Vliegenvangers (vogelfamilie)

Vliegenvangers
Grauwe vliegenvanger (uit de onderfamilie muscicapinae)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Aves (Vogels) Orde: Passeriformes (Zangvogels) Superfamilie: Muscicapoidea
Familie
Muscicapidae Vigors, 1825
Tapuit (uit de onderfamilie saxicolinae)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Vliegenvangers op Wikispecies
Portaal    Biologie Vogels

Vliegenvangers (Muscicapidae) vormen een grote familie van zangvogels uit de superfamilie Muscicapoidea.^[1]

Kenmerken

Het verenkleed bevat wisselende kleuren. Sommige soorten zijn bruinachtig, andere felgekleurd. Mannetjes en vrouwtjes zijn vaak verschillend van kleur, maar mannetjes zijn meestal groter. Soms is er een kuif aanwezig of een felgekleurde, kale huidpartij rond het oog. De snavelbasis is bezet met borsteltjes. Het zijn behendige vliegers en sommige kunnen best aardig zingen. De lichaamslengte varieert van 10 tot 21 cm.

Leefwijze

Hun voedsel bestaat hoofdzakelijk uit vliegende insecten.

Voortplanting

Ze bouwen een open nest tussen boomtakken of struiken. Het legsel bestaat uit 1 tot 11 gevlekte eieren.

Verspreiding

Deze vogels komen voor in Europa, Afrika, Azië en Australië. Wanneer de insecten schaars beginnen te worden, trekken broedende soorten uit noordelijke streken in het najaar naar het zuiden.

Er zijn nog veel meer vogelsoorten die vliegenvangers wordt genoemd. De New World Flycatchers of tirannen komen uit Noord- en Zuid-Amerika. Deze vogels zijn niet verwant aan de vliegenvangers van de Oude Wereld en behoren zelfs tot een andere onderorde, de schreeuwvogels.

In Afrika komen ook vogels voor die vliegenvangers worden genoemd. Dit zijn soorten uit de familie Platysteiridae, waarin het geslacht Batis. Deze soorten zijn niet verwant aan de Muscicapidae, maar behoren tot de superfamilie Corvoidea.

Verder is er nog een groep vogels die buiten Europa voorkomt en in het Engels de naam flycatchers draagt en in het Nederlands Monarchen en waaierstaartvliegenvangers heten. Deze groep is evenmin verwant aan de vliegenvangers van de Oude Wereld, maar behoort ook tot de superfamilie Corvoidea.

• Vliegenvangers van de Oude Wereld
• 
  Bergdrongovliegenvanger (Dioptrornis fischeri)
• 
  Withalsvliegenvanger (Ficedula albicollis)
• 
  Streepkopvliegenvanger (Bradornis microrhynchus)
• 
  Nilgirikortvleugel (Brachypteryx major)
• 
  Bruine vliegenvanger (Muscicapa latirostris)
• 
  Roodkeelniltava (Niltava vivida)

• Kleine lijsterachtigen
• 
  Grijskopvliegenvanger (Culicicapa ceylonensis)
• 
  Sterrenpaapje (Pogonocichla stellata)
• 
  Kalahariwaaierstaart (Cercotrichas paena)
• 
  Witkruinlawaaimaker (Cossypha niveicapilla)
• 
  Witbrauwlawaaimaker (Cossypha heuglini)
• 
  Archers janfrederik (Cossypha archeri)
• 
  Himalayaroodstaart (Phoenicurus frontalis)
• 
  Rivierroodstaart (Chaimarrornis leucocephalus)
• 
  Aziatische roodborsttapuit (Saxicola maurus)
• 
  Réunionroodborsttapuit (Saxicola tectes)
• 
  Bruine rotsspekvreter (Oenanthe fusca)
• 
  Zwartstaart (Oenanthe melanura)
• 
  Waterroodstaart (Rhyacornis fuliginosa)
• 
  Kaapse miertapuit (Myrmecocichla formicivora)
• 
  Zwarte miertapuit (Myrmecocichla nigra)
• 
  Bergrotslijster (Monticola cinclorhynchus)
• 
  Kortteenrotslijster (Monticola brevipes)
• 
  Tickells niltava (Cyornis tickelliae)

Taxonomie

De familie wordt vaak opgesplitst in twee onderfamilies, de vliegenvangers van de Oude Wereld (Muscicapinae) en een groep van zangvogels die vroeger (en in veel veldgidsen) de 'kleine lijsterachtigen' of 'tapuiten' werd genoemd, de Saxicolinae. Deze onderverdeling is nogal kunstmatig en er bestaat geen overeenstemming over en wordt daarom hier ook niet weergegeven. Uit nieuw uitgevoerd genetisch/moleculair onderzoek blijkt steeds vaker dat de indeling nog lang niet volmaakt is en daarom vinden er vaak veranderingen plaats in de naamgeving. Zo worden sommige ondersoorten weer soorten, maar het omgekeerde kan ook het geval zijn. Sommige geslachten zijn waarschijnlijk een vergaarbak waaruit nog nieuwe geslachten zullen worden afgesplitst omdat niet alle soorten uit dat geslacht dezelfde gemeenschappelijke voorouder hebben.^[2][3]

De indeling zoals hier gepresenteerd, is gebaseerd op de IOC World Bird List versie 12.1 (uit 2022).^[4] Deze indeling wijkt op tal van punten af van de indeling van het veel gebruikte overzichtswerk Handbook of the Birds of the World deel 10 (2005) en 11 (2006).
De volgorde is alfabetisch, dus geeft geen informatie over de onderlinge verwantschap tussen de geslachten.