Opoczno

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: Opoczno (ujednoznacznienie).
Opoczno
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Zamek Kazimierzowski w Opocznie, obecnie Muzeum Regionalne
Herb Flaga
Herb Flaga
Dewiza: Nasza historia i dzień dzisiejszy jest naszą dumą
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

opoczyński

Gmina

Opoczno

Data założenia

1191 (Kościół św. Magdaleny)

Prawa miejskie

XIV w.

Burmistrz

Michał Konecki

Powierzchnia

26,99[1] km²

Wysokość

190 m n.p.m.

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


21 060[2]
850,9 os./km²

Strefa numeracyjna

(+48) 44

Kod pocztowy

26-300

Tablice rejestracyjne

EOP

Położenie na mapie gminy Opoczno
Mapa konturowa gminy Opoczno, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Opoczno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Opoczno”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Opoczno”
Położenie na mapie powiatu opoczyńskiego
Mapa konturowa powiatu opoczyńskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Opoczno”
Ziemia51°22′38″N 20°17′13″E/51,377222 20,286944
TERC (TERYT)

1007044

SIMC

0967943

Urząd miejski
ul. Staromiejska 6
26-300 Opoczno
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Opoczno (ros. Опочно, jid. ‏אפאטשנא‎, hebr. ‏אופוצ'נו‎) – miasto w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Opoczno. Położone nad rzekami Wąglanką i Drzewiczką, na krańcu Wyżyny Przedborskiej, historycznie w Małopolsce a dokładnie w Ziemi Radomskiej. Stare Opoczno i Nowe Opoczno były miastami królewskimi Korony Królestwa Polskiego[3]. Miasto królewskie w powiecie opoczyńskim województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVI wieku[4].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 roku miasto liczyło 21 060 mieszkańców[2].

Położenie

Miasto leży we wschodniej części województwa łódzkiego, w północnej części mezoregionu Wzgórza Opoczyńskie[5], szerzej na pograniczu Wyżyny Małopolskiej i Niziny Mazowieckiej, u ujścia rzeki Wąglanki do Drzewiczki – prawego dopływu Pilicy.

Historycznie należy do Małopolski (dokładnie Ziemia Radomska). Leżało w ziemi sandomierskiej, następnie w województwie sandomierskim, gdzie było siedzibą powiatu. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. piotrkowskiego, zaś przed 1975 r. do woj. kieleckiego.

