Kazimierz Nitsch
 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 1 lutego 1874 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 września 1958 | ||
| profesor nauk polonistycznych | |||
| Specjalność: slawista | |||
| Doktorat | 1898 | ||
| Habilitacja | 1908 | ||
| Profesura | 1911 | ||
| Uczelnia | |||
| Odznaczenia | |||
    | |||
| |||
Grobowiec rodziny Nitschów.
Kazimierz Ignacy Nitsch (ur. 1 lutego 1874 w Krakowie, zm. 26 września 1958 tamże) – polski językoznawca slawista, historyk języka polskiego, dialektolog. Był jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego i w latach 1919–1958 redagował organ towarzystwa „Język Polski”[1]. W 1901 rozpoczął badania dialektologiczne na Kaszubach. Prezes Polskiej Akademii Umiejętności.
Życiorys
Urodził się 1 lutego 1874 w Krakowie, w rodzinie Maksymiliana i Marii Salomei ze Studzińskich (1846–1924)[2]. Kształcił się w Gimnazjum św. Anny[3]. W 1903 uzyskał stypendium Akademii Umiejętności i wyjechał na studia do Pragi i Paryża. Po powrocie w 1904 rozpoczął badanie dialektów pomorskich. W 1908 habilitował się pod kierunkiem Jana Rozwadowskiego na podstawie pracy Stosunki pokrewieństwa języków lechickich. W 1911 został profesorem nadzwyczajnym na Uniwersytecie Jagiellońskim i pracował u boku Jana Łosia. W 1917 przeniósł się na Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie i tam objął samodzielne stanowisko profesora języka polskiego, ale już w 1920 wrócił na Uniwersytet Jagielloński, by objąć opuszczone przez Jana Łosia stanowisko profesora filologii słowiańskiej, a po śmierci Łosia w 1928 także katedrę języka polskiego.
Należał do czołowych polskich akademii naukowych – Polskiej Akademii Umiejętności (1911 członek korespondent, 1924 członek czynny), Polskiej Akademii Nauk (1952 członek rzeczywisty), Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1932 członek zwyczajny). Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami geograficznymi i etnograficznymi[4]. W 1939 przeszedł na emeryturę. 6 listopada 1939 został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau, więziony w Sachsenhausen skąd zwolniono go w lutym 1940.
W latach 1946–1952 pełnił funkcję prezesa PAU, od 1952 był członkiem rzeczywistym PAN, w latach 1952–1957 wiceprezesem PAN, w latach 1952–1958 członkiem jej prezydium[5]. Po wojnie członek Komisji Ustalania Nazw Miejscowości. W 1953 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia[6].
Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera KC-po prawej Merkertów)[7][8].
Życie prywatne
Od 1913 był mężem Anieli Gruszeckiej, pisarki, córki Artura Gruszeckiego, pisarza i publicysty. Stryjecznym bratem Kazimierza był Roman Nitsch, mikrobiolog, członek Polskiej Akademii Umiejętności (PAU).
Twórczość (wybór)
- Mowa ludu polskiego (1911),
- Dialekty języka polskiego (1915, wyd. zmienione w 1923 i 1958),
- Atlas językowy polskiego Podkarpacia (1934, wraz z Mieczysławem Małeckim).
Ordery i odznaczenia
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1 lutego 1954)[9]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1951)[10]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)[11]
- Złoty Wawrzyn Akademicki (7 listopada 1936)[12]
Przypisy
- ↑ Historia czasopisma. jezyk-polski.pl. [dostęp 2014-05-16].
- ↑ Kazimierz Ignacy Nitsch [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-03-07] .
- ↑ Historia szkoły. nowodworek.krakow.pl. [dostęp 2015-11-26].
- ↑ Eugeniusz Romer, Pamiętnik Paryski 1918–1919. przypisy Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. I, Wrocław 2010, s. 25.
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz.
- ↑ Dziennik Polski, rok IX, nr 173 (2948), s. 7.
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], www.zck-krakow.pl [dostęp 2023-03-07] .
- ↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 200, ISBN 978-83-233-4527-5 .
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 23, poz. 371 „w związku z 80 rocznicą urodzin za wybitną działalność i osiągnięcia w dziedzinie nauki”.
- ↑ M.P. z 1951 r. nr 74, poz. 1008 „za wybitną działalność naukową”.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 434 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460 „za wybitną twórczość naukową, związaną z literaturą piękną”.
Bibliografia
- Kazimierz Nitsch – uczony i badacz w rozwoju polskiego językoznawstwa, Warszawa 1954.
- Nitsch, K.: Ze wspomnień językoznawcy, Kraków 1960.
- Gruszecka-Nitschowa, A.: Całe życie nad przyrodą mowy polskiej. Kazimierz Nitsch i jego prace, Kraków 1977.
Kontrola autorytatywna (osoba):
Identyfikatory zewnętrzne:
- PAN: NITSCH, Kazimierz
