Šefik Bešlagić

Šefik Bešlagić, (Tuzla, 1906 – Sarajevo, 1990) je bosanskohercegovački naučni radnik, jedan od najboljih poznavalaca fenomena stećaka.

Završio je Učiteljsku školu 1928. godine u Sarajevu i Višu pedagošku 1937. u Zagrebu. Tokom drugog svjetskog rata svrstao se u antifašističke redove i iz rata izašao sa činom kapetana. Vanredno je studirao na Filozofskom fakultetu Beogradu 1949-1950. Godine 1955. dobio je zvanje stručnog saradnika, 1959. zvanje savjetnika, a 1961. zvanje višeg stručnog saradnika.

Bio je direktor gimnazije u Doboju, referent u Ministarstvu za nauku i kulturu.

Preokupacija Bešlagićevog interesa je kamen, djelo ljudskog stvaralaštva u kamenu. To su stećci, nišani, stolice i korita, pretežno nadgrobni spomenici, ali i natpisi, način izrade, simbolika ukrašavanja, pripadnost, rasprostranjenost, evidentiranje, konzerviranje, zaštita i upotrebna vrijednost kamena. Višegodišnja tematska specijaliziranost rezultirala je ostvarenjima koja ga svrstavaju među najpoznatije historičare materijalne kulture Bosne i Hercegovine.[1]

Stećci

Od 1952. do 1967. radio je kao direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture BiH. Tada je sa saradnicina Zemaljskog muzeja Sarajevo i drugih ustanova, prikupljao terenske podatke sa oko 300 nekropola stećaka u Jugoslaviji. Od tada je veliki broj nekropola i pojedinačnih stećaka po prvi put registrovano. Nakon toga se penzionisao.[1]

Sukcsivno je sređivao prikupljenu građu i objavljivao rezultate. Imao je jedinstvenu sposobnost u sistematizaciji opsežnog materijala. Tako je stvorio sigurnu podlogu za daljnja istraživanja fenomena stećaka, i 1971 objavio knjigu STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED[2]

Potreba za naučnom sintezom i sveobuhvatnom monografskom studijom, kojom bi se odgovorilo na niz pitanja oko kojih se u to vrijeme vodila rasprava, pa i konfrontacija, navela ga je da 1983. god. napiše knjigu STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST[3]. Pitanja vremena nastanka, teritorijalne raširenosti i pripadnosti, u ovoj knjizi dobilo je tumačenje koje je danas opšte prihvaćeno. Te stavove prihvatio je i UNESCO u svom obrazloženju stavljanja stećaka na Listu svjetske baštine.

Stećci su srednjovjekovni nadgrobni spomenici, nastali od XII-XVI vijeka na teritoriji jugoistočne Evrope na kojoj su danas Bosna i Hercegovina, zapadna Srbija, zapadna Crna Gora i srednja i južna Hrvatska. Značajni su po svojoj interkonfesionalnosti, i korišteni su kod ukopa pripadnika sve tri srednjovjekovne hrišćanske zajednice (Pravoslavna crkva, Katolička crkva i Crkva bosanska).[4]

Bešlagić je objavio i naučne monografije o sudačkim stolicama i prvim nišanima u Bosni i Hercegovini, pojava koje su u uskoj vezi sa umjetnošću stećaka. [5]

Odlikovanja

  • U toku rata odlikovan je Ordenom za hrabrost
  • Ordenom zasluga za narod III reda,
  • Poslije rata Ordenom rada II reda
  • Ordenom zasluga za narod sa srebrnom zvijezdom.
  • Dobitnik je Dvadesetsedmojulske nagrade BiH za 1972. god.
  • Dobitnik je Plakete grada Sarajeva,
  • Plakete grada Doboja i
  • Povelje Turističkog saveza Bosne i Hercegovine.