Historia

 Osobny artykuł: Targ w Opocznie.
  • 1191 – wymienienie drewnianego kościoła pw. św. Magdaleny[6]
  • 1284 – wzmianka o miejscowości Opoczno w związku z przypisaniem osady przez Leszka Czarnego do kolegiaty sandomierskiej
  • 1347 – przeniesienie osady z kościołem św. Marii Magdaleny ze Staromieścia (w rejonie dzisiejszego cmentarza parafialnego) na obecne miejsce
  • 1349 – Kazimierz Wielki wymienia Opoczno w dokumencie jako miejscowość leżącą na drodze kupieckiej z komorą celną. Opoczno leżało na skrzyżowaniu drogi z Torunia do Lwowa oraz z Wrocławia do Włodzimierza
  • 1365 – przywilej Kazimierza Wielkiego przenoszący miasto Opoczno z prawa średzkiego na prawo magdeburskie[7]
  • Pierwszym starostą miasta w 1368 został Sobek z Wyszkowic
  • 1405 – na terenie miasta został zbudowany szpital (budynek obecnie nie istnieje, spłonął w pożarze miasta w roku 1462). Instytucji sfinansowanej przez wójta opoczyńskiego Jana Hanko Kiełbasę nadano nazwę Szpital Świętego Ducha i świętego Leonarda a prowadzeniem szpitala zajmowali się zakonnicy z Zakonu Ducha Świętego, który istniał w Opocznie do kasaty w roku 1864[8][9]
  • 1409, 1413, 1414, 1432 – na zamku w Opocznie przebywał król Władysław Jagiełło
  • Rozwój miasta nastąpił w okresie od XIV do XVI wieku
  • XV – XVIII w. – miejsce sądów szlacheckich: ziemskiego i grodzkiego[10]
  • 1440 – sprzedanie przez króla starostwa Mszczujowi ze Skrzynna herbu Łabędź za 400 grzywien
  • 1459 – król przeniósł zastaw Opoczna z rąk Jana Mszczujowica ze Skrzynna w ręce kasztelana radomskiego Eustachego ze Sprowy
  • 1478 – po śmierci Eustachego ze Sprowy prawa do dochodów ze starostwa przeszły na jego synów Jana i Stanisława Odrowążów ze Sprowy
  • 1483 – wielki pożar miasta, w związku z czym król zwolnił mieszczan z podatków na 8 lat
  • 1550 – za zgodą króla Zygmunta Augusta miasto zostało wyposażone w sieć wodociągów[9]
  • 1555 – starostwo wykupił za zgodą króla stolnik sieradzki Wincenty Przerembski
  • 1582 – Opoczno uzyskało przywilej de non tolerandis Judaeis[11].
  • 1646 – w Opocznie wybudowana została synagoga
  • 1655, 11 września – pod miastem doszło do potyczki pomiędzy wojskami polskimi i szwedzkimi pod dowództwem feldmarszałka Wittenberga[12]. W wyniku trwających wojen szwedzkich miasto zostało zniszczone
  • 1787 – na zamku w sali sądowej owacyjnie przywitany został król Stanisław August Poniatowski
  • 1793 – wybudowanie nowego murowanego parterowego dworu starostwa w Opocznie-Starostwie
  • przed 1800 – wybudowanie przez społeczność żydowską synagogi
  • 1795 – wcielenie do zaboru austriackiego
  • 1809 – miasto włączone do Księstwa Warszawskiego
  • 1815 – miasto w zaborze rosyjskim (w ramach Królestwa Polskiego)[13]
  • 1874 – odbudowa zamku na starych fundamentach
  • 1880 – uruchomiono produkcję płytek ceramicznych, dziś znanych pod marką „Opoczno” lub „Opoczno S.A.”
  • Kolejnym trudnym dla miasta okresem są lata 1891–1893, kiedy wybucha epidemia cholery
  • 1885–1890 – budowa linii kolejowej[14]
  • 1900 – w Opocznie powstała Ochotnicza Straż Ogniowa
  • 1910 – na terenie miasta zbudowano sieć elektryczną
  • maj 1915 – do miasta wkraczają węgierskie oddziały gen. Hermana von Kövessa
  • 2 sierpnia 1919 – miasto w wyniku ustalenia nowego podziału administracyjnego zostało przyłączone do województwa kieleckiego
  • 1 kwietnia 1939 – Opoczno zostaje włączone do województwa łódzkiego
  • listopad 1940 – utworzenie przez Niemców getta dla ludności żydowskiej[15]. Przebywało w nim ok. 4000 osób z Opoczna i okolic[15]. W lipcu 1942 ok. 400 osób wywieziono do Skarżyska-Kamiennej, w październiku 1942 ok. 3000 do obozu zagłady w Treblince[15]. W trzech egzekucjach na terenie getta zamordowano ok. 250 osób[15]. Zostało ono zlikwidowane w styczniu 1943[15].
  • lipiec 1942 - grupa konspiracyjna miejscowych Żydów oraz partyzantów z Gwardii Ludowej przecina linię telefoniczną w mieście i rozbraja polskich kolaboracyjnych „granatowych” policjantów, a także konfiskuje pieniądze z kasy miejscowego Judenratu przeznaczone na podatki dla Niemców[16]
  • 1945 - miasto zostało zdobyte przez wojska Armii Czerwonej, co zakończyło okres okupacji niemieckiej[17].
  • 1953 – otwarta zostaje pierwsza linia autobusowa PKS
  • maj 1979 – otwarty zostaje Miejski Dom Kultury
  • 1962 – w 20 rocznicę powstania PPR w Alei Sportowej odsłonięto obelisk ku czci ofiar hitlerowskiego terroru w rejonie Opoczna[18]
  • luty 1990 – ukazuje się pierwszy numer tygodnika zatytułowanego „Opoczyńskie Wieści”
  • 1994 – powstaje czasopismo „Nowe Echa” skierowane do mieszkańców gminy Opoczno
  • 1999 – miasto podczas reformy administracyjnej staje się stolicą nowego powiatu opoczyńskiego; w ramach reformy szkolnictwa w mieście utworzono dwa gimnazja
  • Na początku roku 2000 honorowym obywatelem miasta Opoczna został Jan Paweł II
  • 14 grudnia 2014 – otwarcie stacji kolejowej Opoczno Południe

Zabytki

Zamek Kazimierzowski w Opocznie, odbudowany w 1874 roku
Kolegiata św. Bartłomieja z 1935 roku
Kościół św. Marii Magdaleny z XVIII w. (cmentarny)

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[19] na listę zabytków wpisane są obiekty:

  • śródmieście miasta, nr rej.: 303 z 4.12.1956
  • zespół kościoła parafialnego pw. św. Bartłomieja, ul. Kościelna 2:
    • kościół, 1365, 1939, nr rej.: 307 z 1.12.1956 oraz 352 z 21.06.1967
    • dzwonnica, pierwsza połowa XIX, nr rej.: j.w.
    • plebania, 1622, nr rej.: 838 z 6.02.1959
  • zamek, obecnie muzeum, pl. Zamkowy 1, połowa XIV w., XVII w., 1927 nr rej.: 306 z 30.11.1956 oraz 272 z 3.11.1977
  • zespół dworski „starostwo”, ul. Parkowa / Kolberga, XVII-XIX w., nr rej.: 779 z 30.05.1972 oraz 256 z 6.10.1995:
    • dwór
    • oranżeria
    • spichrz (lamus)
    • dwa czworaki
    • park
  • dom „Esterki” (obecnie Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna), ul. Kościuszki 15, 1500, nr rej.: 305 z 30.11.1956 i z 21.06.1967
  • Nowy cmentarz żydowski w Opocznie – data jego powstania pozostaje nieznana, znajduje się on przy ulicy Limanowskiego 23. Wskutek dewastacji – najpewniej z okresu II wojny światowej – do naszych czasów nie zachowały się żadne nagrobki[20]. Zobacz też: Stary cmentarz żydowski w Opocznie

Zamek

Początki historii zamku sięgają XIV w., kiedy to z inicjatywy Kazimierza Wielkiego na terytorium Polski powstało wiele zamków obronnych. Zamek opoczyński, zbudowany jednocześnie z murami miasta, był typowym zamkiem miejskim tzn. leżał w obrębie miasta. Ze względu na brak źródeł trudno jest ustalić, jak wyglądał w swojej pierwotnej formie.

