Transpiracja szparkowa

Transpiracja szparkowa – transpiracja zachodząca poprzez aparaty szparkowe. Para wodna początkowo znajdująca się w przestrzeniach międzykomórkowych przedostaje się do komory powietrznej i na drodze dyfuzji, przez szparki wydostaje się na zewnątrz. Udział tego rodzaju transpiracji jest zwykle wysoki – 80%^[1] transpiracji ogółem. Parowanie szparkowe może wykazywać rytmikę dobową w związku z cyklem zamykania i otwierania szparek przez rośliny. Jest to zależne od:

• zawartości wody w roślinie,
• wilgotności powietrza,
• temperatury,
• światła.

Mechanizm transpiracji

Dyfuzja przez szparki jest bardzo efektywnym sposobem wymiany gazowej w roślinie. Osiąga znacznie wyższą wartość, niż gdyby odbywała się jedną dużą powierzchnią równą sumie powierzchni szparek. Jest to spowodowane przez zjawisko zwane efektem brzeżnym dyfuzji, wyrażanym przez prawo Stephana^[2] mówiące, że parowanie przez małe otwory nie jest proporcjonalne do ich powierzchni, lecz średnicy. Dyfuzja jest, bowiem większa przy brzegach otworu niż w jego środku. W środku otworu możliwe są dla wielu cząsteczek tylko tory dyfuzyjne prostopadłe do powierzchni otworu natomiast na jego brzegach cząsteczki mogą również dyfundować na boki, po torach ukośnych do powierzchni^[3].

Para wodna po przejściu przez otwory aparatów szparkowych przemieszcza się do przyległej warstwy powietrza (warstwa graniczna) i dopiero stąd – do otwartego powietrza. Wiatr, powodując wymianę powietrza, usuwa parę wodną z warstwy granicznej i przyspiesza parowanie.

Przypisy