Polynesiërs

Polynesiërs
Een dans op Wallis en Futuna
Totale bevolking c. 2.500.000
Taal Polynesische talen
Verwante groepen Austronesiërs
Portaal  Portaalicoon   Landen & Volken

Polynesiërs vormen een etnolinguïstische groep van nauw verwante volkeren die inheems zijn in Polynesië (de eilanden in de Polynesische Driehoek), een uitgestrekt gebied van Oceanië in de Grote Oceaan. Ze traceren hun vroege prehistorische oorsprong naar maritiem Zuidoost-Azië en maken deel uit van de grotere Austronesische etnolinguïstische groep met een Urheimat in Taiwan. Ze spreken de Polynesische talen, een tak van de Oceanische onderfamilie van de Austronesische taalfamilie.

In 2012 waren er naar schatting zo'n 2 miljoen etnische Polynesiërs (volbloed Polynesiërs en mensen van gedeeltelijk Polynesische afkomst) op de wereld, waarvan de grote meerderheid of in een van de onafhankelijke Polynesische natiestaten woont (Samoa, Niue, Cookeilanden, Tonga, en Tuvalu) of als minderheid in landen zoals Australië, Chili (Paaseiland), Nieuw-Zeeland, Frankrijk (Frans-Polynesië en Wallis en Futuna), en de Verenigde Staten (Hawaï en Amerikaans-Samoa), en daarnaast de Pitcairneilanden in de Britse overzeese gebieden. Nieuw-Zeeland had de grootste Polynesische bevolking, geschat op 110.000 in de 18e eeuw.[1]

Polynesiërs hebben een reputatie opgebouwd als geweldige zeevaarders - hun kano's bereikten de meest afgelegen uithoeken van de Stille Oceaan, waardoor eilanden konden worden gevestigd die zo ver uit elkaar liggen als Hawaï in het noorden, Rapanui (Paaseiland) in het zuidoosten en Aotearoa (Nieuw-Zeeland) in het zuidwesten.[2] De mensen van Polynesië volbrachten deze reis met behulp van oude navigatievaardigheden zoals het lezen van sterren, zeestromingen, wolken en vogelbewegingen - vaardigheden die tot op de dag van vandaag aan opeenvolgende generaties zijn doorgegeven.[3]

Oorsprong

Zie Austronesiërs voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De verspreiding van Polynesische kolonisatie van de Grote Oceaan tot de zogenaamde Polynesische Driehoek.

Polynesiërs, met inbegrip van Samoanen, Tonganen, Niueanen, Cookeilandmāori, Tahitiaanse Mā'ohi, Hawaiiaanse Maoli, Marquesiërs en Nieuw-Zeeland Maori, zijn een subset van de Austronesische volkeren. Ze hebben dezelfde oorsprong als de inheemse volkeren van Taiwan, Zuidoost-Azië (vooral de Filipijnen, Maleisië en Oost-Indonesië), Micronesië en Madagaskar.[4] Dit wordt ondersteund door genetisch,[5] taalkundig[6] en archeologisch bewijs.

Chronologische verspreiding van de Austronesische volkeren[7]

Er zijn meerdere hypothesen over de uiteindelijke oorsprong en wijze van verspreiding van de Austronesische volkeren, maar de meest algemeen aanvaarde theorie is dat moderne Austronesiërs uit migraties vanuit Taiwan voortkwamen tussen 3000 en 1000 voor Christus. Met behulp van relatief geavanceerde maritieme innovaties zoals de catamaran, uitleggerkano's en krabklauwzeilen, koloniseerden ze snel de eilanden van zowel de Indische als de Grote Oceaan. Zij waren de eerste mensen die grote afstanden van water overstaken op zeegaande boten.[8][9] Van Polynesiërs is bekend dat ze zeker afkomstig zijn van een tak van de Austronesische migraties naar de eilanden van Melanesië, ondanks de populariteit van verworpen hypothesen zoals Thor Heyerdahl 's overtuiging dat Polynesiërs afstammelingen zijn van "bebaarde blanke mannen" die op primitieve vlotten uit Zuid-Amerika zeilden.[10][11]

