Rozbicie więzienia w Opatowie
II wojna światowa | |||
Czas | 12 marca 1943 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Terytorium | Polska pod okupacją III Rzeszy (Generalne Gubernatorstwo) | ||
Przyczyna | plan uwolnienia osób więzionych przez reżim III Rzeszy | ||
Wynik | uwolnienie 80 osób | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Siły | |||
| |||
Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski | |||
50°48′18″N 21°25′29″E/50,805000 21,424722 |
Rozbicie więzienia w Opatowie – akcja przeprowadzona przez oddział partyzancki „Jędrusie” 12 marca 1943; atak, o którego przeprowadzeniu zadecydował Antoni Żółkiewski ps. „Lin” miał na celu uwolnienie osób przetrzymywanych w więzieniu w Opatowie przez okupacyjny reżim III Rzeszy[1].
Historia
11 marca 1943 roku reżim III Rzeszy po przegranej bitwie stalingradzkiej przeprowadzili w całej Polsce masowe aresztowania. Wielu spośród aresztowanych na ziemi opatowskiej stanowili członkowie oddziału „Jędrusie”. Decyzję o uwolnieniu aresztowanych w więzieniu w Opatowie podjął Antoni Żółkiewski ps. „Lin”[2], a odpowiedzialna za wykonanie rozkazu została Komenda Obwodu AK Opatów. Komendant tego obwodu zwrócił się po pomoc do „Jędrusiów”. Przywódca „Jędrusiów” Józef Wiącek ps. „Sowa” po rozmowie z komendantem placówki AK z Iwanisk, porucznikiem Chodurskim, podjął błyskawiczną decyzję o uwolnieniu aresztowanych[3]. Członkowie „Jędrusiów” mieli stanowić grupę uderzeniową, zaś żołnierze z miejscowej placówki Armii Krajowej mieli ubezpieczać akcję i osłaniać wycofujących się więźniów. Ostatecznie musiano jednak zrezygnować z ubezpieczenia od strony budynku, gdzie mieściły się żandarmeria, punkt obserwacyjno-lotniczy i koszary[3]. Bramę więzienia wysadzili Józef Wiącek ps. „Sowa” i Zbigniew Kabata ps. „Bobo”. Brama została wysadzona dopiero w czasie drugiego wybuchu, pierwszy tylko naruszył zawiasy. Strażnicy więzienni poddali się i z cel wypuszczono więźniów (część uwolnionych dołączyła do „Jędrusiów”). W czasie akcji wykonano wyrok na volksdeutschu Winnickim (komendant AK wydał na niego wyrok śmierci), zastępcy Landrata w Opatowie[4][5]. W wyniku akcji uwolniono około 80 osób, które miano wkrótce przewieźć do Ostrowca Świętokrzyskiego[6]. 29 marca 1943 roku oddział „Jędrusiów” przeprowadził akcję rozbicia więzienia w Mielcu[3], w wyniku której uwolniono 180 osób[7].
Upamiętnienie
- Przy bramie więziennej w Opatowie znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca rozbicie więzienia w Opatowie[3].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ RafałR. Staszewski RafałR., Tygodnik Nadwiślański – Rocznica spektakularnej akcji Jędrusiów, 18 marca 2021, s. 21 .
- ↑ Opatów: 76 lat temu oddział „Jędrusie” uwolnił więźniów. [online], Radio Leliwa, 12 marca 2019 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
- ↑ a b c d 70. rocznica rozbicia więzienia w Opatowie [online], Mielczanie, 12 marca 2013 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
- ↑ 12 marca 1943 r. Oddział partyzancki „Jędrusie” rozbił więzienie w Opatowie i uwolnił 80 więźniów [online], nowahistoria.interia.pl [dostęp 2021-03-22] (pol.).
- ↑ Opatów. Rocznica brawurowego rozbicia niemieckiego więzienia przez oddział „Jędrusiów” [online], Nove Miasto, 12 marca 2021 [dostęp 2021-03-22] (pol.).
- ↑ RafałR. Staszewski RafałR., Tygodnik Nadwiślański – Rocznica spektakularnej akcji Jędrusiów, 18 marca 2021, s. 21 .
- ↑ 29 marca. W 1943 roku oddział podziemia rozbił więzienie w Mielcu, uwalniając 180 osób [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 2022-08-16] (pol.).