Zamek opoczyński spełniał rolę siedziby administracyjnej starostów, którzy mieli obowiązek utrzymywania go w stanie pełnego przygotowania na wypadek wojny. Zamek w Opocznie spłonął prawdopodobnie w trakcie wielkiego pożaru miasta w XV wieku. Po remoncie użytkowano go w XVI i XVII wieku, aż do zniszczenia w czasach Potopu szwedzkiego. W ograniczonej formie użytkowano go także później m.in. w wieży mieściło się więzienie. W XVIII wieku po remoncie podejmowano w nim króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W pierwszej połowie XIX wieku był już ruiną. Dzisiejsza forma budynku to efekt historyzującej przebudowy z 1927 roku fragmentu gmachu z XIX wieku, który zbudowano w miejscu gotyckiego zamku. Obecnie w zamku swoją siedzibę ma Muzeum Regionalne.

Kolegiata św. Bartłomieja

Kościół zbudowano w stylu gotyckim około 1365 roku z fundacji Kazimierza Wielkiego. Posiadał jedną nawę i wieżę. Został zrujnowany w 1812 roku gdy pełnił rolę szpitala. Restaurowany około 1850 przez Henryka Marconiego, rozebrany częściowo 1934 z zachowaniem gotyckiego prezbiterium będącego obecnie boczną kaplicą. Istniejący współcześnie kościół wybudowano w latach 1935–1949.

  • kaplica gotycka (dawne prezbiterium kościoła z XIV wieku)
  • chrzcielnica gotycka z XV wieku z herbami Rola, Nałęcz, Orzeł, Jastrzębiec, Leliwa, Odrowąż, Poraj, Łabędź
  • nagrobek renesansowy rycerza Adam Śmigielskiego z Bnina herbu Ogończyk z 1616 r.
  • nagrobek renesansowy chorążego rawskiego Piotra Załuskiego z 1630 r.
  • nagrobek Jerzego Karwickiego i Anny z Podlodowskich z 1623 roku
  • stalle renesansowe

Dom Esterki

Wojciech GersonEsterka Małach, (1873)

Znajdująca się przy rynku kamienica, jest obok zamku, plebanii i zachowanego gotyckiego prezbiterium kościoła, najstarszym zachowanym budynkiem w mieście. Tradycja wiąże powstanie domu Esterki z legendarną ukochaną króla Kazimierza Wielkiego – Żydówką Esterą. Legenda głosi, że Kazimierz Wielki poznał Esterkę polując w lasach pod Opocznem. Podobno gdy zbierała zioła dla swojego dziadka, wypadł na nią spłoszony tur i już miał ją zmiażdżyć, gdy przeszyty oszczepem runął u jej stóp. Początkowo król nie zdradzał, kim jest i podawał się za dworzanina królewskiego.

Istniejący dzisiaj budynek powstał w XVI wieku, lecz uległ zrujnowaniu w pierwszej połowy XIX wieku. Został odbudowany w 1893 r. w nowym kształcie, a w 1927 roku ponownie przebudowany według projektu architekta Majewskiego i z tego okresu pochodzi jego dzisiejszy wygląd. Z pierwotnego budynku na parterze zachowały się dwie sale o sklepieniu kolebkowym oraz tak samo sklepiona piwnica. Ponad oknami pierwszego piętra dojrzeć można fragmenty majuskułowych napisów łacińskich z XVI wieku Zręczna rada nastąpiła, Mąż doskonały służył czasowi, Wszystko obiecał poświęcić pracy i Bogu, Mąż cierpliwy błądził wygnany z miasta jako pasterz któremu oddano w opiekę rzeczy (miasto). W górnej części frontonu widnieje herb województwa sandomierskiego, do którego Opoczno niegdyś należało. Na frontonie kamienicy 19 marca 1931 r. wmurowano tablicę z popiersiem marszałka Józefa Piłsudskiego. Obecnie w budynku znajduje się biblioteka[21].

Plebania

Na placu Kościelnym znajduje się piętrowa kamienna plebania z 1622 roku. Podobno w 1655 roku przebywał w niej dowodzący szwedzką armią w czasie Potopu feldmarszałek Arvid Wittenberg. Obecnie na parterze zachowały się pomieszczenia sklepione kolebkowo z lunetami. Nad wejściem wmurowana jest kamienna płyta z poł. XVII w. z herbami Dębno i Lewart. Pośrodku znajduje się tablica żeliwna z napisem informującym o fundacji plebanii przez Jana Alberta Liwskiego, proboszcza opoczyńskiego. Na płycie widnieje również godło z Orłem Białym i herbem Wazów[21].

