Matija Vuković

Matija Vuković

Matija Vuković (Platičevo, 26. 7. 1925 — Beograd, 21. 6. 1985), bio je srpski vajar.

Biografija

Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice. Sa majkom dolazi u Beograd 1937. godine. Pohađa privatnu slikarsku školu Mladena Josića 1941 — 1942, a zatim Srednju školu za primenjene umetnosti. Posle oslobođenja Beograda 1944. mobilisan je i ubrzo ranjen zbog čega ostaje invalid. Godine 1945. upisuje Akademiju za likovne umetnosti u vajarskoj klasi prof. Tome Rosandića, a zatim pohađa klasu prof. Sretena Stojanovića. Počenje da izlaže na grupnim izložbama od 1949. godine. Završava Akademiju 1952. a 1954. Specijalnom tečaju kod prof. Ilije Kolarevića kada vaja skulpturu „Ranjenik“ (1952 — 1953) koja je otkrila njegov originalni stvaralački stil. Priređuje 1954. prvu samostalnu izložbu u Umetničkom paviljonu na Kalemegdanu. Učestvovao je na mnogobrojnim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu.

Umetnost

Matija Vuković se pojavio u trenutku raskida od estetike socijalističkog realizma početkom pedesetih sa delima koja su značajno odstupala od akademskih formi. Njegovi rudimentarni oblici koji su zadržali privid „realizma“ i daleku figurativnu narativnost, oblikovani su snažnim, surovim, deformisanim masama koje izražavaju jednu energičnu kreativnu ekspresiju autora koja je postala njegovim plastičkim znakom, i ujedno, jedinstvena pojava u jugoslovenskoj skulpturi druge polovine 20. veka. On je svojim delom ukazao na još jednu mogućnost osavremenjivanja novog izraza koji će se razvijati slobodno prema autorski koncipiranoj plastici. Matija Vuković je izgradio jedan od najautentičnijih opusa u savremenoj srpskoj i jugoslovenskoj skulpturi posle 1950. godine.

Samostalne izložbe (izbor)

1954 Umetnički paviljon, Beograd
1960 Klub likovnih umetnika, Novi Sad, Umetniči paviljon, Beograd
1972 Galerija ULUS-a, Beograd
1979 Galerija Doma omladine, Beograd
1981 Jugoslovenski kulturni centar, Pariz
1982 Galerija „Pinki“, Zemun
1987 Matija Vuković 1925-1985, (retrospektivna izložba), Muzej savremene umetnosti, Beograd

Nagrade

1962 Nagrada za skulptura na III oktobarskom salonu, Beograd
1968 Nagrada za skulpturu na XIII zložbi Umetničke kolonije Ečka, Zrenjanin
1973 Oktobarska nagrada grada Beograda za vajarsko delo, Beograd
1981 Nagrada „4. jul“ fonda SUBNOR-a Jugoslavije, Beograd
1982 Sedmojulska nagrada SR Srbije za životno delo, Beograd

Spomenici i skulpture (izbor)

1951 „Dečak s ćipom“, Pionirski grad, Beograd
1952 — 1953 „Ranjenik“, Park ispred Muzeja savremene umetnosti, Beograd
1956 „Bizon“, Pionirski grad, Beograd, Ispred SO Novi Bograd, Novi Beograd
1962 „Perun“, Ispred SO Novi Bograd, Novi Beograd
1953 „As“, Park u Memomirajnom centru „Josip Broz Tito“, Beograd
1954 „Njegoš“, Park, Aranđelovac
1955 „Žena s mrtvim detetom“, Park, Vrnjačka Banja
1961 — 1962 „Labudova smrt“ - fontana, Park, Vrnjačka Banja
1969 „Glava Betovena“, Park Baden, Beč
1970 „Spomenik palim borcima“, Stubline, Obrenovac
1977 „Spomenik prvoj Titovoj štafeti“, Kragujevac

Literatura (izbor)

1954 Pavle Stefanović, Vajarski start Matije Vukovića, Književne novine, 17. jun, Beogra
1957 Lazar Trifunović, Savremena srpska skulptura, Izraz, knj. I, s. 280-284, Sarajevo
1959 Lazar Trifunović, Umetnost Matije Vukovića, Polja, 31. oktobar, Novi Sad
1960 Lazar Trifunović, pred. kat. samostalne izložbe, Umetnički paviljon, Beograd
1970 Lazar Trifunović, Putevi i raskršća srpske skulpture, Umetnost, br. 22, s. 5-38, Beograd
1971 Miodrag B. Protić, Dvadeseti vek - savremena umetnost, pred. kat. Umetnost na tlu Jugoslavije od praistorije do danas, Grand palais, Pariz, Skenderija, Sarajevo
1972 Đorđe Kadijević, Matija, NIN, 8. oktobar, Beograd
1973 Kosta Bogdanović, Prilog mišljenju o Matiji, Izraz, januar, knj. XXXIII, s. 71-73, Sarajevo
1979 Slobodan Ristić, Izložba Matije Vukovića, Politika, 17. januar, Beograd
1982 Miodrag B. Protić, Skulptura HH veka, izd. Umetnost na tlu Jugoslavije, s. 101, Jugoslavija, Beograd, Spektar, Zagreb, Prva književna komuna, Mostar
1987 Grupa autora, Matija Vuković 1925-1985, (kat. retrospektivne izložbe), Muzej savremene umetnosti, Beograd

Izvori

Dokumentacija Muzeja savremene umetnosti, Beograd
1966 Matija Vuković, Enciklopedija likovnih umjetnosti 4, s. 561, Jugoslavenski leksikografski zavod, Zagreb
1987 Matija Vuković 1925-1985, (kat. retrospektivne izložbe), Muzej savremene umetnosti, Beograd