Mašhad
Mašhad (fa) مشهد | |
|---|---|
 | |
| Nadimak: Šahr-e behešt („Grad raja”) | |
| Koordinate: 36°18′N 59°36′E / 36.300°N 59.600°E / 36.300; 59.600 | |
| Država |  Iran |
| Pokrajina | Razavi Horasan |
| Okrug | Mašhadski okrug |
| Vlast | |
| - Gradonačelnik | Muhamed Pedžman |
| Površina | |
| - Ukupna | 204 km² |
| Visina | 1041 m |
| Stanovništvo (2006.) | |
| - Grad | 2,427.316[1] |
| Vremenska zona | IRST (UTC+3:30) |
| - Ljeto (DST) | IRDT (UTC+4:30) |
| Službene stranice www.mashhad.ir | |
| Karta | |
 Plan grada Mašhada iz 1975. | |
  Mašhad class=notpageimage| Mašhad na karti Irana | |
Mašhad (perz. مشهد, ili Mešhed) je grad u Iranu, drugi po veličini u državi i jedan od svetih gradova šijita. Grad se nalazi 850 km istočno od Teherana i sjedištem je pokrajine Razavi Horasan. Uz Kom, najvažniji je iranski religijski centar. Prema popisu stanovništva iz 2006. godine u Mašhadu je živjelo 2,427.316 stanovnika[1].
Geografija
- Glavni članak: Geografija Irana
Mašhad je smješten u dolini rijeke Kašaf koja protječe između planinskih masiva Binaluda i Kopet-Daga, na nadmorskoj visini od 341 m. Klima u gradu je sredozemna s prosječnom godišnjom količinom padalina od 467,1 mm i 2693,4 sunčanih sati. Temperaturne razlike se mogu kretati od najnižih −17°C zimi do najviših 43,8 °C ljeti.
| Klimatološki medijani za Mašhad | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mjesec | jan-sij | feb-velj | mar-ožu | apr-tra | maj-svi | jun-lip | jul-srp | aug-kol | sep-ruj | okt-lis | nov-stu | dec-pro | godina |
| Apsolutni maksimum (°C) | 23 | 27 | 32 | 35 | 39,2 | 41,0 | 43,8 | 42,7 | 41 | 35,8 | 29,6 | 28,2 | 43,8 |
| Srednji maksimum (°C) | 9,3 | 11,5 | 16,0 | 22,7 | 27,0 | 32,1 | 33 | 31,8 | 28,9 | 24,1 | 16,9 | 11,7 | 21,1 |
| Srednja dnevna (°C) | 4,9 | 7 | 10,3 | 16,5 | 21,0 | 25,6 | 27 | 25,0 | 21,6 | 17,2 | 10,9 | 7,6 | 16,2 |
| Srednji minimum (°C) | 1,7 | 3,2 | 5,9 | 10 | 14,2 | 17,9 | 20,5 | 18,2 | 14,1 | 11,8 | 6,5 | 4,0 | 9,6 |
| Apsolutni minimum (°C) | −17 | −14 | −8 | −2 | 3 | 6 | 11 | 9 | 5 | 0 | −4 | −11 | −17 |
| Precipitacija (mm) | 43 | 45,2 | 55,6 | 46,3 | 27,6 | 13,2 | 11,1 | 18,7 | 30,7 | 48,6 | 66,4 | 50,7 | 467 |
| Izvor: Iranska meteorološka organizacija[2] | |||||||||||||
Historija
- Glavni članak: Historija Irana
Dolina Kašafa bila je naseljena još u prahistoriji o čemu svjedoče arheološki lokaliteti 35 i 85 km istočno od Mašhada na kojima su nađeni ljudski ostaci iz ranog pleistocena, najstariji takve vrste u cijeloj zemlji i široj regiji[3]. Tokom starog i ranog srednjeg vijeka današnji Mašhad bio je poznat kao malo naselje zvano Sanabad, smješteno 24 km južno od velikog grada Tusa. Godine 818. pokraj Tusa odnosno u današnjem Mašhadu sahranjen je imam Reza, po šijitskom vjerovanju sedmi po redu neposredni potomak Muhameda i osmi od Dvanaest imama. Nakon katastrofalnih mongolskih razaranja po Horasanu u 13. vijeku, naselili su ga preživjeli stanovnici iz Tusa i ostalih većih gradova pa se nadalje počinje brzo razvijati. U ovo doba kroz Mašhad je vodio Put svile spajajući unutrašnjost Iranske visoravni s Mervom i Centralnom Azijom. Početkom novog vijeka Mašhad i okolica postaju poprištem borbi između iranskih Safavida i Uzbeka čiji su prodori zaustavljeni 1597. godine, te odbačeni iza Amu-Darje. Veliki procvat Mašhad doživljava u 18. vijeku kada ga je Nader-šah učinio prijestolnicom afšaridskog Irana, a u sljedećem vijeku počinje gubiti na značaju u korist Teherana. Godine 1912. Mašhad su bombardirali Rusi, a 1935. postao je poprištem velike pobune protiv sekularnog Reze-šaha.
Gospodarstvo
- Glavni članak: Gospodarstvo Irana
Uz Teheran, Isfahan i huzestansku makroregiju, Mašhad predstavlja najznačajniji industrijski centar Irana. Dominantne industrije su prehrambena, tekstilna i automobilska. Zbog šijitskih svetišta u gradu je razvijen i turizam, a posjećuje ga 20-ak milijuna hodočasnika godišnje.
