Anarhizam u Grčkoj
| Serija članaka o filozofiji na temu: Anarhizam | |||||||
 | |||||||
Teorija i praksa
Pitanja
Historija
Kultura
Ekonomija
Popis Srodne teme
|
Grčka ima bogatu tradiciju anarhizma koja datira još iz sredine 19. vijeka, a koja je našla odraza i na današnje vrijeme. Iako je u to vrijeme bila siromašna i ekonomski zaostala sredina, već tada se pokazala plodnim tlom za anarhističke ideje koje su, zahvaljujući mediteranskom položaju i brojnoj grčkoj dijaspori, dolazile iz zapadnoevropskih država.
Kao jedan od prvih grčkih anarhista se navodi Emanuel Dadaglou, trgovac rodom iz Smirne koji je došao u doticaj sa italijanskim libertarijancima i anarhistima prognanim iz tadašnje Kraljevine Dviju Sicilija. Zajedno s italijanskim anarhistom Amilcarem Ciprianijem Dadaglou je godine 1862. sudjelovao u revoluciji kojom je svrgnut grčki kralj Oto. Dadaglou je nakon toga otišao u Italiju i sudjelovao u nizu anarhističkih organizacija, a u Napulju se upoznao sa prostitutkom Marijom Pantazi koja će mu postati životna družica, a nakon njegove smrti 1870. godine jedna od glavnih širitelja anarhističkih ideja po Grčkoj. Na Jonskim Otocima su, pak, djelovali Mikelis Avlichos i Nikolas Konemnenos, od kojih je prvi za vrijeme studija u Švicarskoj prihvatio ideje Bakunjina i Pjotra Kropotkina.
Godine 1876. je u Patrasu osnovano "Demokratsko udruženje", grupa koju su činili lokalni anarhisti. Slične organizacije, mnoge od kojih su uz anarhističke imale i socijalističke ideje, su se u sljedećih nekoliko decenija osnivale u raznim grčkim gradovima. Godine 1882. je s radom započeo i prvi anarhistički list Epi ta proso, koji je djelovao sve do 1898. S obzirom da je u to vrijeme nije postojala jasna podjela između anarhista i socijalista, mnoge od važnih ličnosti tadašnjeg radničkog pokreta, kao Marinos Antypas, grčki anarhisti danas smatraju svojim istomišljenicima i pretečama. Najpoznatiji grčki anarhist iz tog perioda je, međutim, bio Alexandros Schinas, koji je u ljeto 1913. godine u nikada razjašnjenim okolnostima ubio kralja Đorđa I.
Prvi svjetski rat i oktobarska revolucija su, kao i u mnogim drugim zemljama, nanijele težak udarac anarhizmu, s obzirom da su mnogi dotadašnji radikalna ljevica|lijevi radikali prigrlili komunizam. Usprkos toga su i nakon tog perioda u Grčkoj djelovale anarhosindikalističke organizacije, čiji su predstavnici kasnije bili metom represije u doba Metaxasove diktature i osovinske okupacije u drugom svjetskom ratu. Konačni udarac tradicionalnom anarhističkom pokretu je zadala Komunistička partija Grčke (KKE) koja je borbu protiv okupatoru, a kasnije i građanski rat, iskoristila za krvave obračune s anarhistima i trockistima.
Nakon završetka rata i poraza komunista, anarhizam je u Grčkoj prestao postojati, te se očuvao jedino u djelima nekolicine pjesnika u egzilu. Novi poticaj su, međutim, dali burna društvena previranja u Evropi i svijetu krajem 1960-ih, odnosno pojava tzv. Nove ljevice. Anarhizam se javlja kao jedna od njegovih struja, odnosno alternativa već tada kompromitiranoj komunističkoj ideologiji sovjetskog tipa. U Grčkoj su tome poticaj dali dolazak na vlast pukovničke hunte 1967. godine te protesti u Parizu 1968. gdje je sudjelovao veliki broj grčkih studenata. Mnogi od njih su nakon povratka u Grčku postali predvodnici radikalnog studentskog pokreta za rušenje diktature, ali i tradicionalnih institucija države. Taj će pokret svoju kulminaciju doživjeti u ustanku na atenskoj Politehnici godine 1973. čije je krvavo gušenje dovelo do pada vojne hunte.
Povratak demokracije u Grćku, međutim, nije dovelo do smanjenja radikalizma među grčkim studentima, pa su Atena i mnogi drugi grčki gradovi decenijama nakon toga poprišta demonstracija, ali i terorističke aktivnosti uperenih protiv kapitalizma i institucija države. U posljednje vrijeme se anarhističke ideje dovode u vezu s protestima koji su otpočeli u jesen 2008. godine.
Vanjske veze
Anarhizam u Grčkoj na Wikimedijinoj ostavi
- (en) Insurrection v.s. Organization: Reflections from Greece on a Pointless Schism - Analysis by Peter Gelderloos
