Witold Małcużyński

Witold Małcużyński

Witold Małcużyński (ok. 1935)
Data i miejsce urodzenia	10 sierpnia 1914 Koziczyna(inne języki)
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1977 Palma de Mallorca
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	muzyk
Wydawnictwo	Columbia, EMI, Polskie Nagrania
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Witold Małcużyński (ur. 10 sierpnia 1914 w Koziczynie(inne języki)^[1][2] (ob. lit. Kazokinė) na Wileńszczyźnie koło Święcian, zm. 17 lipca 1977 w Palma de Mallorca) – polski pianista, laureat III nagrody na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina (1937)^[3].

Życiorys

Młodość i wykształcenie

Urodził się w rodzinie Witolda i Marii z Bortkiewiczów^[4], jego młodszym bratem był Karol Małcużyński, poseł na Sejm i dziennikarz. Na fortepianie zaczął grać w wieku pięciu lat, ale systematyczną naukę podjął, mając lat dziewięć. W latach 1929–1932 uczył się w Konserwatorium Warszawskim w klasie Jerzego Lefelda^[5]. W 1932 zdał maturę w Gimnazjum im. Jana Zamoyskiego w Warszawie^[6] i został studentem kursu wyższego w Konserwatorium Warszawskim u Józefa Turczyńskiego. W tym czasie rozpoczął także studia prawnicze i filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, z których jednak zrezygnował. W 1936 ukończył z wyróżnieniem studia w konserwatorium^[5].

Początki kariery

W 1936 został laureatem Międzynarodowego Konkursu Muzycznego w Wiedniu (V nagroda) oraz zadebiutował w Filharmonii Warszawskiej^[5]. W 1937 otrzymał III nagrodę na III Konkursie Chopinowskim w Warszawie.

Po konkursie wyjechał do Paryża i przez kilka miesięcy pobierał lekcje u Marguerite Long i Isidora Philippa. W 1938 wrócił do Polski i odbył tournée po kraju^[7]. Pod koniec lata 1939 wyjechał do Paryża, by poślubić francuską pianistkę, Colette Gaveau, poznaną podczas konkursu chopinowskiego^[8].

Okres II wojny światowej

Na początku II wojny światowej przebywał w Paryżu. Zgłosił się do Wojska Polskiego we Francji i dzięki interwencji Ignacego Paderewskiego otrzymał przydział do pracy artystyczno-propagandowej w obozach wojskowych^[1]. W styczniu 1940 dał swój pierwszy koncert w Paryżu. W tym samym roku wyjechał wraz z żoną w zaplombowanym wagonie kolejowym do Lizbony. Stamtąd małżeństwo popłynęło statkiem do Argentyny. W listopadzie 1940 dał pierwszy koncert w Buenos Aires^[7]. W latach 1940–1942 koncertował z powodzeniem w wielu krajach Ameryki Południowej. Dzięki zyskanej sławie przybył na zaproszenie Yehudi Menuhina do Stanów Zjednoczonych i w kwietniu 1942 wystąpił w nowojorskiej Carnegie Hall. Przez następne trzy lata występował w wielu amerykańskich miastach (Nowy Jork, Boston, Chicago, San Francisco) z wieloma słynnymi dyrygentami^[1]. W marcu 1945 Małcużyński^[9] dotarł transportem wojskowym do Anglii^[7].

Dalsza kariera

W 1949 odbył światowe tournée z programem chopinowskim z okazji 100. rocznicy śmierci kompozytora. Wystąpił wtedy m.in. w Australii, Nowej Zelandii, Indiach i Sri Lance^[10]. W 1958 po raz pierwszy po wojnie przyjechał do Polski^[11]. Zagrał w Warszawie, Katowicach, Krakowie i Poznaniu. W 1960 odbył kolejne światowe tournée, tym razem z okazji 150. rocznicy urodzin Chopina (w tym okresie dał ok. 150 koncertów)^[1].

Był jurorem międzynarodowych konkursów pianistycznych. Trzykrotnie zasiadał w jury Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1960^[12], 1970^[13], 1975^[14]). Był też jurorem Międzynarodowego Konkursu im. Marguerite Long i Jacques’a Thibauda w Paryżu (1946, 1955, 1960, 1965, 1977) oraz Międzynarodowego Konkursu im. Magdy Tagliaferro w Paryżu (1960)^[1].

Przyczynił się do zwrotu Polsce przez władze kanadyjskie skarbów wawelskich i pamiątek narodowej kultury, które na okres wojny zostały wywiezione za ocean na przechowanie.

Został odznaczony m. in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (pośmietnie, 1977)^[15] oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski^[1].

Śmierć

Zmarł na Majorce 17 lipca 1977. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w alei zasłużonych (1 rząd, 31 miejsce)^[16].

Informacje dodatkowe

• Był pierwszym Polakiem uczącym się (w latach 50. i 60. XX wieku) jogi metodą B.K.S. Iyengara^[17], którą stosował podczas przygotowań do koncertów.

Repertuar i dyskografia

Repertuar

Dysponował bogatym repertuarem, w którym znajdowały się utwory m.in. Fryderyka Chopina, Ferenca Liszta, Piotra Czajkowskiego, Johannesa Brahmsa, Karola Szymanowskiego, Aleksandra Skriabina, Claude’a Debussy’ego, Siergieja Rachmaninowa, Beli Bartóka i Siergieja Prokofiewa^[1]. Nagrywał m.in. dla wytwórni Columbia i EMI^[10].

Wybrana dyskografia (CD)

Pozostawił wiele nagrań^[18], wśród których znalazły się:

Upamiętnienie

Jego imieniem nazwano ulice w Białogardzie, na warszawskim Natolinie^[19][20], gdańskim osiedlu Suchanino^[21], w radomskim Pruszakowie^[22], Kościerzynie, Zielonce^[23], Słupsku i Jeleniej Górze.

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Dybowski: Laureaci Konkursów Chopinowskich w Warszawie. Warszawa: Selene, 2005, s. 102–108. ISBN 83-910515-1-X.
• Stefan Wysocki: Wokół Konkursów Chopinowskich. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1987. ISBN 83-212-0443-0.
• R. Hauer, B. Gavoty, Malcuzynski, Kister, Genewa 1957
• Liczący 70 kart zbiór korespondencji Witolda Małcużyńskiego z Jerzym Giedroyciem przechowywany jest w archiwum Instytutu Literackiego w Maisons-Laffitte. Sygnatura: Korespondencja Redakcji - teka 455