Cystofor
Cystofor (łac. cistophorus, gr. κιστοφόρος kistophoros) – rodzaj wartościowej srebrnej monety kilkudrachmowej emitowanej przez niektóre greckie miasta w Azji Mniejszej w okresie hellenistycznym i rzymskim.
Swą nazwę (od κίστη – skrzynka i φέρο – niosę) zyskała dzięki umieszczanemu na awersie symbolicznemu wyobrażeniu tzw. cista mistica – obrzędowej skrzynki (plecionego kosza) z wypełzającym stamtąd wężem[a]. Wprowadzona została do obiegu po 188 p.n.e. w pergamońskim królestwie Attalidów, początkowo jako wewnętrzna moneta dla 16 miast małoazjatyckich skupionych w unii monetarnej i pełniąca rolę monety federalnej. Później uznana szerzej jako wartościowa moneta wymienialna zarówno na drachmę attycką, jak i na rzymskiego denara. Podobnie jak nieco cięższa tetradrachma syryjska oraz aleksandryjska (lecz obie gorszej próby), należała do srebrnych emisji opartych na późniejszych modyfikacjach tradycyjnego greckiego systemu monetarnego. Zależnie od okresu miała wartość 3-4 drachm według stopy rodyjskiej i przy wadze 11,5–12,7 gramów odpowiadała 3 denarom. Początkowo w cystoforach uiszczano głównie nakładane przez Rzym kontrybucje. Pod rządami Rzymian pieniądz ten pozostawał w obiegu od czasów Marka Antoniusza i Augusta aż do panowania Hadriana. Pewnym zmianom uległy tylko przedstawienia awersu (wizerunek panującego) i rewersu (rzymskie symbole) wraz z łacińskimi napisami.
Uwagi
- ↑ Przedmiot ten w starożytności łączono z misteriami dionizyjskimi i podobnymi (np. kultu Demeter); wąż nawiązywał także do kultu Asklepiosa, którego ważne sanktuarium znajdowało się w Pergamonie (C.C. Chamberlain: Guide to Numismatics. London: English Universities Press, s. 1965, s. 25-26).
Bibliografia
- Helmut Kahnt: Das grosse Münzlexikon von A bis Z. Regenstauf: H. Gietl/Battenberg, 2005, s. 224, ISBN 3-924861-84-6.
- Mała encyklopedia kultury antycznej A–Z (red. Zdzisław Piszczek). Wyd. 5. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 170, ISBN 83-010-3529-3.
- Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu. T. 1 (red. E. Wipszycka). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, s. 262, ISBN 83-01-00743-5.
- Х. Фенглер, Г. Гироу, В. Унгер: Словарь нумизмата, Мосҝва: Радио и связь, 1993 (ros.) [dostęp 2024-06-20]
