Pręgierz
![]() | Ten artykuł dotyczy słupa do wymierzania kar. Zobacz też: Pręgierz – skała wspinaczkowa w Dolinie Szklarki. |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/2017_Pr%C4%99gierz_we_Wroc%C5%82awiu_2.jpg/220px-2017_Pr%C4%99gierz_we_Wroc%C5%82awiu_2.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Pranger_Poznan.jpg/220px-Pranger_Poznan.jpg)
Pręgierz (niem. Pranger) – słup stojący przeważnie przed ratuszem dawnych miast, służący do wymierzania kar.
Do pręgierza wiązano oszustów dla pokazania ich ludowi, i winowajców, skazanych na hańbę publiczną, chłostę lub wyświecenie, czyli wygnanie z miasta (nazwa wzięła się stąd, że pachołkowie miejscy wyprowadzali skazanego za bramy ze światłem). W mniejszych miastach były pręgierze drewniane, w większych kamienne; czasem na szczycie zdobione postacią rycerza z podniesionym mieczem, np. pręgierz w Poznaniu. Bywały również zdobione maszkaronami (np. w Szydłowcu).
Jednak wielkość miasta nie zawsze miała znaczenie dla materiału użytego do wykonania pręgierza. Za przykład mogą posłużyć dwa miasta: Lwówek Śląski i jeszcze mniejszy Lubomierz na Dolnym Śląsku (do dziś zachował się kamienny pręgierz z pierwszej połowy XVI wieku, znajdujący się obok ratusza miejskiego), a nawet niewielki zamek na górze Chojnik koło Jeleniej Góry (kamienny pręgierz stoi tam do dziś na dziedzińcu obok sali sądowej). Drewniane pręgierze dominowały w okresie średniowiecza, natomiast od czasów nowożytnych wiele z nich zamieniano na kamienne. Drewniane popularne były długo na wsiach, w niektórych majątkach szlacheckich.
Przy każdym pręgierzu znajdowała się żelazna kuna, do przymykania przestępcy na czas kary.
Zobacz też
- dyby
- gąsior
- kłoda
- kuna
- kamienie hańbiące
Bibliografia
- Aleksander Brückner, Encyklopedia staropolska, PWN, Warszawa 1990, wyd. pierwsze fotooffsetowe.
- Zygmunt Gloger, Encyklopedia staropolska, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972, wyd. II.
![]() | Zobacz multimedia związane z tematem: Pręgierz |
![]() | Zobacz hasło pręgierz w Wikisłowniku |
- GND: 4175589-3
- NKC: ph1156077
- Catalana: 0094512
- DSDE: kag