Peltasta

Peltasta (stgr. πελταστής peltastēs, lm πελτασταί peltastái) – w starożytnej Grecji lekkozbrojny piechur walczący za pomocą krótkiej włóczni (oszczepu) i wyposażony w lekką tarczę.

Peltastów rekrutowano początkowo z plemion trackich, z czasem jednak nazwa ta stała się synonimem charakterystycznej formacji zbrojnej, niezależnie od miejsca pochodzenia żołnierzy. Peltasta zazwyczaj był uzbrojony w kilka-kilkanaście oszczepów o długości ok. 1-1,6 m, przeznaczonych do miotania, lekką tarczę, skórzane nagolennice, krótki miecz i niekiedy hełm. Jego tarcza wykonana z wikliny obciągniętej skórą, miała kształt owalu (średnica ok. 0,6 m) z jednym lub dwoma półksiężycowatymi wycięciami; od jej nazwy (gr. πέλτη, péltē) powstała nazwa tej piechoty.

Peltaści operowali razem z innymi typami lekkozbrojnej greckiej piechoty (łucznikami, procarzami). Osłaniali formującą się na polu bitwy falangę i nękali z dystansu hoplitów przeciwnika. Lżejsze niż u hoplity uzbrojenie pozwalało im na łatwe unikanie ataków ciężkozbrojnych piechurów. Było jednak na tyle skuteczne, że w walce wręcz zapewniało przewagę nad innymi typami lekkozbrojnych. Taktyka peltastów osiągnęła dojrzałość podczas wojen peloponeskich, gdy zdarzało się, że rozstrzygali oni o losach bitwy (np. podczas walk o Sfakterię, pod Lechajon).

 Osobny artykuł: Tarcza Amazonek.

Po śmierci Aleksandra Wielkiego, w królestwie Macedonii rządzonym przez Antygonidów, mianem tym określano zawodowe oddziały uderzeniowe wyposażone we włócznie i tarcze. Prawdopodobnie były one formacją pochodną od hypaspistów^{[potrzebny przypis]}.

Bibliografia

• John Warry: Armie świata antycznego. Warszawa: Wydawnictwo 69 / Cinderella Books, 1995.
• Ryszard Kulesza: Ateny – Sparta 431-404 p.n.e. Warszawa: Bellona, 1997.
• Krzysztof Kęciek: Kynoskefalaj 197 p.n.e. Warszawa: Bellona, 2002, ISBN 83-11-09471-3, OCLC 749275933
• Ksenofont: Historia grecka (tłum. W. Klinger). Wrocław: Ossolineum, 1958.
• Tukidydes: Wojna peloponeska (tłum. i przedmowa K. Kumaniecki). Warszawa: Czytelnik, 1988.

Zobacz hasło peltasta w Wikisłowniku