Kompleksowy zespół bólu regionalnego

Obraz RTG nadgarstka i ręki w zespole CRPS kończyny górnej. Widoczny zrost po przebytym złamaniu części dalszej kości promieniowej, przebyte złamanie wyrostka rylcowatego kości łokciowej, osteoporoza kości nadgarstka, zmiany zwyrodnieniowe stawów nadgarstkowo-śródręcznych oraz przykurcze zgięciowe palców.

Kompleksowy zespół bólu regionalnego (ang. Complex Regional Pain Syndrome (CRPS)). Nazywany czasami: zespół Sudecka, zespół algodystroficzny, zespół odruchowej dystrofii współczulnej, zespół ramię-ręka, kauzalgia, zespół Steinbrockera, zespół wieńcowo-łopatkowy, pozawałowe stwardnienie palców.

CRPS to rzadki zespół chorobowy, charakteryzujący się bólem i obrzękiem kończyny, połączony z zaburzeniami krążenia w jej obrębie, zmianami troficznymi skóry i osteoporozą. Jest przewlekłą, przebiegającą z zaostrzeniami chorobą kończyn, zaliczaną do zespołów algodystroficznych.

Epidemiologia

Średnia wieku dla zachorowania wynosi 42 lata, kobiety zapadają na chorobę 3 razy częściej niż mężczyźni^[1].

Etiologia

Uważa się, że przyczyną tego zespołu jest nieprawidłowa aktywność nerwów współczulnych unerwiających daną kończynę, która może być spowodowana następującymi przyczynami:

urazy kończyn,
choroby płuc, opłucnej i osierdzia
choroba wieńcowa,
- zawał mięśnia sercowego^[2],
udar mózgu,
nieprawidłowo lub zbyt ciasno założony opatrunek gipsowy,
choroby naczyniowe mózgu,
odruchowa stymulacja współczulna,
w przebiegu stosowania leków:
- barbiturany,
- cyklosporyna A,
- leki przeciwgruźlicze.

W 1/3 przypadków tło jest nieznane.

Przebieg kliniczny

Przebiega trójfazowo:

faza I – parzący ból i obrzęk dystalnej części kończyny, którym towarzyszy ocieplenie, nadmierna tkliwość skóry, wzmożone pocenie i często nadmierny porost włosów, ograniczone i bolesne ruchy w stawach
faza II – pojawia się w przeciągu 3–6 miesięcy i przejawia się zanikami skóry – skóra staje się cienka, chłodna i ma błyszczący wygląd
faza III – pojawia się po kolejnych 3–6 miesiącach, przejawia się dalszymi zmianami zanikowymi skóry, która się staje sucha i towarzyszą jej przykurcze w obrębie stawów, co powoduje szponowanty wygląd kończyny, w badaniu RTG kości stwierdza się obecność plamistego zaniku.

Zapobieganie

Wykazano, że przyjmowanie witaminy C w dawce 500 mg na dzień zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu algodystroficznego w przypadku złamań w obrębie nadgarstka^[3].

Leczenie

Nie jest znane leczenie przyczynowe, dlatego stosuje się różne próby leczenia oparte na:

farmakoterapii:
- leki przeciwdepresyjne,
- kortykosteroidy,
- leki rozszerzające naczynia,
- leki alfa-adrenolityczne (α-blokery),
- leki beta-adrenolityczne (β-blokery),
- miejscowe iniekcje lidokainy,
- leki przeciwbólowe (np. NLPZ i sterydy),
fizjoterapii:
- TENS (ang. transcutaneous electrical nerve stimulation)
- krioterapia
- kinezyterapia
leczenie przeciwobrzękowe, poprzez elewację (uniesienie) kończyny
psychoterapii
sympatektomii (uszkodzeniu unerwienia współczulnego) w najcięższych przypadkach takich jak niedokrwienie chorej kończyny, poprzez:
- metody chirurgiczne
- radioterapię
- środki chemiczne

Przypisy

↑ Veldman PH., Reynen HM., Arntz IE., Goris RJ. Signs and symptoms of reflex sympathetic dystrophy: prospective study of 829 patients.. „Lancet”. 8878 (342), s. 1012–6, październik 1993. PMID: 8105263.
↑ Witold S.W.S. Gumułka. Witold S.W.S., WojciechW. Rewerski WojciechW., Encyklopedia zdrowia, wyd. 6, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 900, ISBN 83-01-11680-3 .
↑ Zollinger PE., Tuinebreijer WE., Breederveld RS., Kreis RW. Can vitamin C prevent complex regional pain syndrome in patients with wrist fractures? A randomized, controlled, multicenter dose-response study.. „The Journal of bone and joint surgery. American volume”. 7 (89), s. 1424–31, lipiec 2007. DOI: 10.2106/JBJS.F.01147. PMID: 17606778.