Mury obronne i bramy miejskie

Mury obronne w Opocznie rozpoczęto budować zapewne wkrótce po lokacji miasta w 1365 r. Mury zbudowane z kamienia miały długość około 950 metrów i wzmacniały je wysunięte prostokątne baszty otwarte od strony miasta. Mury wzmiankowano w 1550 roku. W XVII wieku remontowano je w obawie przed atakiem Tatarów i Turków. Na mapie miasta z 1820 roku widać jeszcze znaczne zachowane odcinki murów. Do dzisiaj zachował się jedynie fragment średniowiecznego muru obronnego w piwnicy domu przy ul. Kołomurnej 13. Nie wiadomo czy Opoczno miało dwie czy trzy bramy miejskie, wzmiankowano jedynie jedną z nich w 1455 roku u wylotu ulicy biegnącej z rynku ku rzece. W 1599 roku na podstawie zezwolenia Zygmunta III Wazy przebito nową bramę od strony Krakowskiego Przedmieścia i był to wylot z zamku na zewnątrz obwodu fortyfikacji. Zarówno mury jak i bramy miejskie zostały rozebrane podczas regulacji w XIX wieku[22].

Warto zobaczyć

Zabytki wpisane na listę zabytków:

  • śródmieście miasta, nr rej.: 303 z 4.12.1956
  • zespół kościoła parafialnego pw. św. Bartłomieja, ul. Kościelna 2:
    • kościół, 1365, 1939, nr rej.: 307 z 1.12.1956 oraz 352 z 21.06.1967
    • dzwonnica, 1 poł. XIX, nr rej.: j.w.
    • plebania, 1622, nr rej.: 838 z 6.02.1959
  • zamek, obecnie muzeum, pl. Zamkowy 1, poł. XIV w., XVII w., 1927 nr rej.: 306 z 30.11.1956 oraz 272 z 3.11.1977
  • zespół dworski „starostwo”, ul. Parkowa / Kolberga, XVII–XIX w., nr rej.: 779 z 30.05.1972 oraz 256 z 6.10.1995:
    • dwór
    • oranżeria
    • spichrz (lamus)
    • dwa czworaki
    • park
  • dom „Esterki” (obecnie Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna), ul. Kościuszki 15, 1500, nr rej.: 305 z 30.11.1956 i z 21.06.1967
  • Nowy cmentarz żydowski w Opocznie – data jego powstania pozostaje nieznana, znajduje się on przy ulicy Limanowskiego 23. Wskutek dewastacji – najpewniej z okresu II wojny światowej – do naszych czasów nie zachowały się żadne nagrobki. Istniał też stary cmentarz żydowski w Opocznie
  • synagoga w Opocznie (obecnie znajduje się w niej fabryka okien), ul. Janasa 13 – murowany budynek został wzniesiony pod koniec XVIII wieku. W czasie okupacji budynek został spalony, po wyzwoleniu został tam urządzony magazyn zbożowy a następnie kino. W lutym 2013 została wpisana do rejestru zabytków pod nr A/113. W kwietniu 2013 r. decyzja ta została uchylona
  • Zalew Tulipan na Drzewiczce z plażą.

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Opoczna w 2014 roku[23].

Gospodarka

  • Cegielnia (od połowy XIX w.) – należąca do Jana Dziewulskiego i braci Józefa i Władysława Lange, w której produkowana była cegła dla lokalnej ludności. W 1867 roku po odkryciu złóż białej glinki wybudowano budynki nowej fabryki, produkującej płytki kamionkowe do wykładania podłóg, płytki kamionkowe glazurowane do wykładania ścian oraz cegły ogniotrwałą i wyroby szamotowe. W II połowie XX w. fabryka funkcjonowała pod nazwą ZZPC Opoczno[24].
Kafelki z Fabryki Dziewulski i Lange z Opoczna
  • Cementownia oraz fabryka materiałów ogniotrwałych – (od 1898 r.) Towarzystwo Akcyjne Fabryki Cementu Opoczno. Założycielami byli warszawski kupiec „drugiej gildii" Stanisław Fürstenberg, bia­łostocki kupiec „pierwszej gildii” Abram Tikitin i inż. Henryk Dobrzyński. Produkowała cegłę kwaso- i ognioodporną, wyroby szamotowe, mączkę i zaprawę szamotową. W latach 1923–1925 cementownia została przekształcona w Fabrykę Materiałów Ogniotrwałych Opoczno. W latach 30. XX wieku uległa pożarowi, po wojnie została upaństwowiona i działa jako OZMO - Opoczyńskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych[25].
  • Produkcja betoniarek oraz części zamiennych do maszyn rolniczych – (od 1975 r.) przez firmę Agro-Wikt należącą do Jana Wiktorowicza. W pierwszych latach działalności produkowane były maszyny rolnicze, jednak od 1998 roku produkowane są również betoniarki będące do dziś głównym wyrobem fabryki. Agro-Wikt produkuje obecnie ok. 15 tysięcy betoniarek rocznie z czego 20% stanowi eksport do 10 krajów Europy Wschodniej. W styczniu 2017 roku wygrany został przetarg na dofinansowanie w postaci 14 mln złotych dotyczący budowy nowej fabryki przy ulicy Przemysłowej gdzie będą produkowane lemiesze, dłuta i części zamienne do maszyn rolniczych[26].

