Wytgaard

Wytgaard
Wijtgaard

Plaats in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Friesland Friesland
Gemeente	Leeuwarden Leeuwarden
Coördinaten	53° 8′ NB, 5° 47′ OL
Algemeen
Oppervlakte	7,67[1] km²
- land	7,65[1] km²
- water	0,01[1] km²
Inwoners (2023-01-01)	590[1] (77 inw./km²)
Woningvoorraad	271 woningen[1]
Overig
Postcode	9089
Netnummer	058
Woonplaatscode	1206
Belangrijke verkeersaders	A32
Foto's
Wytgaard
Portaal    Nederland Friesland

Wytgaard^[2][3], in het Nederlands ook Wijtgaard^[4] is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Wytgaard ligt ten zuiden van de stad Leeuwarden, tussen Weidum en Wirdum en tussen de Zwette en A32. Door het dorp loopt de Wijtgaardstervaart.

In 2023 telde het dorp 590 inwoners. De buurtschap Noordend ligt in het postcodegebied van Wytgaard.

Geschiedenis

In de 17e eeuw ontstond een nederzetting in een rooms-katholieke enclave ten westen van het protestantse dorp Wirdum. Het gebied werd in 1485 vermeld als Wytghardera ny land. Mogelijk verwijst dat naar een klooster dat er gestaan zou hebben, De witte gaarde. In de 18e eeuw groeide het dorp langs de rijksstraatweg naar Leeuwarden.

Voor de gemeentelijke herindelingen in 1944 behoorde het tot de gemeente Leeuwarderadeel. In 1957 werd het dorp zelfstandig, toen het zich officieel losmaakte van Wirdum.

Naam

In 1511 werd het dorp vermeld als Wijtgaerdt en in 1543 als Uuytgaerd. In 1718 kwam de spelling Wytgaard voor en daarna lange tijd Wijtgaard. Halverwege de twintigste eeuw is een verschuiving in de spelling ontstaan en werd de naam van dit dorp weer als Wytgaard geschreven. De echte reden hierachter is onduidelijk. Beide spellingen hebben enige tijd naast elkaar bestaan, ook tegenwoordig komt de schrijfwijze Wijtgaard nog steeds voor op topografische kaarten van het kadaster^[5]. De Friestalige naam voor het dorp was sinds het dorp zelfstandig werd Wytgaerd en werd pas met het wijzigen van de Friese spelling in 1982 gelijk aan Nederlandse spelling Wytgaard.^[3]

De naar het dorp vernoemde vaart heette tot 2006 officieel Wijtgaardstervaart^[5], waarna de Friestalige naam Wytgaardster Feart de officiële naam is geworden^[6].

Wapen van Wytgaard

"In goud een versmalde golvende paal van azuur, rechts vergezeld van een adelaarskop en een kam, links van drie schuinlinks geplaatste spijkers met de punt naar beneden gericht, alles van sabel."

Het wapen is opgebouwd uit een voorstelling van een riviertje, Wytgaard had vroeger een haventje aan de Middelzee. De adelaarskop komt uit de familiewapens van Feytsma, Jeltinga en Sytzama, die in het dorp belangrijk waren. De kam komt uit de wapens van de geslachten Cammingha en Camstra, die eveneens states in het dorp bewoonden. De spijkers zijn ontleend aan het kruis van Christus, aangezien in het dorp een documentatiecentrum voor katholiek Friesland was gevestigd.

Sport

De kaatsvereniging Mei elkoar Nij Libben is in 1923 opgericht. De voetbalvereniging WWS bedient sinds 1965 de dorpen Wytgard, Wirdum en Swichum. In 1987 werd in Wytgaard een eigen voetbalvereniging opgericht, Oant No Ta. Verder is er sinds 1971 een Volleybal- en trimvereniging.

Cultuur

De toneelvereniging Lyts Mar Krigel werd opgericht n 1919. Daarnaast zijn er een aantal koren, zoals een shantykoor en pop en musicalkoor.

Onderwijs

In Wytgaard staat een basisschool, de Teake Jan Roordaschool. Deze zit sinds 2015 samen met kinderopvangcentrum in het Kindcentrum Wytgaard.

Bevolkingsontwikkeling

• 2021: 575
• 2019: 575
• 2018: 565
• 2005: 626
• 2003: 594
• 2000: 545
• 1999: 533

Bekende (ex-)inwoners

Schaatser Rein Jonker kwam uit Wytgaard en de kunstschilder Jaring Walta had een tijdje een bedrijf in Wytgaard.

Geboren in Wytgaard

• Bauke Roolvink (1912-1979), politicus en minister
• Meinte Walta (1920-2002), kunstschilder, graficus en beeldhouwer
• Jaring Walta (1941-2020), violist

Overleden in Wytgaard

• Onno Meijer (1960-2008), acteur en kunstschaatser

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten in Wytgaard

Externe link

• Website voor bestuur dorpsbelang - wytgaard.nl

Zie de categorie Wytgaard van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.