Taksila

33°44′45″N 72°47′15″E / 33.74583°N 72.78750°E / 33.74583; 72.78750

Taksila
Svjetska baština – UNESCO
 Pakistan (Azija-Pacifik)
Registriran:1980 (4. zasjedanje)
Vrsta:kulturni
Mjerilo:iii, vi
Ugroženost:no
Referenca:UNESCO

Taksila (Urdu, pendžapski: ٹیکسلا, sanskrit: तक्षशिला Takṣaśilā, Pali:Takkasilā) je važan arheološki lokalitet u provinciji Punjab u Pakistanu. Datira od drevnoj indijskog perioda i sadrži ruševine gandarskog grada Takshashila (također poznatog kao Takkasila ili Taxila), važnog vedsko/hinduističkog[1] i budističkog[2] središta od 6. vijeka pne.[3] do 5. vijeka n.e..[4] [5]

Godine 1980. Taksilu je UNESCO proglasio lokalitetom Svjetske baštine zajedno s nekoliko lokaliteta.[6]

Taksila je kroz historiju ležala na raskršću tri važne trgovačke rute: kraljevskog puta od Pāṭaliputre; sjeverozapande rute kroz Baktriju, Kāpiśu i Puṣkalāvatī (Peshawar); i rutu od Kašmira do Centralne Azije, via Śrinigara, Mansehre i doline Haripur[7] kroz prijevoj Khunjerab do Puta svile.

Taksila se nalazi 32 km sjeverozapadno od Teritorije glavnog grada Islamabada—i Rawalpindija u Punjabu— blizu Velikog puta debala. Nadmorska visina joj je 549 m.

Historija Taksile

Vidi takođe: Taksila (satrapija)
Taksila je u zapadnom Punjabu, te je bio važan grad za vrijeme Aleksandrovog pohoda na Indiju.
Kovanica iz Taksile u 2. vijeku pne.
Indo-grčki kralj Antialkida je vladao Taksilom oko 100. pne. prema natpisu na Heliodorovom stupu.
Budistički relikvijarij iz Jauliana. Britanski muzej.

Prema legendi je Taksha, drevni kralj države Taksha Khanda (Tapškent) osnovao grad of Takshashila. Riječ Takshashila na sanskritu znači "pripada kralju Takshi". Taksha je bio sin Bharate i Mandavi iz indijskog epa Ramayana.

U epu Mahābhārata, nasljednik Kurua Parikṣit je došao na prijestolje u Taksili.[8]

Prema teoriji koju iznosi Damodar Dharmanand Kosambi, "Taksila" je vezana uz "Takṣaka," što znači "tesar" i predstavlja alternativni naziv za klan Nāga.[9]

  • cca. 518. pne.[10] – Darije Veliki anektira suvremeni Pakistan, uključujući Taksilu, u perzijsko Ahemenidsko Carstvo.[11]
  • 326. pne.[11] – Aleksandar Veliki prihvaća kao svog vazala Āmbhija,[12] kralja Taksile, a kasnije i predaju Pora na rijeci Jhelum.[11]
  • cca. 317. pne. – Aleksandrovi generali Eudem i satrap Piton se povlače s Inda.[13]
  • 321. pne. - 317. pne. Chandragupta Maurya, osnivač Maurijskog Carstva u istočnoj Indiju, širi svoju vlast na sjevernu i sjeverozapadnu Indiju, uključujući Punjab. Chandragupta Mauryjin savjetnik Kautilya (također poznat kao Chanakya) bio je učitelj u Taksili.
  • Za vrijeme Chandraguptinog unuka Ašoke, Taksila postaje veliko budističko učilište.[14]
  • 185. pne.[15] – Posljednji maurijski car Bṛhadratha je ubijen od svog generala Puṣyamitre Śunge za vrijeme parade svojih trupa.[16]
  • 183. pne.[17] – Demetrije osvaja Gandhāru, Punjab i dolinu Inda.[11] Svoju novu prijestolnicu Sirkap gradi na drugoj strani rijeke, nasuprot Tasklile.[17] Za vrijeme ovog perioda baktrijsko-grčke vladavine (kao Antialkida) su najvjerojatnije vladali iz ovog grada. Za vrijeme grčke vladavine je grad prosperirao, imao vlastitu samoupravu, vlastite cehove i kovao vlastite kovanicea.
  • cca. 90. pne.[18] – Indo-skitski poglavica Maues svrgava posljednjeg grčkog vladara Taksile.[18]
  • cca. 25. n.e.[19] – Gondofar, osnivač Indo-Partijskog Kraljevstva osvaja Taksilu i pretvara je u svoju prijestolnicu.[19].
  • 76[20] – Datum na natpisu iz Taksile s riječlima 'Veliki kralj, Kralj kraljeva, sin Božji, Kushana' (maharaja rajatiraja devaputra Kushana).[20]
  • c. 460–470[21] – Heftaliti prodiru u Gandhāru i Punjab; u Taksili dolazi do sveopćeg uništavanja budističkih samostana i stupa koje više nikada nisu obnovljene.[21]

Prije nego što je pala pod udarom ovih kraljeva osvajača, Taksila je bila glavnim gradom mnogih dinastija, i središte vedskog i budističkog učenja, kojima su se pridružili i Grci.[22]