Zanieczyszczenie powietrza

Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Opoczno zostało sklasyfikowane jako szóste pod względem zanieczyszczenia powietrza miasto Unii Europejskiej[27]. W 2014 roku dopuszczalny średnioroczny poziom rakotwórczego benzo(a)pirenu został tam przekroczony niemal piętnastokrotnie i wyniósł 14,6 ng/m³[28][29][30]. Począwszy od 1 stycznia 2017 roku przeniesiono stację manualną z pl. Kościuszki 15 na ul. Skłodowskiej-Curie 5[31].

Stacja: pl. Kościuszki 15
Rok Średnioroczny poziom

benzo(a)pirenu (BaP)

Przekroczenie

poziomu dopuszczalnego

2016 17,80 ng/m³[32] 1780% (+ 217%)
2015 15,63 ng/m³[33] 1563% (+ 103%)
2014 14,6 ng/m³[29] 1460%
2013 14,6 ng/m³[34] 1460% (- 460%)
2012 19,2 ng/m³[35] 1920% (+ 120%)
2011 18,0 ng/m³[36] 1800%
Stacja: ul. Skłodowskiej-Curie 5
Rok Średnioroczny poziom

benzo(a)pirenu (BaP)

Przekroczenie

poziomu dopuszczalnego

2022 3 ng/m³[37] 300%
2021 3 ng/m³[38] 300%
2020 3 ng/m³[39] 300%
2019 4 ng/m³[40] 400%
2018 5 ng/m³[41] 500%
2017 5,8 ng/m³[31] 580%

Transport

Budowana na CMK stacja Opoczno Południe, (2014 r.)

Drogowy

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 12 (przyszła droga ekspresowa S12) oraz droga wojewódzka nr 726. Z Tomaszowem Mazowieckim Opoczno łączy droga wojewódzka nr 713 do Łodzi.

Kolejowy

 Zobacz też: Opoczno Południe.

Na obrzeżach miasta przebiega Centralna Magistrala Kolejowa (linia kolejowa nr 4.) Od 14 grudnia 2014 r. funkcjonuje tu stacja kolejowa Opoczno Południe.

 Zobacz też: Opoczno (stacja kolejowa).

Ze stacji kolejowej Opoczno (Linia kolejowa nr 25) odchodzi bocznica do zakładu płytek ceramicznych „Opoczno”.

Przez miasto przebiega Linia kolejowa nr 25 Łódź Kaliska – Dębica. Połączenia do:

Miejski

W Opocznie działa Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne.

Autobusowy

Z Opoczna bezpośrednio można dojechać do Lublina, Warszawy, Wrocławia, Częstochowy, Łodzi, Kłodzka, Końskich, Krakowa i innych większych miast.

Lotniczy

Najbliższym cywilnym portem lotniczym jest Międzynarodowy Port Lotniczy im. Władysława Reymonta w Łodzi, oddalony o 90 km od miasta.

Oddalony od miasta o 120 km jest port lotniczy Fryderyka Chopina Warszawa-Okęcie. Ponadto oddalony o 150 km jest port lotniczy Warszawa-Modlin oraz o 190 km port lotniczy Katowice-Pyrzowice.

Administracja

Burmistrzem miasta jest Michał Konecki, pełniący tę funkcję od 7 maja 2024 roku. Funkcję przewodniczącego Rady Miejskiej pełni Dariusz Kołodziejczyk[42].

Edukacja

  • Przedszkola
    • Przedszkole nr 2
    • Przedszkole nr 4
    • Przedszkole nr 5
    • Przedszkole nr 6
    • Przedszkole nr 8
  • Szkoły podstawowe
    • Szkoła Podstawowa nr 1
    • Szkoła Podstawowa nr 2
    • Szkoła Podstawowa nr 3
    • Centrum Edukacji i Rozwoju[43]
    • Zespół Szkół Prywatnych w Opocznie
  • Szkoły średnie
    • I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego
    • Samorządowe Liceum Ogólnokształcące
    • Zespół Szkół Powiatowych im.Stanisława Staszica
    • Centrum Informatyki w Opocznie
  • Szkoły wyższe

Wspólnoty wyznaniowe

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie

Źródło: [46]

