Gelgit düzlüğü

Gelgit daireler olarak bilinen gelgit düzlüğü veya çamur daireleri, gelgit ya da nehir tarafından depolanarak oluşturulan kıyı sulak alanlardır. Bunlar; koylar,lagünler,haliç gibi korunaklı alanlarda bulunurlar. Jeolojik katmanlar olarak gelgit düzlüğü nehir ağzında silt, kil ve deniz hayvanlarının tortu birikimi sonucunda çamura maruz kalarak katmanlar halinde görülebilirler. Bir gelgit düzlüğü içinde tortu çoğunlukla gelgit bölgesinin içindedir. Günde yaklaşık olarak iki kez çamura maruz kalırlar.

Geçmişte gelgit daireleri sağlıksız, ekonomik anlamda önemsiz alanlar olarak kabul edilmiştir ve sık sık temizletilip tarım arazisi haline getirilmiştir. Özellikle birçok sığ gelgit düzlüğü alanları Wadden Denizi gibi yürüyüş sporu için popüler alanlardır. Almanya’nın Baltık Denizi kıyısındaki yerlerde gelgit düzlüğü gelgit etkisine maruz kalmamıştır fakat uzaktan gelen sığ rüzgarların itici hareketi suyu denize doğru itmektedir. Bu rüzgarlardan etkilenen gelgit düzlüğü Almanca Windwatts denir.

Ekoloji

Gelgitle tuz sazlıkları ve Mangrov ormanları ile birlikte gelgit daireleri önemli ekosistemlerdir. Genellikle yaban hayatı büyük bir nüfusa sahip olan on milyonlarca göçmen sahil kuşları kuzey yarım kürede üreme sitelerinden güney yarım kürede olmayan üreme alanlarına göç sağlayan önemli bir yaşam alanına sahiptir. Göçmen kuşlar, belirli yengeç türleri, yumuşakçalar ve balık için genellikle hayati önem taşır. İngiltere gelgit düzlüğünü bir biyolojik çeşitlilik, bir yaşam alanı olarak sınıflandırmıştır. Gelgit düzlüğü, bakımı kıyı erozyonu önlenmesinde önemlidir. Ancak gelgit düzlüğü, dünya çapında tahmini deniz seviyesi yükseldiği için kimyasal kirlilik tehdidi altındadır.

Jeoloji

Bir çorak bölgede gelgit düzlüğü bataklık ve tuz tavası oluşturmaktadır. Bu alanlarda tortul katmanlar oluşturan kum ve çamur çeşitli oranlardadır ve deniz seviyesi değişiklikleri, kıyı tortul yataklarının birbiriyle ilişkili büyüme depolanma oranları (örnek olarak nehir yolu ile taşınan silt) ile beraber çökme oranlarına bağlanabilir. Gelgit barlarının yakınından başlayarak egemen kum katmanları gelgit kanalları boyunca giderek çamur hale gelir. Tortul tabakalar ince kum ve çamur katmanlar oluşturur. Bataklık, otsu bitkileri bol içerir. Çamur çatlakları, yaygın dalgalı yataklar oluşturur çünkü bataklıkta bol miktarda çürüyen bitki,  kömür/turba tabaka kökenleri vardır. Bunlar killi, siltli, ince lamine tabaka oluştururlar, siltin temel kaynağı nehirlerden gelmektedir.

Seçilen örnek alanlar

• Arcachon Bay, Fransa
• Banc d'Arguin, Moritanya
• Great Rann of Kutch, Hindistan
• Belhaven, East Lothian İskoçya, Birleşik Krallık
• Bridgwater Bay ve Morecambe Bay, Birleşik Krallık
• Cape Cod Bay, Massachusetts, Amerika Birleşik Devletleri
• Cook Inlet, Alaska, Amerika Birleşik Devletleri
• Lindisfarne Island, İngiltere, Birleşik Krallık
• Minas Basin, Nova Scotia, Kanada
• Padilla Bay, Washington, Amerika Birleşik Devletleri
• Plymouth Bay, Massachusetts, Amerika Birleşik Devletleri
• Port of Tacoma, Washington, Amerika Birleşik Devletleri
• Skagit Bay, Washington
• Snettisham Norfolk İngiltere, Birleşik Krallık
• Wadden Sea: Hollanda, Almanya, Danimarka
• West coast of Andros Island, Bahamas
• Yellow Sea, Çin, Korea
• Moreton Bay, Queensland, Avustralya

Kaynakça

1. Dredging Indian River Lagoon Wetlands 1920 - 1950s
2. Tidal flat habitats
3. Mud crab (Scylla serrata) culture in tidal flats with existing mangroves
4. Manko - Tidal Flat, Mangrove Forest
5. Jump up to:^{a b c d e} Reineck, H.E, and I.B Singh, Deposistional Sedimentary Enviornments, 2nd Ed. New York: Springer-Verlag Berlin Heidelberg, 1980, pp. 418–428

Galeri

• 
  Yakın çamur düzlüğü üzerindeOban, Stewart Island, Yeni Zelanda.
• 
  Gelgit sayesinde deniz çamur düzlüğü üzerinde yüzlerce metre uzanır. Ön planda deniz kabukları hattı kendisini göstermektedir. Brewster, Massachusetts, Amerika Birleşik Devletleri,high-water mark.
• 
  Çamur düzlüğü üzerinde beslenen martılar Skagit Bay, Washington.