Grgur Vujović

Grgur Vujović
Datum rođenja11. avgust 1901.
Mesto rođenjaPožarevac

Srbija Kraljevina Srbija
Datum smrti1937. (36 god.)
Mesto smrtiSovjetski Savez Sovjetski Savez
Član KPJ od1922.

Grgur Vujović (pseudonim: Gregor; 1901. – 1937) je bio jugoslovenski revolucionar, sekretar SKOJ-a i šef tehničkog odseka Odseka za međunarodne veze u Kominterni.

Bio je najmlađi od trojice braće Vujovića, koji su svi bili aktivisti Komunističke partije. Ubijen je u staljinističkim čistkama, zajedno sa svojom braćom Vojislavom i Radomirom, i drugim vođama KPJ.

Biografija

Rođen je 11. avgusta 1901. godine u Požarevcu. Njegov otac Dimitrije je bio kovač, a majka Angelina domaćica. Pored Grgura imali su još petoricu sinova - Vojislava, Radomira, Svetislava, Trifuna i Živka.

Partijski rad

Zajedno sa starijom braćom Radomirom i Vojislavom pripadao je radničkom pokretu. Bio je član Komunističke partije Jugoslavije od 1919.[1] ili od 1922. godine.[2] Član SKOJ-a je postao 1920. godine.[2]

Tokom studija sociologije u Beču, 1922. godine je postao član Komunističke partija Austrije. Beč je tada bio centar jugoslovenske političke emigracije, i u njemu je delovao „Klub jugoslovenskih studenata marksista“. Od 1924. godine dužnost sekretara kluba je obavljao Grgur Vujović.[3] U Klubu su studenti jedni drugima održavali predavanja o raznim političkim temama, a često su gostovali i poznati strani komunisti, kao Antonio Gramši.[3]

Emigracija u SSSR

Godine 1924. je otišao u Sovjetski Savez, gde su već živela njegova braća. Po dolasku u SSSR radio je u Izvršnom komitetu Komunističke internacionale. U vreme Staljinovog obračuna sa opozicijom, njegov brat Vojislav Vujović, tada sekretar Komunističke omladinske internacionale, je pružio podršku sovjetskoj opoziciji. O tome se raspravljalo na sednici KOI 13. studenog 1926. godine, nakon čega je Grgur ovlašten da u ime delegacije balkanskih Saveza izjavi da oni, po pitanju "frakcionaške delatnosti" njegovog brata, potpuno stoje na stanovištu ruskog Centralnog komiteta.[4]

Iste 1926. godine Grgur se vratio u Jugoslaviju, gde naredne dve godine obavlja dužnost organizacionog sekretara Centralnog komiteta Saveza komunističke omladine Jugoslavije. U Biro CK SKOJ-a izabran je 7. srpnja 1926. godine, zajedno s dva legendarna skojevca — Zvonkom Šnajderom (Gvozdenom) i Mijom Oreškim (Jagićem).[5]

Oktobra 1927. godine je bio uhapšen. Početkom 1928. godine je izveden na suđenje zajedno sa još 24 komunista, među kojima su bili Otokar Keršovani, Josip Cazi, dr. Sima Marković i drugi.[6] Oslobođen je usled nedostatka dokaza.

Godine 1928. napušta Jugoslaviju i odlazi najpre u Beč, gde je radio kao dopisnik Telegrafske agencije Sovjetskog Saveza (TASS), a zatim prelazi u Moskvu. U Moskvi je bio direktor jugoslovenske škole na KUNMZ-u. Predavao je partijsku izgradnju. U svome izlagaju više puta osvrtao se na Osmu zagrebačku konferenciju i njenu ulogu borbe protiv frakcija kako desne, tako i lijeve frakcije.[7]

Grgur je 1930-ih radio u izdavačko-štamparskom preduzeću Kominterne u Moskvi, sa Karlom Štajnerom, Filipom Filipovićem, bratom Radom Vujovićem, Vladom Ćopićem i poznatim komunistima iz raznih zemalja.[8]

Do juna 1932. godine je bio u Izvršnom komitetu Komunističke omladinske internacionale (KOI), gde je izvesno vreme bio organizacioni sekretar ove organizacije, kao i sekretar Balkanskog komiteta pri Izvršnom komitetu KOI. Od 1932. do 1934. godine je bio predstavnik KP Jugoslavije u Izvršnom komitetu Kominterne.[2] Posle ovoga je ponovo bio u Komunističkoj omladinskoj internacionali.

Pogubljenje

Glavni članak: KPJ tokom Velike čistke

Kada je Karlo Štajner u toku Staljinovih čistki 1936. godine uhapšen u Moskvi, Predstavnik Komunističke partije Jugoslavije Grgur Vujović je govorio o njemu kao o hrabrom revolucionaru.[8]

Jula 1937. godine Grgur Vujović je i sam uhapšen i pogubljen. U Staljinovim čistkama stradala su i njegova braća - Vojislav Vujović (1936) i Radomir Vujović (1938).

Odlukom Vojnog kolegijuma Vrhovnog suda Sovjetskog Saveza Grgur Vujović je rehabilitovan 27. jula 1957. godine. Njegov brat Vojislav je rehabiltovan 1959, a Rade 1958. godine.

Nasleđe

Danas jedna ulica u Požarevcu nosi njegovo ime.[9]

Povezano

Izvori

  1. ↑ http://books.google.rs/books?id=EITiAAAAMAAJ&q=Grgur+Vujovi%C4%87&dq=Grgur+Vujovi%C4%87&hl=en&sa=X&ei=qmbWU8LDCer_ygP70oD4CQ&ved=0CHcQ6AEwDg
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Ivan Očak, Jugoslavenske vanpartijske emigrantske organizacije u SSSR-u između dva rata
  3. ↑ 3,0 3,1 Vera Mujbegović: BEČKE GODINE MOJIH RODITELJA
  4. ↑ http://books.google.rs/books?id=1jQiAAAAMAAJ&q=Grgur+Vujovi%C4%87&dq=Grgur+Vujovi%C4%87&hl=en&sa=X&ei=qmbWU8LDCer_ygP70oD4CQ&ved=0CD8Q6AEwBg
  5. ↑ Petar Požar, Jugosloveni žrtve staljinskih čistki (str. 221-231), Beograd, 1989.
  6. ↑ http://books.google.rs/books?id=LYflAAAAMAAJ&q=Grgur+Vujovi%C4%87&dq=Grgur+Vujovi%C4%87&hl=en&sa=X&ei=qmbWU8LDCer_ygP70oD4CQ&ved=0CMMBEOgBMBo
  7. ↑ http://books.google.rs/books?id=HQsKAQAAIAAJ&q=Grgur+Vujovi%C4%87&dq=Grgur+Vujovi%C4%87&hl=en&sa=X&ei=qmbWU8LDCer_ygP70oD4CQ&ved=0CE4Q6AEwCA
  8. ↑ 8,0 8,1 Karlo Štajner - 7000 dana u Sibiru
  9. ↑ http://pozarevac.mapa.in.rs/ulice/grgura-vujovica

Literatura

Portal RRPJ
  • Branislav Gligorijević Između revolucije i dogme - Vojislav Vujović u Kominterni. „Spektar“ Zagreb, 1983. godina.
  • Srpski biografski rečnik (knjiga druga). „Matica srpska“, Novi Sad 2006. godina.