Obywatele honorowi

  • Stanisław Nałęcz Małachowski otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Opoczno w kwietniu 1791 jako reprezentant spraw mieszczańskich i współtwórca Konstytucji 3 maja[47].
  • Józef Piłsudski otrzymał obywatelstwo w uznaniu wielkiej roli i znaczenia w życiu i rozwoju Państwa Polskiego 27 marca 1935[48].
  • Dr Władysław Dziadosz 4 marca 1936 tytuł Honorowego Obywatela Miasta Opoczno w podziękowaniu za poparcie działań samorządu miejskiego[49].
  • Edward Śmigły-Rydz 18 lipca 1937 roku Rada Miejska miasta Opoczno „dając wyraz najgłębszego uznania dla zasług Marszałka Edwarda Śmigłego-Rydza, tak dla dzieła odzyskania Niepodległości Państwa Polskiego, jak i budowy w Narodzie Siły i Jedności (…) aktem uroczystym postanowiła Wielkiemu Synowi Ojczyzny i Wodzowi Narodu (…) nadać obywatelstwo honorowe miasta Opoczna”[50].
  • Jan Paweł II 30 grudnia 1999 roku w Rada Miejska w Opocznie jednomyślnie nadała Honorowe Obywatelstwo Gminy-Miasta Opoczno „Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, największemu Polakowi, Naszemu Przewodnikowi w „Trzecie Tysiąclecie” w uznaniu nieocenionych zasług dla Państwa i Narodu Polskiego, w podziękowaniu za wielki wkład w odzyskanie przez Rzeczpospolitą suwerenności”[51].
  • Ryszard Kaczorowski 8 marca 2005 roku otrzymał obywatelstwo jako ostatni Prezydent II Rzeczypospolitej na uchodźstwie, w uznaniu zasług w krzewieniu polskości na emigracji[52].
  • Kardynał Stanisław Dziwisz 11 października 2007 roku otrzymał tytułu Honorowego Obywatela Miasta „w podziękowaniu za wierną i ofiarną służbę Umiłowanemu Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II i Przewodnictwo Duchowe w prowadzeniu Jego ścieżkami Narodu Polskiego”[53].

