Ellis Brandon

Ellis Brandon in 2011.

Ellis Maud Brandon (Amsterdam, 8 april 1923[1]) is een van de weinige vrouwelijke Engelandvaarders.

Jeugd

Brandon is een dochter van Frederick Charles Brandon en Adèle Cornelia Manikus. Na de HBS volgde ze een opleiding reclametekenen aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam.[2]

Tweede Wereldoorlog

Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, woonde Brandon met haar vader en stiefmoeder in Heemstede. Op verzoek van haar vriend Herman Friedhoff (1920-2000) werd ze koerier voor Het Parool en Vrij Nederland. Friedhoff was lid van verzetsgroep Apostles.

Op 7 augustus 1942 viel de Gestapo het huis van haar ouders binnen op zoek naar Friedhoff, die nauwe contacten had met Wiardi Beckman en Herman van Roijen. Ze vluchtten door de achterdeur en doken onder. Er volgde een onrustig bestaan van het ene onderduikadres naar het andere. Brandon was dienstmeisje in een verzorgingstehuis aan de Mathenesserlaan in Rotterdam en daar kreeg Friedhoff een zolderkamertje waar hij enige tijd kon blijven.[3]

Friedhoff werd gezocht door de Sicherheitsdienst (SD), die 1000 gulden uitloofde voor een tip die tot zijn arrestatie zou leiden. Toen zijn moeder werd gegijzeld en er een doodvonnis over Friedhoff werd uitgesproken, was ook het zolderkamertje niet meer veilig. Ze besloten Nederland te verlaten. Op 28 april 1943 vertrokken ze, de tocht ging via België, Frankrijk, Spanje naar Portugal. Het duurde vervolgens enige tijd voordat haar een visum werd verstrekt. Op 8 januari 1944 vloog zij naar Engeland. Daar werkte ze bij het ministerie van Binnenlandse Zaken als medewerker bevolkingsadministratie. Later mocht ze op het dak van het ministerie gevechtsvliegtuigen in de gaten houden.[1] In december 1944 trouwde ze met Chris Krediet.[1]

Na de oorlog

Verzets-herdenkings-kruis

Zij en Krediet gingen na enkele jaren als goede vrienden uit elkaar. In 1952 hertrouwde ze met Albert Vis (1920-1971[4]), met wie ze twee zonen kreeg. Haar kleindochter Carlijn Vis (1983) schreef in 2012 Vrij Spel (ISBN 9789025437855), geïnspireerd op de verhalen van haar grootmoeder. Na het overlijden van Vis hertrouwde Brandon op 53-jarige leeftijd in 1976 met weduwnaar kolonel Jan Anne baron de Smeth (1924-2017).

Na het overlijden van vlieger André Hissink is Brandon de laatst nog levende bekende Nederlandse Engelandvaarder.[5]

Onderscheiden

Nadat ze in Engeland aangekomen was, werd Ellis het Kruis van Verdienste aangeboden, maar zij sloeg dat af. Op 29 december 1980 ontving zij alsnog het Verzetsherdenkingskruis.[6]

Externe link

  • Carlijn Vis, 'Verzetsoma', in: NRC-Handelsblad, 2015
Bronnen, noten en/of referenties
  • Herman Friedhoff, Requiem for the Resistance. The Civilian Struggle Against Nazism in Holland and Germany. London, 1988 [Vertaald als: Requiem voor het verzet. Naarden, 1989]
  • Carlijn Vis, Vrij Spel. Amsterdam, 2012
  • Video met reisverhaal
  1. ↑ a b c Engelandvaarder Ellis Brandon 100 jaar. Nationaal Archief. Gearchiveerd op 18 april 2023. Geraadpleegd op 18 april 2023.
  2. ↑ Ellis Brandon. www.klimnaardevrijheid.nl. Gearchiveerd op 18 april 2023. Geraadpleegd op 18 april 2023.
  3. ↑ Zij speelde het onschuldige meisje. NRC (2 mei 2015). Gearchiveerd op 28 juni 2023. Geraadpleegd op 18 april 2023.
  4. ↑ Laurens Vis Jzn, Twee zeilbroers, Jan Vis (1919-1998) en Albert Vis (1920-1971). Vis A Vis p. 416-420. Gearchiveerd op 18 april 2023. Geraadpleegd op 18 april 2023.
  5. ↑ WO II-vlieger André Hissink (104) overleden: 'Ik heb gezwijnd'
  6. ↑ Carlijn Vis, Verzetsoma. nrc.nl (2015). Gearchiveerd op 22 mei 2022. Geraadpleegd op 18 april 2023.