De directe voorouders van de Polynesiërs waren de neolithische Lapitacultuur, die op de eilanden van Melanesië en Micronesië is ontstaan rond 1500 voor Christus uit een convergentie van migratiegolven van Austronesiers afkomstig van zowel Maritiem Zuidoost-Azië westwaarts en een eerdere Austronesische migratie naar Micronesië noordwaarts. De cultuur onderscheidde zich door met kartels gestempeld aardewerk. Hun oostelijke expansie stopte echter toen ze rond 900 voor Christus de westelijke Polynesische eilanden Fiji, Samoa en Tonga bereikten. Dit bleef de verste omvang van de Austronesische uitbreiding in de Stille Oceaan gedurende ongeveer 1500 jaar, waarin de Lapitacultuur op deze eilanden abrupt om onbekende redenen de technologie verloor om aardewerk te maken. Ze hervatten hun migratie naar het oosten rond 700 na Christus en verspreidden zich naar de Cookeilanden, Frans-Polynesië en de Marquesaseilanden. Vanaf hier verspreidden ze zich verder naar Hawaï tegen 900 na Christus, Paaseiland in 1000 na Christus en ten slotte Nieuw-Zeeland tegen 1200 na Christus.[12][13]

Volkeren

Danseressen van de Hawaï-eilanden afgebeeld door Louis Choris, ca. 1816
Een portret van een Māori- man, door Gottfried Lindauer.
Kava ('ava) makers (aumaga) van Samoa. Een vrouw zittend tussen twee mannen met de ronde tanoa (of laulau) houten schaal ervoor. Staande is een derde man, distributeur van de 'ava, die de kokosnootschaal (tauau) vasthoudt die wordt gebruikt voor het distribueren van de drank.

Er zijn naar schatting 2 miljoen etnische Polynesiërs en velen van gedeeltelijk Polynesische afkomst over de hele wereld, van wie de meerderheid in Polynesië, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland woont.[14] De Polynesische volkeren worden hieronder weergegeven in hun verschillende etnische en culturele groeperingen (schattingen van de grotere groepen worden getoond):

Polynesië:

Polynesische exclaves:

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ King, Michael (2003). The Penguin History of New Zealand. Penguin, London, 91.
  2. ↑ (en) Wilmshurst, Janet M. (1 februari 2011). High-precision radiocarbon dating shows recent and rapid initial human colonization of East Polynesia. Proceedings of the National Academy of Sciences 108 (5): 1815–1820. ISSN: 0027-8424. PMID 21187404. PMC 3033267. DOI: 10.1073/pnas.1015876108.
  3. ↑ DOUCLEFF, MICHAELEEN, How The Sweet Potato Crossed The Pacific Way Before The Europeans Did. NPR (23 January 2013). Geraadpleegd op 25 January 2020.
  4. ↑ Bellwood, Peter (2005). The Austronesians: historical and comparative perspectives. ISBN 9781920942854.
  5. ↑ (2005). Mitochondrial DNA Provides a Link between Polynesians and Indigenous Taiwanese. PLOS Biology 3 (8). PMC 1166355. DOI: 10.1371/journal.pbio.0030281.
  6. ↑ Pacific People Spread From Taiwan, Language Evolution Study Shows. ScienceDaily (27 January 2009). Geraadpleegd op 29 april 2010.
  7. ↑ Chambers, Geoffrey K. (2013). eLS. DOI:10.1002/9780470015902.a0020808.pub2, "Genetics and the Origins of the Polynesians". ISBN 978-0470016176.
  8. ↑ Meacham, Steve, "Austronesians were first to sail the seas", The Sydney Morning Herald, 11 december 2008. Geraadpleegd op 28 april 2019.
  9. ↑ Dr. Martin Richards, Climate Change and Postglacial Human Dispersals in Southeast Asia. Oxford Journals. Geraadpleegd op 1 January 2010.
  10. ↑ Magelssen, Scott (March 2016). White-Skinned Gods: Thor Heyerdahl, the Kon-Tiki Museum, and the Racial Theory of Polynesian Origins. TDR/The Drama Review 60 (1): 25–49. DOI: 10.1162/DRAM_a_00522.
  11. ↑ Coughlin, Jenna (2016). Trouble in Paradise: Revising Identity in Two Texts by Thor Heyerdahl. Scandinavian Studies 88 (3): 246–269. DOI: 10.5406/scanstud.88.3.0246.
  12. ↑ Heath, Helen (2017). New Perspectives in Southeast Asian and Pacific Prehistory. ANU Press, "Enter the Ceramic Matrix: Identifying the Nature of the Early Austronesian Settlement in the Cagayan Valley, Philippines". ISBN 9781760460952.
  13. ↑ Carson, Mike T. (January 2013). The Pottery Trail From Southeast Asia to Remote Oceania. The Journal of Island and Coastal Archaeology 8 (1): 17–36. DOI: 10.1080/15564894.2012.726941.
  14. ↑ The Pacific Islands & New Zealand.
  15. ↑ Māori population estimates: At 30 June 2018 | Stats NZ. www.stats.govt.nz. Geraadpleegd op 30 september 2019.
  16. ↑ (en) One in six Māori now living in Australia, research shows. Stuff (8 May 2018). Geraadpleegd op 30 september 2019.