Narodni heroj Jugoslavije
Narodni heroj Jugoslavije (skraćeno Narodni heroj) (slov. Národni herój Jugoslavije; mak. Народен херој на Југославија) је bila najviša počasna titula u Socijalističkoj federativnoj Republici Jugoslaviji koju su sticali dobitnici Ordena narodnog heroja.
Pored te titule, u Socijalističkoj federativnoj Republici Jugoslaviji је postajala i druga visoka titula Junak socijalističkog rada, koja se dodjeljivala dobitnicima Ordena junaka socijalističkog rada.
Historija nastanka
Titulu Narodni heroj Jugoslavije ustanovio je Vrhovni štab Narodnooslobodilačke partizanske i dobrovoljačke vojske Jugoslavije, krajem 1941. godine, po ugledu na sličnu titulu Heroj Sovjetskog Saveza (rus. Герой Советского Союза), koja se od 1934. dodjeljivala osobito zaslužnima u Sovjetskom savezu. Odluka o ustanovljenju te titule objavljena je u Biltenu Vrhovnog štaba NOVJ broj 12-13 (za decembar 1941/januar 1942) - kao najviše priznanje borcima, komandirima, komandantima i političkim komesarima, koji su se naročito istakli, -svojim junaštvom i požrtvovnošću u Narodnooslobodilačkoj borbi.
Prvi proglašeni narodni heroj u februaru 1942. godine, bio je tada još živući Petar Leković borac Druge proleterske udarne brigade iz Užičke Požege[1] koji je poginuo nedugo iza proglašenja (sredina 1942.) Pored Lekovića do 15. augustа 1943. godine, dobilo je još 23 borca i zapovjednika Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije: Savo Belović, Zdravko Čelar, Ante Jonić, Rade Končar, Špiro Mugoša, Đuro Petrović, Danilo Soldatić, dr. Mladen Stojanović, Simo Šolaja, Miloje Milojević, Slobodan Princip Seljo, Milan Simović, Mihailo Đurić, Danilo Đokić, Mikan Marjanović, Živko Brozić, Zarija Vujošević, Aleksa Dejović, Petar Četković, Sava Kovačević, Nikola Maraković Nina, Adolf Štajnberger -Drago i Boško Karalić. Vrhovni štab Vrhovni štab NOVJ donio je ukaz 15. augustа 1943. o ustanovljenju Оrdena narodnog heroja istim ukazom, sve osobe koje su stekle status Narodnog heroja, -postale su i nosioci Оrdena narodnog heroja.
Najveći broj heroja proglašen je posthumno, - do kraja Drugog svjetskog rata 1945. proglašeno je 163 heroja, od toga 13 sovjetskih crvenoarmejaca. Od ukupnog broja je samo 32 bilo živo (19 jugoslavenskih i 13 sovjetskih državljana) Isprva je odluke o proglašenju donosio Vrhovni štab Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, a nakon Drugog zasjedanja AVNOJ-a, 29. novembra 1943. godine, Predsjedništvo Antifašističkog vijeće narodnog oslobođenja Jugoslavije-а. Nakon završetka rata i ustanovljenja Narodne skupštine FNRJ, 1945. godine, odluke o proglašenju donosilo je Predsjedništvo narodne skupštine, a od 1953. godine predsjednik FNRJ. Od 1980. godine (smrt Tita) odluke je donosilo kolektivno Predsjedništvo SFRJ.
Ukupno je proglašeno 1.322 narodnih heroja [2], od toga je bilo 91 žena. Najveći broj heroja proglašen је u periodu 1951. - 1955. godine. Pored jugoslavenskih državljana sudionika Narodnooslobodilačke borbe, Оrden narodnog heroja dobilo je 22 strana državljana, 32 jedinice i ustanove vojske NOVJ, 8 jugoslavenskih gradova i 4 društveno-političke organizacije(Savez komunističke omladine Jugoslavije 14. 10. 1948. i Organizacija Saveza Boraca Narodnooslobodilačkog rata Jugoslavije 03. 07. 1956.). Jedini čovjek koji je višekratno (tri puta) dobio orden bio je Josip Broz Tito (19. novembar 1944, 15. maj 1972. i 16. maj 1977.) Milka Bosnić je bila posljednji proglašeni narodni heroj Jugoslavije, 1974. godine.[2]
Od 1946. godine Ordeni poginulih narodnih heroja čuvaju se u Vojnom muzeju u Beogradu.
Struktura narodnih heroja prema zanimanjima
| Broj | Zanimanje |
|---|---|
| 452 | Rudari, industrijski i ostali radnici |
| 236 | Poljoprivrednici |
| 33 | Radnici u trgovinama i uslugama |
| 82 | Oficiri i podoficiri Jugoslavenske vojske i žandari |
| 78 | Činovnici i ostali službenici |
| 64 | Pravnici |
| 54 | Profesori i učitelji |
| 27 | Inženjeri i liječnici |
| 29 | Ostali akademski građani, umjetnici i novinari |
| 184 | Studenti |
| 66 | Učenici |
| 14 | Domaćice |
| 5 | Nepoznato |
Povezano
Bilješke
Literatura
- Narodni heroji Jugoslavije, Mladost Beograd, 1975. godina
- Opća enciklopedija Jugoslavenskog leksikografskog zavoda, Zagreb 1980. godina
- Zbornik Narodnih heroja Jugoslavije, Omladina, Beograd MCMLVII (1957.)
Eksterni linkovi
- Popis narodnih heroja Jugoslavije s biografijama
- Narodni heroji Jugoslavije - Vukova stranica (www.vuksfrj.se) Arhivirano 2019-07-15 na Wayback Machine-u