Djela

  • Kupres 1954.
  • Stećci u dolini Trebišnjice, Naše Starine 2, Sarajevo 1954, 180-212
  • Mastan Bubanjić, GDI BiH 7, Sarajevo 1955, 67-80.
  • Stari krstovi u Drežnici, NS 3, Sarajevo 1956, 179-188.38.
  • Stećci kod Raške Gore, NS 3, Sarajevo 1956, 253-260
  • Stećci na Nekuku kod Stoca, GEM 21, Beograd 1958, 155-175.48.
  • Stećci na Duvanjskom polju, Starinar 7-8, Beograd 1958, 375-396
  • Stećci na Blidinju 1959.
  • Nekropola stećaka Boljuni[6]
  • Kalinovik 1962.
  • Grborezi 1964.
  • Stećci u Ziemlju, Starinar 15-16, Beograd 1964-1965, 279-292.
  • Popovo 1966.
  • Trnovo, srednjovjekovni nadgrobni spomenici, Naše starine 11, Sarajevo 1967,101-135
  • Stećci u Gornjem Hrasnu[7]
  • Stećci okoline Kladnja, NS 12, Sarajevo 1969, 155-177
  • Stećci u Opličićima[8]
  • Ljubinje - srednjovjekovni nadgrobni spomenici[9]
  • Stećci Centralne Bosne 1967.
  • Stećci - Kataloško-topografski pregled (1971.)[10][11]
  • Stećci i njihova umjetnost 1971.
  • Nišani XV i XVI vijeka u Bosni i Hercegovini 1978.,[12]
  • Stećci u okolini Žabljaka, GEM 36, Beograd 1973, 111-138
  • Stećci - kultura i umjetnost 1982.[13][14]
  • Kamene stolice u srednjovjekovnoj Bosni 1985.[15]
  • Dijaci stećaka, Odjek XLI/18, Sarajevo 1988, 16
  • Leksikon stećaka 2004.[16]

Reference

  1. ↑ 1,0 1,1 Esad Kurtović: BIBLIOGRAFIJA ŠEFIKA BEŠLAGIĆA (1908 - 1990), Hercegovina, časopis za kulturnoi historijsko naslijeđe
  2. ↑ „Šefik Bešlagić: STEĆCI, KATALOŠKO-TOPOGRAFSKI PREGLED”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
  3. ↑ „Šefik Bešlagić: STEĆCI – KULTURA I UMJETNOST”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
  4. ↑ „Stećci Medieval Tombstone Graveyards”. UNESCO, WORLD HERITAGE LIST. Pristupljeno 13. 9. 2018. 
  5. ↑ „Šefik Bešlagić NIŠANI XV I XVI VIJEKA U BOSNI I HERCEGOVINI”. ANUBIH – Sarajevo, 1978. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
  6. ↑ „Šefik Bešlagić: Uređenje nekropole stećaka u Boljunima”. komisija za nacionalne spomenike. Pristupljeno 9. 10. 2022. 
  7. ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci u Gornjem Hrasnu”. Sarajevo: Veselin Masleša, 1971. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  8. ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci u Opličićima”. www.fmks.gov.ba. Pristupljeno 9. 10. 2022. 
  9. ↑ „Šefik Bešlagić: LJUBINJE — SREDNJOVJEKOVNI NADGROBNI SPOMENICI”. Pristupljeno 9. 2. 2017. 
  10. ↑ „Šefik Bešlagić: Kataloško topografski pregled”. Internet archive. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  11. ↑ „Šefik Bešlagić: Kataloško topografski pregled”. "Veselin Masleša", 1971, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  12. ↑ „Šefik Bešlagić: Nišani XV i XVI vijeka u Bosni i Hercegovini”. "Veselin Masleša", 1971, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  13. ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci – kultura i umjetnost”. "Veselin Masleša", 1971, Sarajevo. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  14. ↑ „Šefik Bešlagić: Stećci – kultura i umjetnost”. Internet archive. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  15. ↑ „Šefik Bešlagić: Kamene Stolice Srednjovjekovne Bosne I Hercegovine”. ANUBiH, Sarajevo, 1985. Pristupljeno 9. 2. 2022. 
  16. ↑ „Šefik Bešlagić: Leksikon stećaka”. Svjetlost, Sarajevo, 2004. Pristupljeno 9. 2. 2022.