Roger Caillois

Niektóre z zamieszczonych tu informacji wymagają weryfikacji.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Roger Caillois

Data i miejsce urodzenia

3 marca 1913
Reims

Data i miejsce śmierci

21 grudnia 1978
Kremlin-Bicêtre

Zawód, zajęcie

krytyk literacki, socjolog i filozof

Multimedia w Wikimedia Commons

Roger Caillois fr: ʀɔʒe kajwa (ur. 3 marca 1913 w Reims, zm. 21 grudnia 1978 w Kremlin-Bicêtre) – francuski intelektualista, krytyk literacki, socjolog i filozof.

Życiorys

Już we wczesnym dzieciństwie Rogera rodzina Caillois przeprowadziła się do Paryża – to właśnie tutaj Roger podjął naukę w prestiżowym Lycée Louis-le-Grand, elitarnej szkole przygotowującej absolwentów do podjęcia nauki na najlepszych uniwersytetach. Po ukończeniu liceum Caillois wstąpił do École normale supérieure, którą ukończył w roku 1933. Naukę kontynuował w École pratique des hautes études, gdzie dane mu było spotkać takich luminarzy francuskiego życia umysłowego, jak Georges Dumézil, Alexandre Kojève i Marcel Mauss.

W latach tuż przed wybuchem II wojny światowej Caillois coraz bardziej odczuwał pokrewieństwo z ruchem lewicowym, zwłaszcza jeśli chodzi o jego przekonania antyfaszystowskie – w 1936 roku wraz z innymi powołał do życia antyfaszystowską grupę Contre-Attaque. Również w tym okresie przystąpił do paryskiej awangardy intelektualnej – poznał Georges’a Bataille’a; razem z nim oraz Michelem Leiris i Jules’em Monnerotem założył Collège de Sociologie, stowarzyszenie skupiające intelektualistów, prowadzące działalność wykładową na zasadach samokształcenia. Collège de Sociologie – stworzone w jakiejś mierze na zasadzie reakcji na surrealizm – chciało odejść od surrealistycznego fantazjowania o życiu, skupiając się na sile obrzędu oraz innych aspektach życia społecznego. Caillois sam był dobrym przykładem takiego podejścia, zajmując się bowiem sacrum, antropologię wiązał z socjologią. Caillois pisał też do założonego przez Bataille’a czasopisma Acéphale (1936–1939).

W 1939 roku Caillois wyjechał z Francji do Argentyny, gdzie mieszkał aż do końca II wojny światowej. W latach tych uczestniczył w ruchu antyfaszystowskim na ziemi amerykańskiej jako wydawca antynazistowskich czasopism. Powołał do życia Institut français de Buenos-Aires. W roku 1948 podjął pracę w UNESCO, w związku z czym wiele podróżował. W roku 1971 został powołany do Akademia Francuska. Caillois wydawał Diogenes – czasopismo interdyscyplinarne powołane do życia przez UNESCO, oraz La Croix du Sud – serię książek współczesnych autorów południowoamerykańskich.

Koncepcje i publikacje

Caillois zajmował się m.in. paralelizmami pomiędzy formami mineralogicznymi i formami ekspresji wyobrażeń ludzkich. Znany jest również jako autor sześciu fundamentalnych reguł gry/zabawy: 1. gracze spotykają się dobrowolnie; 2. zabawa jest nieproduktywna; 3. jest ona „wydarzeniem” ograniczonym miejscem i czasem; 4. stanowi proces określony regułami; 5. w jej trakcie człowiek żyje w rzeczywistości fikcyjnej; 6. jest to proces otwarty, a jego koniec jest niepewny.

Bibliografia prac w oryginale

L’Homme et le sacré (1939)
Puissances du roman (1942)
La Communion des forts, études sociologiques (1944)
Les Impostures de la poésie (1945)
Le Rocher de Sisyphe (1946)
Vocabulaire esthétique (1946)
Babel, orgueil, confusion et ruine de la littérature (1948)
Quatre essais de sociologie contemporaine (1951)
L’Incertitude qui vient des rêves (1956)
Art poétique. Commentaires. Préface aux poésies. L’Énigme et l’image. Suivi de traductions de la ‘Vajasameyi Samhita’ (XXIII, 45-62) par Louis Renou, du ‘Heidreksmal’ et de ‘Sonatorrek’, par Pierre Renauld (1958)
Les Jeux et les hommes: le masque et le vertige (1958)
Méduse et Cie (1960)
Ponce Pilate, récit (1961)
Esthétique généralisée (1962)
Bellone ou la pente de la guerre (1963)
Le Mimétisme animal (1963)
Instincts et société, essais de sociologie contemporaine (1964)
Au cœur du fantastique (1965)
Pierres (1966)
L’Écriture des pierres (1970)
La Dissymétrie (1973)
La Pieuvre: essai sur la logique de l’imaginaire (1973)
Approches de la poésie: les impostures de la poésie, aventure de la poésie moderne, art poétique, reconnaissance à Saint-John Perse, résumé sur la poésie, ouverture (1978)
Le Champ des signes: récurrences dérobées, aperçu sur l’unité et la continuité du monde physique, intellectuel et imaginaire, ou premiers éléments d’une poétique généralisée (1978)
Le Fleuve Alphée (1978)
Approches de l’imaginaire (1979)

Tłumaczenia na język polski

Książki:

Człowiek i sacrum, wyd. I: Warszawa 1995, Oficyna Wydawnicza Volumen, s. 214, ISBN 83-85218-99-8; wyd. II Warszawa 2009, Oficyna Wydawnicza Volumen, s. 246, ISBN 978-83-7233-49-9 (L’Homme et le sacré 1939)
Siła powieści, Gdańsk 2008, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, ISBN 978-8-7326-503-5 (Puissances du roman 1942)
Gry i ludzie, Warszawa 1997, Oficyna Wydawnicza Volumen, s. 180, ISBN 83-86857-24-2 (Les Jeux et les hommes: le masque et le vertige 1958)
Poncjusz Piłat, Warszawa 1977, Państwowy Instytut Wydawniczy (Ponce Pilate, récit 1961)
W sercu fantastyki, tłum. Maryna Ochab, Gdańsk 2005, Wyd. słowo/obraz terytoria, s. 184, ISBN 83-7453-701-9 (Au cœur du fantastique 1965)

Antologie tekstów:

Odpowiedzialność i styl, eseje – wybór Macieja Żurowskiego, słowo wstępne Jana Błońskiego, przeł. Jan Błoński i inni, Warszawa 1967, Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 364 (zawiera m.in. esej Od baśni do Science Fiction)
Żywioł i ład, wybór tekstów Andrzej Osęka, przeł. Anna Tatarkiewicz, przedm. Mieczysław Porębski, Warszawa 1973, Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 472

Teksty w periodykach:

Definicja fantastyki, „Twórczość” 1958, nr 10, s. 96
Chłód i żar, Dynamika dysymetrii, Fedra i mitologia i inne teksty, w Literatura na Świecie, 1975, nr 1 (45)

Bibliografia

The Edge of Surrealism: A Roger Caillois Reader, Edited by Claudine Frank, Duke University Press 2003.

Linki zewnętrzne

Zdjęcie Rogera Caillois (1). www2.ville-vichy.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-17)].
Zdjęcie Rogera Caillois (2)
Strona ze zdjęciem w młodszym wieku
Strona ze zdjęciem i biografią (j. franc.). academie-francaise.fr. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-27)].
Strona ze zdjęciem (j. franc.)

Kontrola autorytatywna (osoba):