Gnjilane
 | Ten artykuł dotyczy miasta w Kosowie. Zobacz też: Gnjilane – region w Kosowie. |
 Panorama miasta | |||
| |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Region | Gnjilane | ||
| Burmistrz | Xhemajl Hyseni | ||
| Powierzchnia | 515 km² | ||
| Populacja (2005) • liczba ludności • gęstość |
| ||
| Nr kierunkowy | +381 280 | ||
| Kod pocztowy | 60 000 | ||
Położenie na mapie Kosowa  | |||
Położenie na mapie Serbii  | |||
 42°28′08″N 21°27′48″E/42,468889 21,463333 | |||
| |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Gnjilane (alb. Gjilan, ser. Гњилане) – miasto w Kosowie; stolica regionu Gnjilane i gminy Gnjilane. Położone we wschodniej części kraju. Szóste co do wielkości miasto Kosowa.
Liczba ludności w 2005 roku wyniosła 57 046. Powierzchnia miasta wynosi 515 km².
Burmistrzem miasta jest Xhemajl Hyseni.
Historia
W późnym średniowieczu osada nosiła nazwę Morava i przynależała do Serbii[1] (królestwa do 1346, następnie carstwa do 1371). Po raz pierwszy wzmiankowana w 1342 w związku z wizytą króla Serbii Stefana Urosza IV Duszana, a pod obecną nazwą po raz pierwszy wzmiankowana pod koniec XIV wieku[1][2]. Wskutek podbojów tureckich Serbia utraciła niepodległość, a całe Kosowo zostało anektowane przez Turcję do 1455, i w tym samym roku w tureckich dokumentach wzmiankowano, że w osadzie znajdowało się 41 gospodarstw zamieszkiwanych przez Serbów[2]. Według serbskich źródeł nazwa pochodzi od słowa gnjidav, a według albańskich od rodziny Gnjinaj, która miała założyć miasto w 1772[2]. W XVIII wieku Turcy zniszczyli monastyr św. Jana[2]. W XIX wieku Serbia odzyskała niepodległość jako Księstwo Serbii, i podczas wojny serbsko-tureckiej w styczniu 1878 Serbowie zdobyli miasto, które jednakże utracili po 23 dniach[2]. Do Serbii, już jako królestwa, miasto powróciło w 1912 wskutek wojen bałkańskich[2], a w 1918 weszło w skład nowo powstałego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, przekształconego w 1929 w Jugosławię.
W okresie powojennym miała miejsce stopniowa zmiana proporcji narodowościowych w mieście i Serbowie utracili wiodącą pozycję na rzecz Albańczyków. Według danych z 1953 Serbowie stanowili 34,9%, a Albańczycy 31,2% populacji[3], w 1961 Serbowie – 37,5%, Albańczycy – 43,6%[4], a w 1971 Serbowie – 25,7%, Albańczycy – 60,9%[5]. Zarazem miał miejsce znaczny przyrost ludności, której liczba wzrosła z 9250 w 1953[3] do 21 258 w 1971[5]. Po rozpadzie Jugosławii w składzie autonomicznej prowincji Kosowa, która jednostronnie ogłosiła niepodległość od Serbii w 2008, i odtąd pozostaje częścią terytorium spornego między Serbią a Kosowem. W 1999 w miejscu dawnych koszarów serbskiej armii przy mieście została utworzona amerykańska baza wojskowa Camp Monteith,[6] użytkowana przez Amerykanów do 2007.
Zabytki i kultura
Do najważniejszych zabytków miasta zalicza się cerkiew św. Mikołaja, będącą centralnym punktem miejscowej społeczności serbskiej, wzniesioną w XIX wieku w miejscu starszej i mniejszej cerkwi[2], oraz XIX-wieczny tzw. Wielki Meczet. W mieście znajdują się także Muzeum Regionalne oraz Teatr Miejski. Innym charakterystycznym obiektem jest Wieża Zegarowa.
Sport
W mieście mają siedzibę kluby piłkarskie KF Drita Gnjilane i KF Gjilani, które rozgrywają domowe spotkania na Stadionie Miejskim.
Galeria
-
Cerkiew św. Mikołaja -
Muzeum Regionalne -
Szkoła muzyczna -
Teatr Miejski -
Wieża zegarowa -
Wielki Meczet
Przypisy
- ↑ a b Стара имена српских градова: Како се данас зову Градац, Пореч, Палеж и Дервен?. Rasen.rs. [dostęp 2020-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-03)]. (serb.).
- ↑ a b c d e f g Gnjilane. Srbijanac.rs. [dostęp 2020-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-24)]. (serb.).
- ↑ a b Popis 1953, s. 32
- ↑ Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije. Podaci po naseljima i opštinama. Knjiga III, s. 402
- ↑ a b Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije. Podaci po naseljima i opštinama. Knjiga II, s. 375
- ↑ Camp Monteith. GlobalSecurity.org. [dostęp 2020-08-09]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona miasta
- PWN: 3906242
