Damarzyk mocny

Damarzyk mocny
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

dwuskrzydłowate

Rodzaj

damarzyk

Gatunek

damarzyk mocny

Nazwa systematyczna
Shorea robusta C. F. Gaertn.
Suppl. carp. 48, t. 186, fig. 1. 1805
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

najmniejszej troski
Multimedia w Wikimedia Commons
Młode liście i pąki kwiatowe
Królowa Māyā rodząca Buddę

Damarzyk mocny, sal (Shorea robusta, sanskryt: śala, hindi: sal) – wysokie drzewo z rodziny dwuskrzydłowatych (Dipterocarpaceae) występujące głównie na południowych stokach Himalajów. Na obszarze występowania często dominuje w lasach. Osiąga wysokość do 35 m. Na suchych obszarach zrzuca liście w okresie od lutego do kwietnia, w regionach bardziej wilgotnych drzewo wiecznie zielone. Drobne białawe kwiaty, okres kwitnienia: kwiecień-maj[4].

Zastosowanie

Znaczenie w kulturze

  • Śala w sztuce indyjskiej

Częstym motywem w starożytnej rzeźbie indyjskiej jest tzw. śalabhandźika – nimfa jakszi dotykająca dłonią kwitnącej gałęzi drzewa śala, zaś stopą jego korzeni[8][9].

  • Znaczenie w buddyzmie

W tradycji buddyjskiej pod drzewem sal miał narodzić się Budda, w tekstach starożytnych drzewo Shorea robusta często bywa mylone z Saraca indica (aśoką).

  • Znaczenie w hinduizmie
  • W hinduizmie drzewo związane z kultem Wisznu[10].
  • Dla bengalskiego ludu Santalów drzewo Sal (Shorea robusta, Sari Sarjom) stanowi obiekt kultu. Umieszczane jest w centrum ich świętych gajów[11].

Bibliografia

  • Roy CR.C. Craven Roy CR.C., A Concise History of Indian Art, New York: Praeger Pub, 1976, ISBN 0-275-85620-8, OCLC 2197985 .

Linki zewnętrzne

  • Haryana Online: Sal

Przypisy

  1. ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20]  (ang.).
  2. ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-19]  (ang.).
  3. ↑ Shorea robusta, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species  (ang.).
  4. ↑ Shorea robusta - Sal [online], www.flowersofindia.net [dostęp 2017-11-22] .
  5. ↑ Sal – Shorea robusta – Flora – Tree – Timber – Haryana Online – North India
  6. ↑ Sala, Asvakarna
  7. ↑ Managing degraded Sal (Shorea robusta Gaertn. f.) forests in the Terai of Nepal | forestrynepal. [dostęp 2010-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-21)].
  8. ↑ Buddhistische Bilderwelt: Hans Wolfgang Schumann, Ein ikonographisches Handbuch des Mahayana- und Tantrayana-Buddhismus. Eugen Diederichs Verlag. Cologne. ISBN 3-424-00897-4, ISBN 978-3-424-00897-5
  9. ↑ Eckard Schleberger, Die indische Götterwelt. Gestalt, Ausdruck und Sinnbild Eugen Diederich Verlag. Cologne. ISBN 3-424-00898-2, ISBN 978-3-424-00898-2
  10. ↑ Sacred trees
  11. ↑ Myśl ekologiczna w hinduizmie. Człowiek jako część stworzenia. W: Monika Tworuschka, Udo Tworuschka: Religie świata. Michał Dobrzański (tł.), Grzegorz Polak (uzup.). Wyd. 1. T. V: Hinduizm. Warszawa: Agora SA, 2009, s. 103, seria: Biblioteka Gazety Wyborczej. ISBN 978-83-7552-558-8.
Identyfikatory zewnętrzne:
  • BioLib: 209267
  • EoL: 392756
  • Flora of China: 220012491
  • GBIF: 3189684
  • identyfikator iNaturalist: 203980
  • IPNI: 321425-1
  • ITIS: 506787
  • NCBI: 666687
  • identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): tro-11300029
  • Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:321425-1
  • identyfikator Tropicos: 11300029
  • USDA PLANTS: SHRO3