Ismail Qemali

Ismail Qemali

Ismail Qemali, prvi predsednik Albanije
rođen: 16. januara 1844.
Valona, Otomansko Carstvo, danas Albanija
preminuo: 24. januara 1919.
Bari,  Italija

Ismail Qemali Bey Vlora (izgovor: Ismailj Ćemali Bej Fljora, tur. Ismail Kemal) (Valona, 16. januara 1844 — Bari, 24. januara 1919) je bio albanski političar i državnik u Osmanskom carstvu koji se borio za ideje albanskog narodnog preporoda. Imao je vodeću ulogu u proglašenju nezavisnosti Albanije 1912 i privremenoj vladi Albanije.

Život

Ismail Kemali je rođen u Valoni 16. januara 1844. Osnovnu školu je završio u Valoni, a gimnaziju Zosimaja u Janjini. Posle završetka gimnazije u Janjini Ćemali se 1859. preselio u Istambul u kojem je počeo da radi u državnoj upravi Osmanskog carstva u kojoj je napredovao sve do položaja guvernera nekoliko gradova na Balkanu zbog bliskih veza sa osmanskim državnikom Midhat Pašom. Kada je Midhat Paša smenjen sa svojih funkcija 1877. Ismail Ćemali je prekomandovan da radi u državnoj upravi u Anadoliji. Kasnije, sultan ga postavlja za guvernera Bejruta.

Kada je ponovo pao u nemilost sultana Ismail Ćemali se u maju 1900. ukrcao na jahtu britanskog ambasadora i tražio azil. Tokom narednih osam godina je živeo u egzilu boreći se za promene u Osmanskom carstvu i da unapredi položaj Albanaca u okviru Osmanskog carstva. Posle Mladoturske revolucije postao je poslanik (izborna jedinica Berat, Albanija) u obnovljenoj Skupštini Osmanskog Carstva, na mestu predsednika Umereno Liberalne Partije osnovane u novembru 1909. godine[1]. Kad je tokom 1909. došlo do pobune protiv Mladoturaka, Ismail Ćemali je nakratko bio predsednik Osmanske Nacionalne Skupštine ali je nakon dan-dva proteran iz Osmanskog carstva zauvek. Posle proterivanja se posvetio borbi za ideje albanskog narodnog preporoda.

Ismail Ćemali je imao istaknutu ulogu u organizovanju velike narodne skupštine u Valoni, na kojoj je proglašena nezavisnost Albanije. Nakon što su vojske susedih država započele zauzimanje albanskih oblasti, Kemali je doputovao iz Trsta u Bukurešt, u kojem je živela velika zajednica Albanaca. On je iz Bukurešta slao telegrame u sve krajeve Albanskog vilajeta tražeći da svi pošalju delegate u Valonu na veliki nacionalni kongres. Kemali se takođe susreo sa ministrom inostranih poslova Austrougarske Grofom Berčtoldom, koji je podržao njegove poglede na rešenje nacionalnog pitanja Albanaca i stavio mu na raspolaganje brod koji ga je prevezao do luke Drač.[2] Iz Drača je Ćemali sa grupom Albanaca iz Bukurešta odjahao u Valonu.[3].

Ismail Kemali se obraća narodu sa balkona Skupštine Valone.

28. novembra 1912. velika narodna skupština u Valoni je proglasila nezavisnost Albanije. Ismal Kemali je bio prvi predsednik Privremene vlade Albanije. Po proglašenju nezavisnosti Kemali se sa balkona skupštine obratio narodu i razvio crvenu albansku nacionalnu zastavu sa crnim dvoglavim orlom.

U martu 1913. godine, nakon odluke londonske konferencije da Srbiji dodeli neke oblasti većinski naseljene Albancima, Ismail Kemal je evropskim medijima izjavio:

Albanija je amputirana. Od našeg nacionalnog tela odsečeni su najbolji delovi. Mi moramo protivu toga svuda glasno protestovati. Zaista je nepojmljivo, što napredne evropske države nameravaju da s našom zemljom tako postupe. Ja bih rado dopustio, da se oni krajevi severne Albanije, gde živi manje od 80% Arbanasa, ustupe Srbima i Crnogorcima; ali ovi plodni krajevi, koje Sile hoće silom da mi ustupimo neprijateljima, imaju mnogo više od 80% Arbanasa. Ako se Kosovo ustupi Srbiji ne po pravu nacionalnom, nego po pravu osvajačkom, onda se ne može postići cilj, kome teže Velike Sile – ne može se postići pacifikacija Balkanskog Poluostrva. Neće to biti mir, nego novo užasno nespokojstvo, jer Arbanasi neće nikad biti zadovoljni, što su predati svojim neprijateljima.[4]

Posle državnog udara koji je 22. januara 1914. izveo Esad-paša Toptani, Kemali je živeo u egzilu u Parizu i pisao autobiografiju koja je objavljena posle njegove smrti. Putovao je u Italiju 1918. kako bi promovisao ideje svojih političkih istomišljenika u Albaniji i tom prilikom ga je italijanska vlada sprečila da napusti Italiju i zadržala ga mimo njegove volje u hotelu u Peruđi u kojem je umro od srčanog udara tokom večere.