Britanski arheolog Sir John Marshall je proveo dvadeset godina istražiovanja u Taksili.[23]

Reference

Kovanica iz Taksile 200-100. pne. Britanski muzej.
  1. ↑ Majumdar, Raychauduri and Datta. An Advanced History of India. London: Macmillan. str. 64. 
  2. ↑ UNESCO World Heritage List. 1980. Taxila: Brief Description. Retrieved 13 January 2007
  3. ↑ "History of Education", Encyclopædia Britannica, 2007.
  4. ↑ "Nalanda" (2007). Encarta.
  5. ↑ Joseph Needham (2004), Within the Four Seas: The Dialogue of East and West, Routledge, ISBN 0-415-36166-4:

    Kada su ljudi Aleksandra Velikog došli u Taksilu u Indiji u 4. vijeku pne. osnovali su univerzitet kakvog tada nije bilo u Grčkoj, univerzitet koji je učio tri Vede i osamnaest dostignuća te još uvijek postojao kada je tamo došao kineski hodočasnik Fa-Hsien oko 400. n.e.
  6. ↑ UNESCO World Heritage Site. 1980. Taxila: Multiple Locations. Retrieved 13 January 2007.
  7. ↑ [[Romila Thapar |Thapar, Romila]] (1997) [1961]. Aśoka and the Decline of the Mauryas. Oxford: Oxford University Press. str. 237. ISBN 0-19-563932-4. 
  8. ↑ [[Damodar Dharmanand Kosambi |Kosambi, Damodar Dharmanand]] (1975) [1956]. An Introduction to the Study of Indian History (Revised Second Edition izd.). Bombay: Popular Prakashan. str. 126. 
  9. ↑ Kosambi 1975:129
  10. ↑ Marshall, John (1975) [1951]. Taxila: Volume I. Delhi: Motilal Banarsidass. str. 83. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Marshall 1975:83
  12. ↑ zvanog "Taksil" u kasnijim grčkim izvorima.
  13. ↑ Piton je imenovan Aleksandrovim satrapom Sindha, a potom je dobio regijuGandhara Ugovorom u Triparadisu 320. pne.: "Zemlja Parapamisanaca je dana Oksijartu, ocu Roksaninom; a dijelovi Indije uz planine Parapamisa, Pitonu sinu Agenoroom. Zemlje preko toga, na rijeci Ind, s gradom Patala su dani Poru. One na Hidaspu - Taksilu Indijcu." Arijan "Anabaza, događaji nakon Aleksandra". Konačno je otišao 316. pne. kako bi postao satrap Babilona 315. pne. prije smrti u bitci kod Gaze 312. pne.
  14. ↑ Thapar 1997
  15. ↑ Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (1998) [1986]. A History of India (Third Edition izd.). London: Routledge. str. 68. ISBN 0-415-15481-2. 
  16. ↑ Kulke and Rothermund 1998:68
  17. ↑ 17,0 17,1 Kulke and Rothermund 1998:70
  18. ↑ 18,0 18,1 Marshall 1975:84
  19. ↑ 19,0 19,1 Marshall 1975:85
  20. ↑ 20,0 20,1 Kulke and Rothermund 1998:75
  21. ↑ 21,0 21,1 Marshall 1975:86
  22. ↑ Život Apolonija iz Tijane sugerira da se u Taksili grčki govorio vijekovima nakon prestanka grčke političke dominacije.
  23. ↑ Marshall, Sir John (1960). A Guide to Taxila. Karachi: Department of Archaeology in Pakistan, Sani Communications. 

Vanjske veze

Taksila na Wikimedijinoj ostavi
  • Taxila - informacije na stranici Wikivoyage
  • Guide to food places near taxila[mrtav link]
  • Guide to Historic Taxila by Professor Dr. Ahmad Hasan Dani in 10 chapters
  • "Taxila", by Jona Lendering Arhivirano 2004-10-13 na Wayback Machine-u
  • Some photos by Umayr Sahlan Masud Arhivirano 2005-04-13 na Wayback Machine-u
  • Taxila page Arhivirano 2003-08-02 na Wayback Machine-u from punjab-info Arhivirano 2004-10-23 na Wayback Machine-u
  • Travel With Young - Taxila 한글 Arhivirano 2007-03-11 na Wayback Machine-u
  • Map of Gandhara archeological sites, from the Huntington Collection, Ohio State University (large file)
  • "Taxila Museum and Jaulian Monastery", by Saadullah Bashir Arhivirano 2008-02-21 na Wayback Machine-u
  • [1] Arhivirano 2012-01-17 na Wayback Machine-u
  • p
  • r
  • u

Arheološke ruševine drevnog grada Mohendžo-daro  • Utvrda i Šalimar vrtovi u Lahoreu  • Historijski spomenici nekrople grada Thatta, Makli  • Utvrda Rohtas  • Budističke ruševine Tahti Bahi i obližnji lokalitet Seri Bahlol  • Pogrebni kompleks i ruševine Taksila

Pakistanska zastava
Pakistanska nematerijalna svjetska baština

Proslava iranske Nove godine Novruz1)

1) Slavi se u još desetak država sa značajnim udjelom iranskog stanovništva.