84	0.21%
Hrvati			80	0.20%
Albanci			34	0.08%
Rumuni			19	0.04%
Slovenci			18	0.04%
Mađari			17	0.04%
Muslimani			16	0.04%
Goranci			10	0.02%
Bošnjaci			8	0.02%
Slovaci			5	0.01%
Nemci			4	0.01%
Česi			3	0.00%
Ukrajinci			3	0.00%
Rusi			2	0.00%
nepoznato			267	0.67%

Saobraćaj

Znamenite ličnosti

• Galerije, car iz doba poznog Rimskog carstva, umro i sahranjen u blizini Zaječara (Gamzigrad).
• Veljko Petrović, poznatiji kao hajduk Veljko, ustanički vođa, jedan od najslavnijih vojvoda iz Prvog srpskog ustanka.
• Milutin Petrović, vojvoda krajinske nahije i brat Hajduk Veljka Petrovića.
• Adam Bogosavljević, borac za socijalnu pravdu, demokratiju i seljačka prava jedan od osnivača narodnjačkog radikalizma u Srbiji.
• Svetozar Marković, radikalni socijalista istaknuti agent - korespondent prve Internacionale za Srbiju, osnivač radikalnog socijalističkog pokreta u Srbiji.
• Dragiša Stojadinović, četnik, učesnik Balkanskih ratova i Prvog svetskog rata, pravnik, političar i filmski snimatelj.
• Nikola Pašić, najznačajniji srpski novovekovni političar, državnik, predsednik vlade, osnivač i vođa Narodne radikalne stranke Srbije.
• Siniša Stanković, biolog.
• Svetozar T. Nešić, generalštabni pukovnik Vojske Kraljevine Srbije.
• Đorđe Genčić, industrijalac, ministar unutrašnjih dela u vreme Aleksandra Obrenovića.
• General Nikola Colović, proslavljeni komandant Konjičke divizije u Prvom svetskom ratu.
• Marinko Stanojević, naučni radnik, bavio se etnološkim i antropogeografskim ispitivanjima Timočke Krajine.
• Živan Vasiljević, političar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
• Dragoslav Popović, glumac.
• Zoran Radmilović, glumac, bard srpske glumačke scene.
• Mirko Cvetković, ekonomista, bivši Predsednik Vlade Republike Srbije.
• Petar Paunović, lekar, novinar, vinar.
• Dragan Stanković, odbojkaš.
• Petar Petković, političar.
• Boban Stojanović, aktivista.

Galerija

• 
  Pravoslavna crkva u Zaječaru
• 
  Spomenik u Zaječaru
• 
  Poplave u Zaječaru 2010
• 
  Poplave u Zaječaru 2010
• 
  Poplave u Zaječaru 2010
• 
  Poplave u Zaječaru 2010
• 
  Poplave u Zaječaru 2010

Slavni ljudi

• Zoran Radmilović, glumac
• Nikola Pašić

Reference

Vanjski linkovi

• Istorija Zaječara Arhivirano 2006-04-24 na Wayback Machine-u
• Zaječar online portal Arhivirano 2019-07-21 na Wayback Machine-u
• Moj Zaječar
• RTV Zaječar Arhivirano 2013-08-26 na Wayback Machine-u
• Timočke vesti