Zobacz też

Przypisy

  1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2020 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 22 lipca 2020, Tablica 21 [dostęp 2020-02-08] .
  2. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20] .
  3. FeliksF. Kiryk FeliksF., Urbanizacja Małopolski: województwo sandomierskie: XIII–XVI wiek, Kielce 1994, s. 19 .
  4. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 82 .
  5. JerzyJ. Kondracki JerzyJ., AndrzejA. Richling AndrzejA., Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994 .
  6. J.J. Łaski J.J., Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, Gniezno: J.Łukowski, 1881, t. 1, 640 .
  7. Z.Z. Guldon Z.Z., J.J. Muszyńska J.J., Powstanie i dzieje miasta w okresie przedrozbiorowym (do 1795 r.), „Opoczno. Studia z Dziejów...”, s. 31–83 .
  8. Jabłońska A. Szpital Świętego Ducha i świętego Leonarda w Opocznie na przełomie średniowiecza i nowożytności, „Między Wisłą a Pilicą”, 2006, t. 7.
  9. a b Skoczylas M. M. Historia medycyny a potencjał turystyczny Nadpilicza Środkowego. W: red. Magowska A., Pękacka-Falkowska K., Owecki M. Wybrane problemy historii medycyny. W kręgu epistemologii i praktyki. Poznań: Wydawnictwo Kontekst, 2020, s. 53-75. ISBN 978-83-65275-95-0, treść on-line
  10. M.M. Pawlikowski M.M., Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012 .
  11. IgnacyI. Schiper IgnacyI., Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich, Warszawa 1937, s. 27 .
  12. Patrick Gordon ranę w starciu pod Opocznem otrzymuje [online], wilanow-palac.pl [dostęp 2017-11-25]  (ang.).
  13. CONCEPT Intermedia www.sam3.pl, Historia Powiatu [online], SP Opoczno [dostęp 2022-01-31]  (pol.).
  14. WojciechW. Jankowski WojciechW., Mały przewodnik po Polsce, Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1983, s. 210, ISBN 83-217-2329-2 .
  15. a b c d e CzesławC. Pilichowski CzesławC., Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 348, ISBN 83-01-00065-1 .
  16. Jerzy Gapys, Edyta Majcher - Ociesa "Żydzi a wojsko polskie w XIX i XX wieku w świetle wybranych ksiąg pamięci (izkorbuchy)" - ze zbioru „“Żydzi i wojsko polskie w XIX i XX w.“ IPN 2020, ISBN 978-83-8098-894-1, str. 210
  17. Czubryt-Borkowski 1988 ↓, s. 529.
  18. Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa. Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939–1945, Sport i Turystyka, 1988, s. 529, ISBN 83-217-2709-3 .
  19. NID, Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie [online] [dostęp 2008-11-22] .
  20. Athens [online] .
  21. a b Opoczno i gmina [online] [dostęp 2015-01-08] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-08] .
  22. JarosławJ. Widawski JarosławJ., Miejskie mury obronne w Państwie Polskim do początku XV wieku, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, wyd. MON, 1973, s. 328–332 .
  23. Opoczno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  24. Historia i legendy opoczyńskie: Jak to z opoczyńskimi „skarbami“ było [online] [dostęp 2018-01-12] [zarchiwizowane z adresu 2010-04-03] .
  25. Cementownia, fabryka materiałów ogniotrwałych w Opocznie [online] .
  26. O nas [online], www.agro-wikt.com.pl [dostęp 2018-11-22] .
  27. 33 z 50 miast UE z najgorszym powietrzem jest w Polsce. [online], wiadomosci.gazeta.pl [dostęp 2016-05-21] .
  28. Czystość powietrza w Tomaszowie i Opocznie: Powietrze w regionie łódzkim truje jak papierosy [online], opoczno.naszemiasto.pl, 5 stycznia 2016 [dostęp 2016-05-21] .
  29. a b Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2014 r. [online], wios.lodz.pl, 19 listopada 2015 [dostęp 2016-05-21] .
  30. Stacje pomiarowe – Opoczno-Pl. Kościuszki 15 [online], wios.lodz.pl [dostęp 2016-05-21] .
  31. a b Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2017 r. [online], wios.lodz.pl, 2018 [dostęp 2019-03-10] .
  32. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2016 r. [online], wios.lodz.pl, 2017 [dostęp 2018-11-23] .
  33. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2015 r. [online], wios.lodz.pl, 2016 [dostęp 2016-11-22] .
  34. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2013 r. [online], wios.lodz.pl, 20 listopada 2014 [dostęp 2016-01-18] .
  35. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2012 r. [online], wios.lodz.pl, 2013 [dostęp 2016-01-18] .
  36. Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim w 2011 r. [online], wios.lodz.pl, 2012 [dostęp 2016-01-18] .
  37. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim. Raport wojewódzki za rok 2022 [online], powietrze.gios.gov.pl, 2023 [dostęp 2023-11-09] .
  38. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim. Raport wojewódzki za rok 2021 [online], powietrze.gios.gov.pl, 2022 [dostęp 2022-06-12] .
  39. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim. Raport wojewódzki za rok 2020 [online], powietrze.gios.gov.pl, 2021 [dostęp 2021-05-16] .
  40. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim. Raport wojewódzki za rok 2019 [online], powietrze.gios.gov.pl, 2020 [dostęp 2020-09-16] .
  41. Roczna ocena jakości powietrza w województwie łódzkim. Raport wojewódzki za rok 2018 [online], powietrze.gios.gov.pl, 2019 [dostęp 2020-09-16] .
  42. Pierwsza sesja Rady Miejskiej w Opocznie [online], opoczno.pl, 7 maja 2024 [dostęp 2024-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-13] .
  43. Szkoła Podstawowa – Centrum Edukacji i Rozwoju w Opocznie [online] [dostęp 2023-04-05]  (pol.).
  44. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-28] .
  45. Ogłoszenia, „Nasza Służba Królestwa”, marzec 2015, s. 8 .
  46. opoczno.pl – Miasta partnerskie [online] [dostęp 2019-11-10] .
  47. opoczno.pl – Honorowy obywatel – Stanisław Nałęcz-Małachowski [online], 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .
  48. Honorowy obywatel – Józef Piłsudski [online], opoczno.pl, 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .
  49. opoczno.pl – Honorowy obywatel – Władysław Dziadosz [online], 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .
  50. Honorowy obywatel – Edward Rydz-Śmigły [online], opoczno.pl, 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .
  51. opoczno.pl – Honorowy obywatel – Jan Paweł II [online], 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .
  52. opoczno.pl – Honorowy obywatel – Ryszard Kaczorowski [online], 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .
  53. opoczno.pl – Honorowy obywatel – Stanisław Dziwisz [online], 1 kwietnia 2010 [dostęp 2014-12-11] .

Bibliografia

  • Czesław Czubryt-Borkowski: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945. Wyd. 4. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988. ISBN 83-217-2709-3.

Linki zewnętrzne

  • Opoczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 555 .
  • Opoczno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 412 .
  • Urząd Miejski w Opocznie
  • Powiat Opoczyński
  • Opoczno.info – Niezależny Portal Miejski
  • Kamera internetowa Miejskiego Domu Kultury
  • Niezależny Portal Internetowy - Webiko Opoczno
  • p
  • d
  • e
Opoczno
Części miasta wg TERYT
  • Garbarnia
  • Gorzałków
  • Januszewice
  • Śmiglówka
  • Stare Miasto
  • Starostwo
  • Wymysłów
Inne
  • Olgino

Herb Opoczna

  • p
  • d
  • e
Gmina Opoczno
Siedziba gminy
  • Opoczno
Wsie
Osada
  • Zameczek
Osady leśne
  • Dęborzeczka
  • Januszewice
  • Sitowa
Integralne
części wsi
  • Borki (Stużno)
  • Borki (Wola Załężna)
  • Brzustówek-Kolonia
  • Budki (Ostrów)
  • Budki (Sitowa)
  • Bugaj
  • Cołunek
  • Dębinki
  • Działy
  • Góry
  • Hektary
  • Inowłódz
  • Kępy
  • Kłonna
  • Komorniki
  • Krzaki
  • Ług
  • Mroczków-Kopalnia
  • Na Popławach
  • Nad Strugą
  • Nadestrugi
  • Orginiów
  • Pawłówka
  • Piachy
  • Piaski (Sielec)
  • Piaski (Wola Załężna)
  • Pod Adamowem
  • Pod Gościńcem
  • Pod Olszyną
  • Pod Sielcem
  • Pod Zameczkiem
  • Podlesie
  • Poręba Mroczkowska
  • Rowy
  • Sikornik
  • Stużno-Kolonia Północna
  • Stużno-Kolonia Południowa
  • Świnna
  • Trzęsawica
  • U Górnej Drogi
  • W Lasku
  • W Lesie
  • Wygoda
  • Za Koleją
  • Za Porębami
  • Żłoby

