Johann August Ernesti

Data i miejsce urodzenia

4 sierpnia 1707
Tennstedt

Data i miejsce śmierci

11 września 1781
Lipsk

Narodowość

niemiecka

Język

niemiecki

Dziedzina sztuki

literatura

Multimedia w Wikimedia Commons

Johann August Ernesti (ur. 4 sierpnia 1707 w Tennstedt, zmarł 11 września 1781 w Lipsku) – niemiecki ewangelicki teolog, filolog, pedagog i rektor Thomasschule w Lipsku.

Życiorys

Ernesti, którego ojcem był pastor i jednocześnie superintendent w Salz i Sangerhausen, w wieku 16 lat został wysłany do szkoły Landesschule Pforta. Po trzech latach opuścił szkołę z bardzo dobrym świadectwem. W 1726 rozpoczął studia matematyczne u Johanna Matthiasa Hase, filologiczne u Johanna Wilhelma von Berger, filozoficzne u Friedricha Philippa Schlossera i Friedricha Augusta Wolfa i teologiczne u Johanna Georga Neumanna i Ernsta Friedricha Wernsdorfa na uniwersytecie Leucorea w Wittenberdze. Od 1728 roku kontynuował studia na uniwersytecie w Lipsku, gdzie jego nauczycielami byli Christian Friedrich Börner, Salomo Deyling, Johann Christoph Gottsched i Christian August Hausen. W 1730 otrzymał tytuł magistra. W następnym roku został prywatnym nauczycielem w domu burmistrz Lipska Christiana Ludwiga Stieglitza i podjął pracę na stanowisku konrektora w Thomasschule w Lipsku. W tym czasie rektorem szkoły był Johann Matthias Gesner, a w 1734 jego następcą został Ernesti. Zaprojektował regulamin szkolny dla saksońskich książęcych szkół (Fürstenschule) i łacińskich szkół (Lateinschule).

W 1742 został mianowany profesorem nadzwyczajnym literatury starożytnej na uniwersytecie w Lipsku. W 1756 został profesorem zwyczajnym retoryki (następcą Johanna Erharda Kappa). W tym samym roku otrzymał tytuł doktora teologii po wygłoszeniu dysertacji pt. Vindiciae arbitrii divi in religione constituenda, a w 1759 został profesorem na wydziale teologii. Współpracował z Siegmundem Jacobem Baumgartenem z uniwersytetu w Halle, aby uwolnić obowiązujące dogmaty od ich scholastycznych i mistycznych narośli i w ten sposób przygotował drogę do reformy teologii. U schyłku życia był seniorem Miśnieńskiej Nacji (zrzeszenie studentów i docentów), kanonikiem w Miśni, eforem książęcych stypendystów, członkiem saksońskiego konsystorza w Lipsku, członkiem Towarzystwa Nauk w Getyndze i prezesem Towarzystwa Naukowego Jabłonowskich (Societas Jablonoviana).

Zmarł po krótkiej chorobie w Lipsku w wieku 74 lat.

Działalność

Pomijając jakość jego własnych tekstów, rozgłos w Niemczech przyniósł mu jego wpływ na krytykę tekstu. Z Johannem Salomo Semlerem pracował nad reformą teologii luterańskiej, wspólnie z Johannem Matthiasem Gesnerem stworzył nową szkołę starożytnej literatury. Odkrył gramatyczne subtelności w języku łacińskim odnoszące się do następstwa czasów. Z powodu jego znajomości łaciny nazywano go „Germanorum Cicero“( niemiecki Cyceron).

Jako wydawcę klasycznej literatury greckiej nie można go porównać z współczesnymi mu holenderskimi filologami takimi jak Tiberiusowi Hemsterhuis, Lodewykowi Kasparowi Valckenaer, Davidowi Ruhnken lub z jego kolegą Johannem Jacobem Reiske. Wyższość jego krytyki tekstów została nie raz potwierdzona. Jemu i Johannowi Matthiasowi Gesnerowi należy podziękować, że wychowali wielu doniosłych filologów.

Ernesti jako teolog może rościć sobie pretensje do czołowego miejsca wśród przedstawicieli hermaneutyki. W tej dziedzinie jego zasługi są wspaniałe. W 1761 roku wydał Institutio Interpretis N. T.. W tym dziele znajdują się ogólne zasady interpretacji bez pomocy jakiejkolwiek filozofii, które zostały rozwinięte z obserwacji i reguł. Chociaż już je opisali i stosowali znani autorzy, nigdy ściśle nie zostały zastosowane w biblijnej egzegezie. Był założycielem szkoły historyczno-gramatycznej, która w świętych jak i w klasycznych pismach dopuszczała sens, który musiał zgadzać się w gramatyce, logice i historii. Jego teologiczne prace muszą zostać przyporządkowane do neologie.

Konsekwentnie krytykował pogląd tych, którzy uzmysłowienie Pisma Świętego sprowadzali do natchnienia Ducha Świętego, jak również tych, którzy lekceważyli całą wiedzę językową i każde słowo chcieli wyjaśnić przez rzecz. Zasady interpretacji „ analogie wiary“ zostały przez niego rygorystycznie ograniczone i uczył, że nigdy nie dostarczają one wyjaśnienia lecz zaledwie wybór spośród możliwych znaczeń. Znaczenie Ernestiego leży w jego nacisku na humanistyczną edukację, dlatego on razem z Johannem Matthiasem Gesnerem uchodzą za reformatorów klasycznego nauczanie w Niemczech. Studiom literatury greckiej poświęcił niewiele miejsca,przez co zalicza się go jeszcze do prekursorów nowego humanizmu (Neuhumanismus).

Dzieła (wybór)

Literatura klasyczna

Initia doctrinae solidioris (1736),
Initia rhetorica (1750),
Cyceron (1737–1739)
Swetoniusz (1748)
Tacyt (1752)
Chmury Arystofanesa (1754)
Homer (1759–1764)
Kalimach(1761)
Polibiusz (1764)
Bibliotheca Latina Johanna Alberta Fabriciusa (niedokończona)
De particulis des Horatius Tursellinus (1769)

Literatura teologiczna

Antimuratorius sive confutatio disputationis Muratorianae de rebus liturgicis (1755–1758)
Neue theologische Bibliothek, Band I bis X (1760–1769)
Institutio interpretis Nov. Test. (3. Ausgabe., 1775)
Neueste theologische Bibliothek, Band I bis X (1771–1775).

Bibliografia

G. Heinrici: Ernesti, Johann August. In: Realencyklopädie für protestantische Theologie und Kirche (RE). 3. Auflage. Band 5, Hinrichs, Leipzig 1898, S. 469–474.
Johann Georg Meusel: Lexikon der vom Jahr 1750 bis 1800 verstorbenen teutschen Schriftsteller. Gerhard Fleischer der Jüngere, Leipzig, 1804, Bd. 3, S. 156