Lik Ismaila Ćemalija se nalazi novčanicama koje izdaje centralna banka Albanije i to na apoenima od 200 albanskih leka izdavanim u periodu 1992—1996[5], i na novčanici od 500 albanskih leka koja je izdavana nakon 1996. godine.[6]

Izvori

  1. ↑ Arabs and Young Turks - Ottomanism, Arabism, and Islamism in the Ottoman Empire, 1908–1918, Hasan Kayalı, UNIVERSITY OF CALIFORNIA PRESS, Berkeley · Los Angeles · London, © 1997 The Regents of the University of California
  2. ↑ „Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu”. Arhivirano iz originala na datum 2010-05-26. Pristupljeno 2010-04-13. 
  3. ↑ Memoari Ismaila Ćemalija, CONSTABLE AND COMPANY LTD, London, 1920, strana 372.[mrtav link]
  4. ↑ Politika, 30. 3. 1913.
  5. ↑ Bank of Albania. Currency: Banknotes withdrawn from circulation Arhivirano 2009-03-06 na Wayback Machine-u. – Retrieved on 23 March 2009.
  6. ↑ Bank of Albania. Currency: Banknotes in circulation Arhivirano 2009-02-26 na Wayback Machine-u. – Retrieved on 23 March 2009.

Vidi još

Eksterni linkovi

Ismail Qemali na Wikimedijinoj ostavi
  • p
  • r
  • u
  • Indeks
  • Outline
Šef države
  • Ismail Qemali
Skupština
Kosovo: Rexhep Mitrovica, Bedri bej Ipeku, Salih Gjuka, Mit'hat Bey Frashëri, Mehmet Pashë Derralla, Isa Boletini, Riza bej Gjakova, Hajdin bej Draga, Dervish bej Ipeku, Zenel bej Begolli, Qerim Begolli;

Manastir:Zyhdi bej Ohri, Dr. H. Myrtezai, Nuri Sojlliu, Hamdi bej Ohri, Mustafa Baruti, Dervish bej Hima, Myfti Vehbi Dibra, Sherif Lengu, Hajdar Blloshmi

Skadar: Abaz Efendi Çelkupa, Mustafa Agë Hanxhiu, Jahja Ballhysa, Dom Nikollë Kaçorri, Lef Nosi, Shefqet bej Daiu, Qemal bej Karaosmani, Dervish bej Biçaku, Luigj Gurakuqi, Pandeli Cale, Thanas Floqi, Spiro Ilo, Mustafa Merlika-Kruja, Qemal bej Mullai, Ferit bej Vokopola, Nebi Efendi Sefa, Ahmet bej Zogolli, Riza bej Zogolli, Kurt Agë Kadiu, Abdi bej Toptani, Murat bej Toptani, Mahmud Efendi Kaziu, Xhelal Deliallisi, Ymer bej Deliallisi, Ibrahim Efendiu, Xhelal bej Koprencka; Hajredin bej Cakrani, Feim bej Mezhgorani;

Janjina: Elmaz Boçe, Veli Harxhi, Myfid bej Libohova, Petro Poga, Jani Papadhopulli, Ismail Qemali Gramshi (ne poistovećivati sa Ismailom Ćemalijem), Kristo Meksi, Aristidh Ruci, Veli Gërra, Jakup Veseli, Rexhep Demi, Azis Tahir Ajdonati, Sami Bey Vrioni, Ilias Bey Vrioni, Taq Tutulani, Babë Dud Karbunara, Avni bej Delvina, Ismail Qemali, Zihni Abaz Kanina, Zyhdi Efendi Vlora, Qazim Kokoshi, Jani Minga, Eqrem bej Vlora, Veli bej Këlcyra, Syrja bej Vlora;

Albanska kolonija u Bukureštu: Dhimitër Zografi, Dhimitër Mborja, Dhimitër Berati, Dhimitër Ilo
Vlada
  • Ismail Qemali
  • Dom Nikollë Kaçorri
  • Myfit Bej Libohova
  • General Mehmet Pashë Derralla
  • Abdi Toptani
  • Petro Poga
  • Luigj Gurakuqi
  • Mit’hat Frashëri
  • Pandeli Cale
  • Lef Nosi
Senat
Kosovo: Salih Gjuka, Bedri bej Ipeku, Hajdin bej Draga,

Manastir: Vehbi Dibra
Skadar: Hajredin bej Cakrani, Shefqet bej Daiu, Dervish Biçaku, Xhelal bej Koprencka, Mustafa Merlika-Kruja, Murat bej Toptani,
Janjina: Babë Dud Karbunara, Veli Këlcyra, Kristo Meksi, Eqerem bej Vlora, Ilias Bey Vrioni, Sami Bey Vrioni,

Albanska kolonija u Bukureštu: Dhimitër Zografi, Dhimitër Berati
Istorija
  • Category Category
  • Portal Portal
  • WikiProject WikiProject