Herb gminy Opoczno

  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
  • Białaczów
  • Drzewica
  • Opoczno
  • Żarnów
Gminy wiejskie
  • Mniszków
  • Paradyż
  • Poświętne
  • Sławno

Herb powiatu opoczyńskiego

  • p
  • d
  • e
Powiat opoczyński (1867–1975)
  • Siedziba powiatu – Opoczno
Przynależność wojewódzka
Miasta
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–75)
  • Aleksandrów (od 1973)
  • Białaczów
  • Białobrzegi (od 1973)
  • Drzewica (od 1870)
  • Goździków (1870–1954)
  • Janków (do 1954)
  • Klwów (1870–1954)
  • Krzczonów (do 1954)
  • Kuniczki (do 1954)
  • Machory (do 1954)
  • Mniszków (od 1973)
  • Niewierszyn (do 1954)
  • Odrzywół (od 1973)
  • Opoczno
  • Ossa (do 1954)
  • Owczary (do 1954)
  • Paradyż (od 1973)
  • Poświętne (od 1973)
  • Przysucha (do 1954)
  • Radonia (do 1954)
  • Radzice (do 1870)
  • Rusinów (do 1954)
  • Skrzyńsko (do 1954)
  • Sławno (od 1973)
  • Smogorzów (do 1870)
  • Studzianna (do 1954)
  • Stużno (do 1954)
  • Sulgostów (do 1870)
  • Sworzyce (do 1927 )
  • Topolice (1870–1954)
  • Trojanowice (do 1870)
  • Unewel (do 1954)
  • Wielka Wola (do 1954)
  • Zajączków (do 1954)
  • Żarnów (od 1973)
Gromady
(1954–72)
  • Aleksandrów (1954–72)
  • Białaczów (1954–72)
  • Białobrzegi (1954–72)
  • Bieliny (1954–55 )
  • Błogie Szlacheckie (1954–72)
  • Bronów (1954–58)
  • Brudzewice (1954–59)
  • Brzustów (1954–72)
  • Bukowiec I (Bukowiec Opoczyński) (1954–72)
  • Bukowiec II (Bukowiec nad Pilicą) (1954–72)
  • Dąbrowa I (1954–59)
  • Dąbrowa II (Dąbrowa nad Czarną) (1954–72)
  • Dęba (1954–59)
  • Dłużniewice (1954–59)
  • Domaszno (1954–55 → i ← 1956–59)
  • Drzewica (1954–72)
  • Gawrony (1954–68)
  • Gielniów (1954–55 )
  • Gliniec (1954–55 )
  • Goździków (1954–55 )
  • Jelnia (1954–61)
  • Kamienna Wola (1954–72)
  • Kamień (1954–59)
  • Karwice (1954–59)
  • Klwów (1954–61 )
  • Kozenin (1954–59)
  • Kozłowiec (1954–55 )
  • Kraszków (1954–72)
  • Kraśnica (1954–72)
  • Libiszów (1954–68)
  • Machory (1954–61)
  • Marcinków (1954–72)
  • Miedzna Drewniana (1954–59)
  • Mniszków (1954–72)
  • Myślakowice (1959–72)
  • Nieznamierowice (1954–55 )
  • Odrzywół (1954–72)
  • Ogonowice (1954–61)
  • Opoczno (1961–72)
  • Ossa (1954–59)
  • Paradyż (1954–72)
  • Petrykozy (1954–72)
  • Podklasztorze (1954–72)
  • Poświętne (1961–72)
  • Prymusowa Wola (1954–68)
  • Przystałowice (1954–55 )
  • Przysucha (1954–55 )
  • Psary (1954–59)
  • Radzice (1954–72)
  • Rozwady (1954–59)
  • Rożenek (1954–59)
  • Rusinów (1954–55 )
  • Ruszenice (1954–59)
  • Sady (1954–55 )
  • Siucice (1954–59)
  • Skórkowice (1954–72)
  • Skronina (1954–59)
  • Skrzynno (1954–55 )
  • Skrzyńsko (1954–55 )
  • Sławno (1954–72)
  • Smardzewice (1954–72)
  • Smogorzów (1954–55 )
  • Stawowice (1954–59)
  • Straszowa Wola (1954–72)
  • Studzianna (1954–61)
  • Sulgostów (1954–55 )
  • Szadkowice (1954–72)
  • Topolice (1954–59)
  • Twarda (1954–61)
  • Wola Załężna (1954–59)
  • Wójcin (1954–72)
  • Wygnanów (1954–59)
  • Żarnów (1954–72)