Promet
- Glavni članak: Promet Irana
Mašhad je najvažnije prometno čvorište sjeveroistočnog Irana. Cesta 44 vodi prema Nišapuru, Sabzevaru, Šahrudu, Damganu, Semnanu, Garmsaru i konačno Teheranu na zapadu, cesta 95 prema Torbat-e Hejdariji, Birdžandu, Zahedanu i konačno lučkom Čabaharu na jugu, a cesta 97 prema Farimanu, Torbat-e Džamu i Tajbadu na jugoistoku. Kroz Mašhad dolinom Kašafa prolazi i cesta cesta 22 koja ga prema istoku povezuje sa Sarahsom i Turkmenistanom odnosno prema zapadu s Kučanom, Bodžnurdom, kaspijskim pokrajinama Golestanom, Mazandaranom i Gilanom, te konačno Ardabilom. U Mašhadu se račva i željeznička mreža odnosno tri pruge: prva vodi prema zapadu i spaja ga s Teheranom, druga prema jugu odnosno Tabasu, Jazdu i Bandar Abasu, a treća prema Sarahsu na istoku. U južnom dijelu grada nalazi se i Internacionalni aerodrom Mašhad.
Gradski promet sastoji se primarno od cestovne mreže, a okosnicu čine gradske autoceste Kaem, Hemat, Kalantari, Vakilabad, Misak i Azadi. Istok grada okružuje i velika autocestovna obilaznica zbog rasterećenja mikroregionalnog prometa. Godine 2011. u promet je puštena prva od četiri planirane linije Mašhadskog metroa.
Univerziteti
- Firdusijev univerzitet u Mašhadu
- Mašhadski univerzitet medicinskih nauka
- Islamski slobodni univerzitet u Mašhadu
- Mašhadski tehnički institut Šahid Muhamed Montazeri
- Univerzitet Pajam Nur u Mašhadu
- Institut za visoko školstvo Saddžad
- Institut za visoko školstvo Hajam
- Internacionalni institut Imam Reza
- Univerzitet islamskih nauka Razavi
- Istraživački institut sportskih nauka
Bratimljeni gradovi
Mašhad je zbratimljen sa sljedećim gradovima:
München, Njemačka
Milano, Italija
Kuala Lumpur, Malezija
Karači, Pakistan- Lahore, Pakistan
Fresno, SAD
Santiago de Compostela, Španjolska
Ürümqi, Kina
Mazar-e Šarif, Afganistan
Galerija
-
Satelitski prikaz Mašhada -
Krajolik mašhadske okolice -
Grobnica Imama Reze -
Portal džamije Hijabun -
Portal džamije Goharšad -
Crkva sv. Maštoca -
Gradski bazar -
Trgovina skupocjenog šafrana -
-
Obručasta sfera u Mašhadskom muzeju -
-
Firdusijev univerzitet (FUM) -
Kampus FUM-a pod snijegom -
Željeznički kolodvor -
Boeing 747 Iran Aira na gradskom aerodromu
Veze
Izvori
- ↑ 1,0 1,1 (fa)(en) Statistical Centre of Iran (2006.). 2.8. Citis with a population of 100,000 and more. Teheran: Iranian ministry of the Interior.
- ↑ (en) IRIMO (2006.). Data Processing Center (1951-2005). Tehran: Iran Meteorological Organization. Arhivirano iz originala na datum 2011-09-27. Pristupljeno 2014-08-25.
- ↑ (en) Carver, Martin; Jamialahmadi, Mana; Nasab, Hamed Vahdati; Nashli, Hassan Fazeli; Beshkani Amir (rujan 2008.). Kashafrud revisited: discovery of new Palaeolithic sites in north-eastern Iran, Antiquity LXXXII. York, U.K.: University of York, ISSN 0003-598X.
Vanjske veze
- (fa) Službene stranice grada Mašhada Arhivirano 2007-06-09 na Wayback Machine-u
- Ostali projekti
 | U Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: Mašhad |
- p
- r
- u
(> 1,000.000 st.)
(> 100.000 st.)
Kermanšah • Urmija • Zahedan • Rašt • Kerman • Hamadan • Arak • Jazd • Ardabil • Bandar Abas • Islamšaher • Kazvin • Zandžan • Horamabad • Sanandadž • Gorgan • Sari • Kašan • Babol • Golestan • Kods • Malard • Dezful • Borudžerd • Homeinišaher • Abadan • Varamin • Sabzevar • Nadžafabad • Nišapur • Amol • Šahrijar • Save • Hoj • Kaemšaher • Karčak • Bodžnurd • Sirdžan • Bušeher • Birdžand • Ilam • Malajer • Bukan • Maraga • Rafsandžan • Nasimšaher • Mahabad • Sakez • Zabol • Gonbad-e Kabus • Šahrud • Šahrekord • Pakdašt • Šahinšaher • Semnan • Horamšaher • Marvdašt • Andimešk • Torbat-e Hejdarije • Marand • Mijandoab • Mahšaher • Bandar-e Anzali • Šahreza • Masdžid-Sulejman • Džahrom • Ize • Kašmar • Dorud • Behbahan • Iranšaher • Jasudž
